ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
လႈံ႔ေဆာ္မႈမဲ့အၾကားအာ႐ံုမွား (Auditory Hallucination) သင္ခန္းစာကို ေဆးေက်ာင္းသား ေတြနဲ႔ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးေနပါတယ္။
“ အခုဆက္လက္ၿပီး ေဆြးေႏြးရမွာက စိတၱဇေရာဂါေၾကာင့္ နားထဲမွာ အသံၾကားေနရတဲ့ လူနာ ေတြအေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူတင္ျပမလဲ”
စာေရးသူေမးခြန္းဆံုးေတာ့ ေဆးေက်ာင္းသားတစ္ဦးက လက္ေထာင္ျပၿပီးေျပာပါတယ္။
“ ကြၽန္ေတာ္ တင္ျပမွာပါ။ လူနာက စိတ္ကစဥ့္ ကလ်ားေရာဂါ (Schizophrenia) ခံစားေနရပါတယ္။ အသက္ ၃၀ ခန္႔ရွိလူပ်ဳိျဖစ္တယ္။ သူ႔မိခင္နဲ႔ အတူေနထိုင္ပါတယ္။ အိမ္တြင္းစီးပြားေရးလုပ္ငန္းတစ္ခုမွာ ကူညီလုပ္ကိုင္ေပးပါတယ္။ စိတ္ေရာဂါ ျပန္လည္ဆိုးရြားလာလို႔ ေဆး႐ံုမွာ ကုသခံေနတာ ျဖစ္တယ္”
“ စိတ္ေရာဂါ ဘယ္လိုျပန္လည္ဆိုးရြားလာတာလဲ”
စာေရးသူရဲ႕ အေမးကို ေဆးေက်ာင္းသားက အက်ဥ္းခ်ဳံးေျဖၾကားပါတယ္။
“ ေဆး႐ံုမတက္ခင္ တစ္လေလာက္ကစၿပီး လူနာက ေဆးမွန္မွန္မေသာက္ဘူးလို႔ သိရတယ္။ အိပ္မေပ်ာ္ရာက စၿပီး စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါလကၡဏာေတြ တျဖည္းျဖည္းဆိုးရြားလာတာပါ။ အခန္းထဲမွာ တစ္ေယာက္တည္း စကားေျပာေနတယ္။ လက္ဟန္ ေျခဟန္ေတြျပၿပီး တစ္ဦးဦးနဲ႔ စကားေျပာေနသလို ျပဳမူေနတယ္။ အေၾကာင္းမဲ့ ရယ္ေမာေနတာလည္း ရွိတယ္တဲ့။ မိခင္ရဲ႕ လုပ္ငန္းမွာ အကူအညီမေပးႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔မိခင္က ေဆး႐ံုကုိေခၚေဆာင္လာတာလို႔ ေျပာပါတယ္”
ေဆးေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္က ၾကားျဖတ္ ေမးပါတယ္။
“ နားထဲမွာ ဘာေတြ ၾကားေနလို႔လဲ”
လူနာကို ေလ့လာထားတဲ့ ေဆးေက်ာင္းသားက ရွင္းျပပါတယ္။
“ လူသံုးေလးေယာက္ စုၿပံဳစကားေျပာေနတာကို လူနာက ေဘးကထိုင္ေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္လို ၾကားေနရတယ္။ အသံေတြက မ်က္ႏွာက်က္ေပၚက လိုလို၊ အခန္းအျပင္ဘက္ကလိုလို ၀င္လာတာတဲ့။ လူနာရဲ႕အေၾကာင္းကို သူတို႔အခ်င္းခ်င္း အတင္းေျပာသလို ေျပာေနၾကတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ ဟာသေႏွာၿပီး ေနာက္ေျပာင္ေျပာတာလည္းပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူနာက အေၾကာင္းမဲ့ တစ္ေယာက္တည္း ရယ္ေမာမိတာျဖစ္မယ္”
စာေရးသူက ၾကားျဖတ္ၿပီး ရွင္းျပပါတယ္။
“ အဲဒီလိုလႈံ႔ေဆာ္မႈမဲ့ အၾကားအာ႐ံုမွားလကၡဏာကို “ တတိယလူအေနနဲ႔ အသံၾကားေနရျခင္း” (Hearing As Third Person)လို႔ ေခၚတယ္။ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာတစ္ခုပဲ အသံေတြက လူနာကို တိုက္႐ိုက္ဦးတည္ေျပာတာ လည္း ရွိေသးတယ္”
ဒီေတာ့ ေဆးေက်ာင္းသားတစ္ဦးက သူၾကည့္႐ႈထားတဲ့ လူနာအေၾကာင္း ေျပာျပတယ္။
‘ငါက လူေကာင္းမဟုတ္ဘူး၊ အျပစ္မကင္းသူျဖစ္တယ္။ ငါလုပ္မိတဲ့ အမွားေတြအတြက္ အျပစ္ဒဏ္ခံသင့္ တယ္။ ငါက ဘာမွ အသံုးက်သူ မဟုတ္ဘူး။ ငါမရွိရင္ သူတို႔အားလံုးအတြက္ေကာင္းမယ္’စတဲ့ မွားယြင္းတဲ့ ယံုၾကည္မႈေတြကို လက္ခံလာတတ္တယ္။ အဲဒီလို မွားယြင္းတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္ကို ေထာက္ခံတဲ့ စကား ေျပာသံေတြလည္း နားထဲမွာ ၾကားလာပါတယ္ . . .
