ပါေမာကၡဦးေန၀င္း (အ႐ိုးခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း)
ေမး. ဘာေၾကာင့္ ၾကြက္တက္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ၾကြက္တက္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းက ၾကြက္သားေတြကုိခုိင္းတဲ့ အာ႐ံုေၾကာေတြက တုံ႔ျပန္မႈအရမ္း မ်ားသြားလို႔ျဖစ္တတ္တာပါ။ အေျခအေနအမ်ဳိးမ်ဳိးေတာ့ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
(၁) အမ်ားဆံုးျဖစ္တာက နားေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ၾကြက္တက္တာ (Rest Cramp) ရွိပါတယ္။ ဒါမ်ဳိးက အသက္ႀကီးလာရင္ အျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္။ ဘယ္အသက္အရြယ္မဆုိ ျဖစ္ေတာ့ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ညအခ်ိန္ေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အိပ္ရာႏိုးခါနီးမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အသက္အႏၲရာယ္ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ နာက်င္ပါတယ္။ အိပ္ေရးပ်က္တတ္ပါတယ္။ တစ္ပတ္မွာ သံုး- ေလးရက္ေလာက္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ညအခ်ိန္မွာျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းက ေသေသခ်ာခ်ာမရွိဘူး။ အိပ္ေနရင္းနဲ႔ ေျခေခ်ာင္းေလးေတြကုိ ကုပ္လိုက္ရင္ မေတာ္တဆေျခသလံုး ၾကြက္သားေတြေတာင့္ၿပီး ၾကြက္တက္သြားတတ္ပါတယ္။
(၂) ထိမိခိုက္မိတာ (Muscle Spasm) ေၾကာင့္ၾကြက္တက္ရတတ္ပါတယ္။ ထိမိခိုက္မိတဲ့ေနရာက လႈပ္ရင္နာတဲ့အတြက္ ခႏၶာကိုယ္က သူ႔ဘာသာတင္းက်ပ္ေနတာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အ႐ိုးေတြ က်ဳိးသြားတဲ့အခါမ်ဳိးေတြမွာ အနားကၾကြက္သားေတြက တင္းေတာင့္ထားတတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတေလ ၾကြက္သားေတြနာသြားရင္လည္း ေတာင့္တင္းသြားတတ္ပါတယ္။
(၃) ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ Vigorous Activity လို႔ေခၚပါတယ္။ အားကစားကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ လုပ္ေနရင္းနဲ႔ ျဖစ္တတ္တာပါ။ တစ္ခါတေလ အားကစားလုပ္လို႔မဟုတ္ဘဲ လမ္းအမ်ားႀကီးေလွ်ာက္မိတာ၊ လုပ္ေလ့လုပ္ထမရွိဘဲနဲ႔ အားကစားေတြ ထလုပ္တာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျပင္းထန္တဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ေနတုန္း ထျဖစ္တတ္သလို အနားယူေနတဲ့ အခ်ိန္က်မွလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ထိုင္တာေတြ၊ လွဲတာေတြ ပံုစံမမွန္ျဖစ္ေနတာၾကာရင္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အလုပ္ကုိ ပံုစံတစ္မ်ဳိးတည္း အခ်ိန္ၾကာၾကာလုပ္မိရင္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အသက္ႀကီးတဲ့သူေတြမွာ ပုိအျဖစ္မ်ားပါတယ္။
