ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁။ မဂၤလာပါဆရာ . . . သမီးက သားဖြားဆရာမတစ္ေယာက္ပါရွင္။ Case အားလုံးကိုေတာ့ မသိနားမလည္ပါရွင္။ အခုတေလာ ေသြးဆုံးၿပီးမွ ရာသီျပန္လာတ့ဲ Case ေတြ ေတြ႕ေနရတယ္ဆရာ။ အသက္ ၆၀ ေက်ာ္ေတြေပါ့ဆရာ။ အိမ္ေထာင္႐ွိသူေတြလည္းပါသလို ခင္ပြန္းဆံုးသူေတြလည္းပါတယ္ဆရာ။ သမီးကေတာ့ အိုဂ်ီဆီလႊဲေပးထားပါတယ္ဆရာ။ ဒါေပမ့ဲ ဘာေၾကာင့္ ခုလိုျဖစ္တာကိုေတာ့ သိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။ အႏၲရာယ္ရွိ၊မရွိလည္း သိခ်င္ပါတယ္ရွင္။ ေက်းဇူးျပဳ၍ေျဖေပးပါ။ ဆရာ က်န္းမာခ်မ္းသာပါေစရွင္။
၂။ အမ်ဳိးသမီးေတြ ေသြးသြန္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းကို သိခ်င္ပါတယ္။ ျဖစ္လာခဲ့ရင္ ေရွာင္ရန္၊ ေဆာင္ရန္ေတြ၊ မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုေနထိုင္ရမယ္ဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္။ အသက္က ၃၂ႏွစ္ပါ။ အမ်ဳိးသား ခြင့္ျပန္လာတယ္။ သူျပန္သြားၿပီး၊ ၂ ပတ္ေလာက္္မွာ ေသြးသြန္တာပါ။ သားအိမ္ပါ ျခစ္လိုက္ရတယ္။ အဲဒါ ကိုယ္၀န္ပ်က္တာလား။ ဒါမွမဟုတ္ တျခားအေၾကာင္းေၾကာင့္လား သိခ်င္ပါတယ္။
အမ်ဳိးသမီးေတြ ေသြးဆင္းတာ အေၾကာင္းေတြက မ်ားလွတယ္။ ေမြးကာစ မိန္းကေလးေတြမွာ ေသြးစြန္းတာ ေတြ႕ရတတ္တယ္။ သိပ္မစိုးရိမ္ပါနဲ႔။ အီစထ႐ိုဂ်င္ေဟာ္မုန္း အထာမက်တာ၊ မိခင္က တားေဆးသံုးခဲ့တာကေန ျဖစ္တတ္တယ္။ ခပ္ငယ္ငယ္မိန္းကေလးေတြမွာ ဆင္းတာဆိုရင္ ပစၥည္းတစ္ခုခုအထဲေရာက္ေနတာလား၊ မေတာ္တာ ျပဳမူခံရတာလား၊ ရွားရွားပါပါး အလံုး-အက်ိတ္လား စဥ္းစားရမယ္။ မိန္းကေလးငယ္ေတြမွာ ပိုး၀င္လို႔ မအဂၤါတ၀ိုက္ေရာင္တာ ျဖစ္တတ္တယ္။ ဆီးေအာင့္တာနဲ႔ ေရာေနႏိုင္တယ္။ ယားတာလည္းရွိႏိုင္တယ္။ မအဂၤါယားတာက စအိုယားတာနဲ႔ပါေရာေနရင္ တုပ္ေကာင္ျဖစ္တတ္တယ္။ အေစာႀကီး အပ်ဳိျဖစ္တာလည္း ထည့္တြက္ပါ။
အပ်ဳိျဖစ္ၿပီးေနာက္ ငယ္ေသးသူေတြမွာ ရာသီဆင္းေပမယ့္ မ်ဳိးဥမထြက္တာ ၈၅ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိႏိုင္တယ္။ အသက္ ၂၀ ေလာက္ရွိလာသူေတြမွာေတာင္ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္က မ်ဳိးဥမထြက္တဲ့လေတြရွိၾကတယ္။ အရြယ္ေရာက္ခ်ိန္ကေန ေသြးမဆံုးေသးခင္မွာ သားအိမ္အလုပ္မမွန္ဆိုတာက အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ေဟာ္မုန္းအေနမေတာ္ျဖစ္လို႔ အမ်ဳိးသမီး ၁၀ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ လာျဖစ္တယ္။ လလယ္ရက္မွာ မ်ဳိးဥထြက္မလာလို႔ေရာ၊ ထြက္လို႔ပါ၊ ေသြးဆင္းၾကေသးတယ္။ ေဆးကုဖို႔မလိုတာ မ်ားပါတယ္။ ကိုယ္၀န္တား-စားေဆး၊ စိတ္ဖိအားမ်ားတာေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ေဆးကုဖို႔ လိုတာထဲမွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္ႏိုင္တာက ကုိယ္၀န္ပ်က္တာပါ။ ေမးတဲ့သူကေျပာဖို႔ လိုေသးတယ္။ ေသြးသြန္တာမျဖစ္ခင္ အရင္တခါ ရာသီလာတာနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ရက္ကြာသလဲ။ ဆင္းတာ ဘယ္ႏွစ္ရက္ၾကာမွ သားအိမ္ျခစ္ရသလဲ။ ဆရာ၀န္ကို ဘာလို႔လဲဆိုတာ ေမးလို႔ရမွာပါ။ ကိုယ့္ေရာဂါကို သိထားရမယ္။ ေရာဂါမွတ္တမ္းေတြသိမ္းထားတာ ေကာင္းတယ္။
ကိုယ္၀န္ပ်က္ရင္ ပံုမွန္ရက္ထက္ေနာက္က်မွ ေသြးဆင္းမယ္။ မေသခ်ာရင္ ကိုယ္၀န္ ဟုတ္-မဟုတ္ ဆီးစစ္ပါ။ ေနာက္က်ရက္ ၾကာေလေလ ေသြးဆင္းပမာဏမ်ားေလ၊ ရက္ၾကာေလ။ ေသြးသြန္တာနဲ႔အတူ ဗိုက္နာႏိုင္တယ္။ ရာသီလာရင္ ခါတိုင္း နာတတ္သူမဟုတ္လည္း နာႏိုင္တယ္ . . .
ကိုယ္၀န္ပ်က္ရင္ ပံုမွန္ရက္ထက္ေနာက္က်မွ ေသြးဆင္းမယ္။ မေသခ်ာရင္ ကိုယ္၀န္ဟုတ္-မဟုတ္ ဆီးစစ္ပါ။ ေနာက္က်ရက္ၾကာေလေလ ေသြးဆင္းပမာဏမ်ားေလ၊ ရက္ၾကာေလ။ ေသြးသြန္တာနဲ႔အတူ ဗိုက္နာႏိုင္တယ္။ ရာသီလာရင္ ခါတိုင္း နာတတ္သူမဟုတ္လည္း နာႏိုင္တယ္။ သားအိမ္က အထဲမွာရွိေနတာေတြကို ညႇစ္ထုတ္ေနလို႔ နာတာျဖစ္တယ္။ ဆင္းတာထဲမွာ ေသြးတင္မက တျခားဟာေတြပါႏိုင္တယ္။ အတံုး-အခဲ-အဖတ္ စတာမ်ဳိး။
ကိုယ္၀န္ပ်က္တာ မဟုတ္ဘဲ သားအိမ္ျခစ္ရတယ္ဆိုတာ ရွားတယ္။ ရွိေတာ့ ရွိပါတယ္။ စပ်စ္သီး ကိုယ္၀န္ဆိုရင္ ၂ ခါ ျခစ္ရမယ္။ ကိုယ္၀န္ပ်က္တိုင္း သားအိမ္မျခစ္ရပါ။ ဥပမာ ကိုယ္ပူေနမယ္၊ အျဖဴ စတာပါေရာဆင္းေနမယ္၊ ဗိုက္အေတာ္နာေနမယ္ဆိုသူေတြက ပိုး၀င္ေနလို႔ သားအိမ္မျခစ္ေသးဘဲ ေဆးအရင္ေပးရတယ္။ ပ်က္တဲ့ကိုယ္၀န္က အလိုလို အကုန္ဆင္းသြားရင္လည္း သားအိမ္ျခစ္ဖို႔ မလိုပါ။
ဗဂ်ိဳင္းနားက ေသြးဆင္းတာဟာ ပံုမွန္ဟုတ္-မဟုတ္ ေမးခြန္း ၃ခုသိရမယ္။ ကိုယ္၀န္လား၊ ေသြးဆင္းတဲ့ပံုစံက ဘယ္လိုလဲ၊ လလယ္ရက္ မ်ဳိးဥထြက္သလား။ ရာသီမမွန္ဘူးလို႔သာ ေျပာမယ္။ မမွန္ဘူးဆိုတာက လံုး၀မလာတာ၊ နည္းတာ၊ မ်ားတာ၊ ရက္ေနာက္က်တာ၊ ရက္ေစာတာ၊ စသျဖင့္ အကုန္ကို ေရာေျပာတာမို႔ တိတိက်က် ေမးရတယ္။ အခုျဖစ္ေနတာေရာ၊ ေနာက္ေၾကာင္းသမိုင္း၊ မိသားစုရာဇ၀င္ေတြေမးၿပီးရင္ စစ္ေဆးရမယ္။ ေဆးစစ္တာက ေမြးလမ္း-မ်ဳိးပြားေနရာသာမက စစ္ရတယ္။ လည္ပင္းကေန စၾကည့္မယ္။ ရင္သား၊ တင္ပါး၊ လက္နဲ႔ေရာ ကိရိယာထည့္လို႔ပါ စမ္းရတယ္။ အာလ္ထြာေဆာင္း၊ ေသြးစစ္၊ အသားစယူစစ္တာေတြလည္း တခ်ဳိ႕မွာလိုလာတယ္။