“ ကြၽန္ေတာ့္လူနာကေတာ့ သူ႔ကို တိုက္႐ိုက္ ေ၀ဖန္ေျပာၾကားတဲ့ အသံေတြကိုၾကားရတယ္ ဆရာ။ သူတစ္ခုခု လုပ္ရင္ သူလုပ္သမွ်ေတြကို ေ၀ဖန္ေျပာေနသံၾကားရတယ္။ သူေရေသာက္ဖို႔ ျပင္လိုက္ရင္ အသံက ေျပာတယ္ . .” ေဟ့လူ ေရမေသာက္နဲ႔ဦး၊ ေရက ပူေသးတယ္၊ မင္းေရငတ္ေနလို႔လား” စတဲ့ ေ၀ဖန္သံမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္”
စာေရးသူက ျဖည့္စြက္ေျပာျပတယ္။
“ အဲဒီလို လႈံ႔ေဆာ္မႈမဲ့ အၾကားအာ႐ံုမွားကို “ ေနာက္ကလိုက္ေျပာေ၀ဖန္သံ” ( Running Commentary)လို႔ ေခၚတယ္။ အဲဒါလည္း စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါမွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ လကၡဏာတစ္ခုပဲ”
စာေရးသူ စကားဆံုးေတာ့ တျခားေဆးေက်ာင္း သားတစ္ဦးက သူေလ့လာထားတဲ့ လူနာအေၾကာင္းကို တင္ျပပါတယ္။
“ ကြၽန္ေတာ္ ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးခဲ့တဲ့ လူနာကေတာ့ သူ႔နားထဲမွာ သူ႔ကို လႈံ႔ေဆာ္တိုက္တြန္းေပးတဲ့ စကားသံေတြကို ၾကားေနတယ္ ဆရာ။ “ မင္းကို အိမ္နီးနားခ်င္းက ဒုကၡေပးလိမ့္မယ္။ လက္ဦးေအာင္ လုပ္လုိက္” လို႔ မေကာင္းဆိုးရြားတစ္ဦးက ေျပာေနသလို ၾကားရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူနာက အိမ္နီးနားခ်င္းအိမ္ဘက္ကို အုတ္ခဲနဲ႔ လွမ္းေပါက္တယ္တဲ့။ ဒီလိုနဲ႔ အဲဒီလူနာ ေဆး႐ံုေရာက္လာတာပါ”
“ အဲဒီလို လႈံ႔ေဆာ္မႈမဲ့အၾကားအာ႐ံုမွားလကၡဏာကို အမိန္႔ေပး လႈံ႔ေဆာ္မႈမဲ့အၾကားအာ႐ံုမွား (Commanding Voices) လို႔ ေခၚပါတယ္။ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါမွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ တျခားလကၡဏာတစ္ခုကေတာ့ မိမိအေတြးကို စကားေျပာသံအျဖစ္ ျပန္လည္ၾကားေနတာ ျဖစ္ပါတယ္”
စာေရးသူ ေျပာတဲ့ ေနာက္ဆံုးစကားကို နားမလည္သလို အမူအရာနဲ႔ ေဆးေက်ာင္းသားတစ္ဦးက ေမးျမန္းတယ္။
“ ကိုယ့္အေတြးကို ကိုယ္ျပန္ၾကားသလို ခံစားရတာက ဆရာ ေျပာဖူးတဲ့ “ ထင္ရွားျပတ္သားတဲ့ စိတ္ကူးဥာဏ္” ေၾကာင့္ျဖစ္တာ မဟုတ္ဘူးလား ဆရာ”
ေဆးေက်ာင္းသားရဲ႕ ေမးခြန္းကို ရွင္းျပဖို႔ လိုပါတယ္။