(၄) ေနာက္တစ္ခုက Dehydration လို႔ေခၚတဲ့ ေရဓာတ္ခမ္းေျခာက္လုိ႔ ၾကြက္တက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ေခြၽးအရမ္းထြက္တဲ့အခါမွာ ခႏၶာကိုယ္မွာ ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ေရဓာတ္ဆံုး႐ႈံးတာက ၾကြက္တက္တာကုိ ပုိျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ရာသီဥတု ပူျပင္းရင္ပုိျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးေဆးေတြ ေသာက္ေနရတဲ့သူေတြ၊ ေရေသာက္နည္းတဲ့သူေတြမွာ ဒါမ်ဳိးပုိျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။ ဆိုဒီယမ္ဓာတ္နည္းရင္လည္း ပိုၿပီး ၾကြက္တက္တတ္ပါတယ္။
(၅) ေနာက္တစ္မ်ဳိးက Body Fluid Shift ဆိုတဲ့ ခႏၶာကုိယ္ထဲက ေရေတြေနရာ ေျပာင္းသြားရင္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ- အသည္းေျခာက္ေရာဂါျဖစ္ၿပီး ေရဖ်င္းစြဲတဲ့အခါ ေရဓာတ္ေတြက ဗုိက္ထဲေရာက္သြားတယ္။ အဲ့ဒီအခါ တျခားေနရာက ေရဓာတ္နည္းသြားၿပီး ၾကြက္တက္တတ္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ေဆးတဲ့အခါမွာလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
(၆) ကယ္လ္စီယမ္နဲ႔ မဂၢနီဆီယမ္ဓာတ္ေတြ နည္းရင္လည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီဓာတ္ေတြနည္းသြား ရင္ၾကြက္သားေတြရဲ႕တု႔ံျပန္မႈကုိ ပုိၿပီးလႈံ႕ေဆာ္ေပးတဲ့အတြက္ ပုိၿပီးၾကြက္တက္ေစပါတယ္။ ကုိယ္၀န္ရွိသူေတြမွာ ခႏၶာကုိယ္ထဲက အဲဒီဓာတ္ေတြက ကေလးကုိ ဦးစားေပးေရာက္ရွိေစတဲ့အတြက္ မိခင္မွာ ဓာတ္ေတြနည္းေနတာေၾကာင့္ ၾကြက္တက္ရတတ္ပါတယ္။ ေဆးေတြ (ဥပမာ ဆီးေဆးေတြ)ေသာက္ရလို႔ ကယ္လ္စီယမ္နဲ႔ မဂၢနီဆီယမ္ဓာတ္ေတြနည္းေနရင္ ၾကြက္တက္တတ္ပါတယ္။ အသက္ကုိ ႐ွဴသြင္း၊ ႐ွဴထုတ္လုပ္ႏႈန္းမ်ားတာ၊ အန္တာမ်ားတာ၊ စားသံုးတဲ့ အာဟာရနည္းပါးတာေတြေၾကာင့္လည္း ၾကြက္တက္တတ္ပါတယ္။ ပါရာသုိင္း႐ြိဳက္ဂလင္းေတြ အလုပ္ပံုမွန္မလုပ္ရင္လည္း ၾကြက္တက္တတ္ပါတယ္။
(၇) ေသြးထဲမွာ ပုိတက္စီယမ္နည္းသြားရင္ ၾကြက္သားေတြက အားမရွိေတာ့ဘဲ ၾကြက္တက္တတ္ပါတယ္။ ၾကြက္သားတင္းေနရင္ ျဖစ္တတ္သလို ၾကြက္သားအားမရွိဘဲ အားေပ်ာ့ေနရင္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