လူနာမွတ္တမ္းမွာ Bleeding PV လို႔ေရးမယ္။ Bleeding per vagina ျဖစ္တယ္။ ေသြးက သားအိမ္အတြင္းဆံုးအလႊာ Endometrium ကေန လာတာမ်ားတယ္။ သားအိမ္၀၊ ဗဂ်ိဳင္းနား၊ ရွားရွားပါးပါး သားအိမ္ျပြန္ကေန လာႏိုင္ေသးတယ္။ ဒီေနရာေတြ အားလံုးကေကာင္းေပမဲ့ ေသြးမခဲေဆးေပးထားသူ၊ ေမြးရာပါ von Willebrand disease, hemophilia ေသြးယိုေရာဂါရွိသူ၊ ထိခိုက္မိထားသူ၊ ကိုယ္၀န္တားပစၥည္း ထည့္ထားသူ၊ လိင္ကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါ ရွိသူေတြမွာလဲ ပံုမွန္မဟုတ္ဘဲ ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ေသြးဆင္းႏိုင္တယ္။
ရာသီမ်ားေနတာကို Menorrhagia, Hyper-menorrhea လို႔ေခၚတယ္။ နည္းေနရင္ Hypo-menorrhea ေခၚတယ္။ ေဆးနာမည္ေတြပါ။ စိုးရိမ္စရာေရာဂါေတြလို႔ မမွတ္ပါနဲ႔။ ကုစရာလိုတဲ့ ရာသီကို ခန္႔မွန္းရခက္တဲ့ မ်ားတာကိုေတာ့ Metrorrhagia လို႔ေခၚတယ္။ လူကလည္းပိန္လာမယ္ဆိုရင္ PCOS ကို စဥ္းစားရတယ္။ ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ သားအိမ္အလံုးကလည္း ေနရာလိုက္ၿပီး ေသြးဆင္းမ်ားတတ္တယ္။ ကင္ဆာကိုေတာ့ အသက္မငယ္သူေတြ၊ ေသြးဆံုးအရြယ္ေတြမွာ သံသယရွိရပါမယ္။
ကိုယ္၀န္ေဆာင္လည္း ေသြးဆင္းတာနဲ႔ တြဲတတ္ေသးတယ္။ သေႏၶက သားအိမ္အတြင္းဆံုးအလႊာမွာ လာတြယ္ကပ္တဲ့အခ်ိန္ ေသြးနည္းနည္းကေလးဆင္းတယ္၊ ကိုယ္၀န္ပ်က္ခ်င္သလိုျဖစ္တာ၊ ကိုယ္၀န္ပ်က္တာ၊ သားအိမ္ထဲမွာ ကေလးေသသြားတာ၊ သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္တာ၊ စပ်စ္သီးကိုယ္၀န္။
ေသြးဆံုးၿပီးသူေတြ ေမြးလမ္းကေန ေသြးဆင္းတာမွာ-
– Unopposed estrogen အီစထိုဂ်င္ ေဟာ္မုန္းေဆးေပးလို႔၊ ၃၀%၊
– Atrophic Endometritis, Vaginitis ေမြးလမ္း၊ သားအိမ္ေရာင္လို႔ ၃၀%၊
– Endometrial cancer သားအိမ္ကင္ဆာ ၁၅%၊
– Endometrial polyps, Cervical polyps သားအိမ္-သားအိမ္၀ အညႇာပါ-အသားပို ၁၀%၊
– Endometrial hyperplasia သားအိမ္ေရာဂါ ၅% နဲ႔
– တျခားအေၾကာင္းေတြ ၁၀% ရွိတာ ေတြ႕ရတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
