ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
ေလျဖတ္တာ ဘယ္လိုသိႏိုင္မလဲ
ေလျဖတ္ျခင္း (stroke) ဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာ နားလည္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဦးေနာက္ရဲ႕ ေသြးေၾကာတစ္ခုခု ပိတ္ဆို႔သြားလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေသြးေၾကာပါးေနတဲ့ေနရာက ေပါက္သြားလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေသြးမစီးေတာ့လို႔သက္ဆိုင္ရာ ဦးေနာက္အပိုင္းဟာ အလုပ္မလုပ္ေတာ့တာကို ေလျဖတ္တယ္လို႔ေခၚပါတယ္။
ေသြးေၾကာပိတ္တာနဲ႔ အဲ့ဒီဦးေနာက္ အစိတ္အပိုင္းဟာ ေအာက္စီဂ်င္ဓာတ္နဲ႔ ဂလူးကို႔စ္ေတြ ျပတ္လပ္သြားလို႔ (Cerebral Infarction) ဦးေႏွာက္ပုပ္ျခင္းကိုျဖစ္ေစပါတယ္။ ေသြးေၾကာက ေပါက္သြား လို႔ ေသြးေတြ ထြက္သြားရင္လည္း အနီး၀န္းက်င္႐ွိ ဦးေနာက္အသားေတြကို ဖိအားေပးၿပီး အလုပ္မလုပ္တာျဖစ္ေစပါတယ္။ ေသြးေၾကာပိတ္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေပါက္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေလငန္းျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးေၾကာေတြမွာျဖစ္ရင္ ေရာဂါလကၡဏာေတြ အားလံုးဟာ ႐ုတ္တရက္ပဲ ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။ အေကာင္းစက္စက္ကေန ႐ုတ္တရက္ျဖစ္သြားတာဟာ ေလျဖတ္တာရဲ႕ အထူးျခားဆံုး အေရးႀကီးတဲ့ လကၡဏာတစ္ခုပဲျဖစ္ပါတယ္။
ေလျဖတ္ျခင္း လကၡဏာမ်ား
ေအာက္ပါလကၡဏာေတြဟာ ေလျဖတ္တာရဲ႕ အဓိကလကၡဏာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
၁။ ႐ုတ္တရက္ မ်က္ႏွာ၊ လက္၊ ေျခေထာက္ေတြ အထူးသျဖင့္ ကိုယ္တစ္ျခမ္း မလႈပ္႐ွားရင္ ဒါမွမဟုတ္ ထံုသြားရင္
၂။ ႐ုတ္တရက္ စကားမေျပာႏိုင္တာ၊ စကားမပီတာ၊ နားမလည္ႏိုင္တာနဲ႔ ဂေယာင္ေျခာက္ျခားျဖစ္တဲ့ လကၡဏာရွိရင္
၃။ ႐ုတ္တရက္ အျမင္အာ႐ံု၀ါးျခင္း၊ ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း ျဖစ္လာရင္
၄။ ႐ုတ္တရက္ မူးျခင္း၊ တည့္မတ္စြာလမ္းမေလွ်ာက္ႏိုင္ဘဲ ယိမ္းယိုင္ရင္
၅။ အေၾကာင္းမရွိဘဲ ႐ုတ္တရက္ ေခါင္းကိုက္ျခင္း
သိပ္ဆိုးရင္ သတိလစ္ၿပီး ခ်က္ခ်င္းေသဆံုးႏိုင္ပါတယ္။
ေျခလက္ေတြမလႈပ္ႏိုင္တာအားလံုး ေလျဖတ္တာမဟုတ္သလို လက္ေတြ၊ ေျခေတြက်င္ထံုတာတိုင္းလည္း ေလျဖတ္တာမဟုတ္ပါဘူး။ သတိလစ္တာက တျခားအေၾကာင္းရင္းေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကြဲျပားေအာင္ စစ္ေဆးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
ဆီးခ်ဳိေရာဂါ႐ွိသူတစ္ေယာက္ ေလျဖတ္ၿပီဆိုရင္ ေသြးခ်ဳိက်၊ မက် အရင္ဆံုးစစ္ၾကည့္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ေသြးခ်ဳိက်ရင္ ခ်က္ခ်င္း အခ်ဳိဓာတ္ျပန္တက္ေအာင္လုပ္ဖို႔ အေရးႀကီးဆံုးပါပဲ။ အခ်ဳိဓာတ္ အက်လြန္တာက ေလျဖတ္တာနဲ႔ အလြန္တူပါတယ္။
တျခားလူနာေတြ စိုးရိမ္ၿပီး မွားတတ္တဲ့ ေ၀ဒနာေတြကေတာ့ ဆီးခ်ဳိေၾကာင့္ ေျခဖ်ားလက္ဖ်ားေတြ က်င္ေနတဲ့ အာ႐ံုေၾကာေရာဂါ (Peripheral neuropathy)ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ေရာဂါတစ္ခုကေတာ့ က်ီးေပါင္းေရာဂါ (Spondylosis)ေတြေၾကာင့္ လက္တစ္ဖက္၊ ေျခတစ္ဖက္ေလးတာ၊ က်င္တာ၊ ထံုတာျဖစ္ရင္လည္း ေလျဖတ္ေတာ့မယ္ဆိုၿပီး ေၾကာက္ရြံ႕ေနတတ္ပါတယ္။