(၈) Tetany လို႔ေခၚတဲ့ ၾကြက္တက္တာ တစ္မ်ဳိးလည္းရွိပါတယ္။ တစ္ကုိယ္လံုးမွာရွိတဲ့ အာ႐ံုခံနာ့ဗ္ဆဲလ္ေတြအားလံုးက လႈံ႔ေဆာ္မႈမ်ားေနတတ္ၿပီး ၾကြက္သားေတြကုိ ျပန္လႈ႔ံေဆာ္တဲ့အတြက္ ၾကြက္တက္တာျဖစ္ပါတယ္။
(၉) ေနာက္ထပ္ ၾကြက္တက္တာကိုေတာ့ Dystonic Cramp လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒါက မ်က္လံုးေတြ၊ လည္ပင္းေတြ၊ ေလျပြန္ေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ လက္ေတြ၊ လက္ေမာင္းေတြမွာလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ စာေရးတာၾကာလာရင္ အေၾကာဆြဲၿပီး ၾကြက္တက္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ တေယာလို တူရိယာတစ္မ်ဳိးတည္းကို အေနအထားၾကာၾကာ အတီးမ်ားတာေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ၈တန္း၊ ၉တန္းအရြယ္ တခ်ဳိ႕ေက်ာင္းသူေလးေတြမွာေတာ့ စာေရးမ်ားတာေၾကာင့္ ၾကြက္တက္တတ္ပါတယ္။
ေမး. ေဆးေတြေၾကာင့္ ၾကြက္တက္တာမ်ဳိးေရာ ျဖစ္တတ္ပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အေျခခံေရာဂါေတြေၾကာင့္ ေပးတဲ့ေဆးေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားက ၾကြက္တက္ေစပါတယ္။ ဥပမာ ဆီးေဆးေတြဆုိရင္ ခႏၶာကိုယ္ထဲက ေရဓာတ္ေတြကုိထြက္ရွိေစၿပီး တျခား ကယ္လ္စီယမ္တို႔ မဂၢနီစီယမ္တုိ႔ကိုလည္း နည္းေစတာေၾကာင့္ ၾကြက္တက္ေစပါတယ္။ အယ္လ္ဇုိင္းမားေရာဂါကုေဆးေတြ၊ မ်က္ခြံတြဲက်ရာမွာသံုးတဲ့ ေဆးေတြ၊ အ႐ိုးပါး ေရာဂါကုတဲ့ေဆးေတြ (ဥပမာ- Rodoxifine)ေၾကာင့္ ၾကြက္တက္တတ္သလို ပါကင္ဆန္ေရာဂါေၾကာင့္ လက္တုန္တဲ့ အေျခအေနမွာသံုးတဲ့ ေဆးမွီ၀ဲသူ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက ၾကြက္တက္ေစပါတယ္။ ေသြးတုိးက်ေဆးတခ်ဳိ႕နဲ႔ အဆီက်ေဆး တခ်ဳိ႕ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခု ထူးျခားတာက အရက္စြဲေနတဲ့သူေတြ အရက္ကို ခ်က္ခ်င္းျဖတ္လိုက္တာ၊ တခ်ဳိ႕ႏွစ္ရွည္လမ်ားေသာက္ေနတဲ့ ေဆးေတြျဖတ္လိုက္တဲ့ အခါေတြနဲ႔ မူးယစ္ေဆး၀ါးစြဲေနၿပီး ခ်က္ခ်င္းျဖတ္ရင္လည္း ၾကြက္တက္တတ္ပါတယ္။ ဗီတာမင္ေတြ ခ်ဳိ႕တဲ့ရင္လည္း ၾကြက္တက္ေစပါတယ္။ ဗီတာမင္ B1, B5, B6 အစရွိတဲ့ ဗီတာမင္ေတြနည္းရင္ တုိက္႐ိုက္မဟုတ္ေတာင္ သြယ္၀ုိက္ၿပီး ၾကြက္တက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေသြးလွည့္ပတ္မႈမေကာင္းရင္လည္း ၾကြက္သားေတြက ေအာက္ဆီဂ်င္ဓာတ္ အျပည့္မ၀မရေတာ့ဘဲ နာက်င္လာတတ္ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္ကုိ နာတတ္ပါတယ္။ ေျခသလံုးၾကြက္သားေတြ ျဖစ္တယ္ဆုိရင္ လမ္းေလွ်ာက္တုိင္းနာပါတယ္။
နံနက္ေရာညပါ သတိထားၿပီး လုပ္ေပးလိုက္ရင္ ညအိပ္တဲ့အခါ ၾကြက္တက္တာမ်ဳိးမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။ ၾကြက္တက္တဲ့အခါ ႏွိပ္နယ္ေပးရင္လည္း သက္သာေစႏုိင္ပါတယ္။ ၾကြက္တက္တဲ့ေနရာကို ေရေႏြးအိတ္တင္ေပးတာကလည္း သက္သာေစပါတယ္။ မၾကာခဏ ၾကြက္တက္တတ္တဲ့သူေတြအေနနဲ႔ ေျခေထာက္ေလ့က်င့္ခန္းေတြ လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။
ေမး. ၾကြက္တက္တာကို ဘယ္လိုကုသမႈ ေပးေလ့ရွိပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. ကုသမႈအေနနဲ႔ ၾကြက္တက္တဲ့ ၾကြက္သားကုိ ဆန္႔လိုက္ရင္ သက္သာသြားပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ေျခသလံုးၾကြက္တက္ရင္၊ မတ္တက္ထရပ္ၿပီး လမ္းေလွ်ာက္လိုက္ရင္ သက္သာသြားတတ္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ နံရံကုိမွီၿပီး တံေကာက္ေကြးၿပီး ေျခေထာက္ကို ေျဖာင့္ေနေအာင္ ေျခသလံုးၾကြက္သားကို ဆန္႔လိုက္ရင္လည္း သက္သာပါတယ္။ နံနက္ေရာညပါ သတိထားၿပီး လုပ္ေပးလိုက္ရင္ ညအိပ္တဲ့အခါ ၾကြက္တက္တာမ်ဳိးမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။ ၾကြက္တက္တဲ့အခါ ႏွိပ္နယ္ေပးရင္လည္း သက္သာေစႏုိင္ပါတယ္။ ၾကြက္တက္တဲ့ေနရာကို ေရေႏြးအိတ္တင္ေပးတာကလည္း သက္သာေစပါတယ္။ မၾကာခဏ ၾကြက္တက္တတ္တဲ့သူေတြအေနနဲ႔ ေျခေထာက္ေလ့က်င့္ခန္းေတြ လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ ေျခဖ၀ါးမွာ လံုျခည္ခ်ိတ္ထားၿပီး ဒူးဆန္႔ထားရင္း အဲဒီလံုျခည္ကို ဆြဲေပးရင္လည္း ရပါတယ္။
စာေရးတာမ်ားလို႔ လက္ၾကြက္တက္ရင္လည္း ေျခေထာက္လိုပဲ လက္ကုိဆန္႔ေပးပါ။ ေနာက္နည္းတစ္ခုက ေျခသလံုးၾကြက္တက္ရင္ ႏႈတ္ခမ္းကုိဆိတ္ေပးရတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ညာဘက္ေျခသလံုးၾကြက္တက္ရင္ ညာဘက္အေပၚႏႈတ္ခမ္းကုိ ဆိတ္ေပးရင္ သက္သာတယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ အဲဒါကုိ AcutePunch လို႔ေခၚပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကလည္း လက္ညိႇဳးနဲ႔ လက္မၾကား ၾကြက္သားကုိ အသာေလးႏွိပ္ေပးရင္ သက္သာေစတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ေရဓာတ္ခမ္းေျခာက္လို႔ ျဖစ္တာဆုိရင္ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ေပးရပါမယ္။ ဆုိဒီယမ္ေတြပါတာ၊ ပုိတက္စီယမ္ေတြ မ်ားမ်ားပါတာေသာက္ပါ။
ေမး. မၾကာခဏ ၾကြက္တက္ေနရင္ ဘယ္လိုအျပဳအမူေတြကို လိုက္နာသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. အၿမဲဆိုသလို ၾကြက္တတ္ေနတတ္ရင္ေတာ့ ညညဆို ေလ့က်င့္ခန္းကို ပံုမွန္လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ လိုအပ္တဲ့ အာဟာရဓာတ္ေတြ စားေပးရပါမယ္။ အားကစား ေလ့က်င့္ခန္းေတြလုပ္ရင္လည္း ေသြးပူေလ့က်င့္ခန္းေတြ လုပ္ေပးရပါမယ္။ အားကစားလုပ္ၿပီးရင္လည္း ထပ္လုပ္ေပးရပါမယ္။ ေရဓာတ္လည္း အလံုေလာက္ေလာက္ရွိေနရပါမယ္။