ဘယ္လိုစစ္ေဆးမႈေတြလုပ္ရမလဲ (Investigations)
ေလျဖတ္တာကို စီတီ (CT Scan)ေခၚ ကြန္ပ်ဴတာ ဓာတ္မွန္နဲ႔စစ္ေဆးၾကည့္ျခင္းျဖင့္ အျမန္ဆံုးနဲ႔ အေသခ်ာဆံုး သက္ေသျပႏိုင္ပါတယ္။ အဓိက ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ေသြးထြက္ေနတာကို ခ်က္ခ်င္း သိရပါမယ္။ ေသြးေၾကာပိတ္တာကိုေတာ့ ခ်က္ခ်င္းမေတြ႕တတ္ပါဘူး။
ရက္ပိုင္းၾကာေတာ့မွ ဦေနာက္ပုပ္တာကိုအျဖဴ အမည္း သဲကြဲစြာျမင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေလျဖတ္ေနၿပီး စီတီစကင္ (CT Scan) မွာ ဘာမွမျဖစ္ဘူး၊ ဒါမွမဟုတ္ ေကာင္းေနတယ္လို႔ေျပာရင္ ေလမျဖတ္ဘူးလို႔ ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အခ်ိန္ျခားၿပီး ေနာက္တစ္ခါ႐ိုက္ၾကည့္ရင္ ဦးေႏွာက္ကြက္ၿပီး ပုပ္ေနတာ ေတြ႕ရပါမယ္။ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာပိတ္တာကို အေစာဆံုးေတြ႕ႏိုင္တာကေတာ့ MRI အမ္အာအိုင္လို႔ေခၚတဲ့ သံလိုက္ဓာတ္မွန္ပဲျဖစ္ပါတယ္။အနာေသးလို႔ ဒါမွမဟုတ္ မသဲကြဲမေသခ်ာတဲ့အခါ MRI သံလိုက္အသံုးျပဳတဲ့ ဓာတ္မွန္ကို ႐ိုက္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
ဦးေနာက္ေသြးေၾကာပိတ္ရင္ ျဖစ္တဲ့အခ်ိန္ နာရီကို အတိအက် မွတ္သားဖို႔လိုပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးေပၚအထိေရာက္ဆံုး ေခတ္ေပၚကုထံုး တစ္ခုကေတာ့ စျဖစ္ၿပီး ၄နာရီခြဲအတြင္း ေသြးခဲေဖ်ာ္တဲ့ tpa လို႔ ေခၚတဲ့ေဆးကိုေသြးေၾကာထဲက သြင္းၿပီး ကုသျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးေၾကာျပန္ပြင့္သြားရင္ ခ်က္ခ်င္းပဲ အေကာင္းပကတိ ျဖစ္သြားပါတယ္။
Thrombolysis ကုထံုးလို႔ေခၚပါတယ္။ ၄နာရီေက်ာ္သြားရင္ သိပ္အက်ဳိးမထူးလို႔ ဒီကုထံုးကိုသံုးလို႔မရေတာ့ပါဘူး။ ေဆး႐ံုကိုအေစာဆံုးေရာက္႐ွိႏိုင္ဖို႔ အခ်ိန္မဆြဲဖို႔အေရး ႀကီးပါတယ္။ စီတီစကင္ကို အျမန္ဆံုး႐ိုက္ၿပီး ဦးေႏွာက္ေသြးယိုတာမရွိမွသာ ဒီေဆးကိုထိုးလို႔ရပါတယ္။
ဦးေႏွာက္အထူးကုကြၽမ္းက်င္သူ အထူးကုကသာလွ်င္ ဆံုးျဖတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ေသြးခဲေပ်ာ္ေဆးက တစ္ခါတရံမွာ ေသြးေၾကာေပါက္တာကိုလည္း ျဖစ္ေစတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြလည္း ႐ွိတတ္လို႔ အထူးကြၽမ္းက်င္မႈေတြ လိုအပ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဦးေႏွာက္အာ႐ံုေၾကာဆိုင္ရာ အထူးကုေတြက ဒီလိုကုထံုးေတြကို စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္းလည္း သတင္းေကာင္းပါးလိုက္ပါတယ္။
See More
ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါႏွင့္ ေလငန္းေရာဂါအေၾကာင္း(၁)
ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါႏွင့္ ေလငန္းေရာဂါအေၾကာင္း(၃)
ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါႏွင့္ ေလငန္းေရာဂါအေၾကာင္း(၄)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