ေမး. ၾကြက္မတက္ေစဖို႔ တျခားသိသင့္တဲ့ အခ်က္ေတြရွိရင္လည္း သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ. ေနာက္ထပ္သတိထားသင့္တာကေတာ့ အလုပ္တစ္ခုခုကိုလုပ္ရင္ အေနအထိုင္ပံုစံေတြ မွန္ကန္စြာ ေနထိုင္လုပ္ကုိင္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ခံုျမင့္ဖိနပ္ေတြေရွာင္ပါ။ ကြန္ပ်ဴတာသံုးတဲ့အခါ ထုိင္ခံု အနိမ့္အျမင့္ေတြကစ အဆင္ေျပေအာင္ထားပါ။ အလုပ္ကုိ အၾကာႀကီးဆက္တုိက္မလုပ္ပါနဲ႔။ သက္သက္သာသာအေနအထားနဲ႔လုပ္ၿပီး မၾကာခဏ နားနားေပးပါ။ လမ္းထေလွ်ာက္ေပးပါ။ အလုပ္တစ္ခုခုလုပ္ရင္ စိတ္ဖိစီးမႈေတြကုိေလွ်ာ့ၿပီးလုပ္ပါ။ တေယာထိုးတာလိုမ်ဳိး တူရိယာတီးခတ္တယ္ဆုိရင္ ပံုစံျပင္မရဘဲ အၾကာႀကီးေနေနရတဲ့အတြက္ ဂ႐ုစိုက္ဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ ၾကြက္သားဆန္႔တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းေတြလုပ္ေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ညအိပ္ရာ၀င္ခါနီး အခ်ိန္ေတြမွာ ပံုမွန္လုပ္ပါ။
ညဘက္မွာ ၾကြက္တက္တတ္တဲ့ သူေတြဆုိရင္ တစ္ေရးႏုိးခ်ိန္ေတြမွာပါ အဆင္ေျပရင္ ေျခသလံုးဆြဲဆန္႔တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းကို လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ ေဆးေတြကုိေသာက္သလို ညအိပ္ခါနီး ႏြားႏို႔ေသာက္ေပးသင့္ပါတယ္။ မဂၢနီဆီယမ္က ေက်ာက္ကပ္အားနည္းရင္ေတာ့ သတိထားရပါမယ္။ ဆီးေဆးေတြကလည္း မဂၢနီဆီယမ္ကိုဆံု႐ႈံးေစပါတယ္။ အစိမ္းေရာင္ အသီးအရြက္ေတြ၊ အခြံမာသီးေတြနဲ႔ အသားတခ်ဳိ႕မွာ မဂၢနီဆီယမ္ဓာတ္ပါပါတယ္။ ဗီတာမင္အီးကလည္း ၾကြက္တက္တာကို သက္သာေစပါတယ္။ အသက္ႀကီးတဲ့သူေတြမွာ မဂၢနီဆီယမ္ မွီ၀ဲမယ္ဆုိရင္ ေသြးစစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ သိပ္မေကာင္းရင္ မဂၢနီဆီယမ္ေတြ အရမ္းျမင့္တက္လာတတ္ပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခုအေရးႀကီးတာက ဗီတာမင္ဒီကိုလည္း ေန႔စဥ္မွီ၀ဲေပးဖုိ႔ လိုပါတယ္။ အသက္ႀကီးလာရင္ ေနေရာင္ျခည္ရရွိမႈက နည္းလာတတ္တဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗီတာမင္ေတြနဲ႔ သတၱဳဓာတ္ေတြ ေသာက္သံုးမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္ေတြနဲ႔ တုိင္ပင္သင့္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