“ ေမးသင့္ေမးထိုက္တဲ့ ေမးခြန္းျဖစ္ပါတယ္။ ျခားနားခ်က္ေတာ့ ရွိတယ္။ စိတ္ကူးဥာဏ္ေၾကာင့္ အသံၾကားသလိုျဖစ္တာက ကိုယ့္ဦးေခါင္းထဲမွာသာ ခံစားရတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳပါ။ မိမိအေတြးကို ျပန္လည္ ၾကားရတဲ့ လကၡဏာမွာေတာ့ အသံေတြက အျပင္ ဘက္ကေနၿပီး ၀င္ေရာက္လာသလို ခံစားရပါတယ္။ ဥပမာ-လူနာက “ ငါ ထမင္းစားခ်င္တယ္” လို႔ စဥ္း စားလိုက္ရင္ ပတ္၀န္းက်င္တစ္ေနရာက “ ငါ ထမင္း စားခ်င္တယ္” လို႔ ေျပာေနတဲ့ အသံကို ၾကားလာရတာမ်ဳိး ျဖစ္တယ္။ ေဆးပညာမွာ အဲဒီလကၡဏာကို “ အေတြးပဲ့တင္သံလို ၾကားရတာ” ( Thought Echo) လို႔ ေခၚပါတယ္။ အခုအထိ ဆရာတို႔ ေျပာခဲ့တာကေတာ့ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါမွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ လႈံ႔ေဆာ္မႈမဲ့ အၾကားအာ႐ံုမွားလကၡဏာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါရွင္ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ အဲဒီလိုလကၡဏာေတြကို ေတြ႕ရွိရမယ္”
စာေရးသူစကားဆံုးေတာ့ ေဆးေက်ာင္းသူတစ္ေယာက္က ေမးခြန္းထုတ္ပါတယ္။
“ စိတ္က်ေရာဂါမွာနားထဲ အသံၾကားရတဲ့ လကၡဏာရွိသလား ဆရာ”
“ ျပင္းထန္တဲ့ စိတ္က်ေရာဂါတစ္မ်ဳိးျဖစ္တဲ့ ‘စိတၱဇစိတ္က်ေရာဂါ’(Psychotic Depression) ခံစားရရင္ နားထဲမွာ အသံၾကားတတ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဒီေမးခြန္းကို ေမးတာလဲ”
ေဆးေက်ာင္းသူက ျပန္လည္အေျဖေပးပါတယ္။
“ ကြၽန္မတင္ျပမယ့္ လူနာတစ္ဦးက စိတ္က်ေရာဂါ ခံစားေနရသူ ျဖစ္ပါတယ္။ ကြၽန္မကိုယ္တိုင္ လူနာကို စမ္းသပ္ၾကည့္ေတာ့ သူ႔နားထဲ အသံေတြ ၾကားေနတယ္လို႔ ေျပာတယ္ ဆရာ”
စာေရးသူက ထပ္ဆင့္ ေမးျမန္းတယ္။
“ လူနာက ဘယ္လိုစကားေျပာသံေတြကို ၾကားေနရလဲ”
ေဆးေက်ာင္းသူက သူေတြ႕ရွိထားတာကို ေျပာျပပါတယ္။
“ နင့္မွာ အျပစ္ရွိတယ္။ နင္က ေကာင္းတဲ့လူ မဟုတ္ဘူး။ နင့္ေၾကာင့္ အိမ္သားေတြ ဒုကၡေရာက္ေတာ့မယ္။ နင္မေနသင့္ေတာ့ဘူး” စတဲ့ စကားေျပာ သံေတြကို ၾကားရတယ္တဲ့။ သူ စဥ္းစားလို႔ ဦးေခါင္းထဲမွာ အသံၾကားသလို မဟုတ္ဘူး။ အိမ္ေထာင့္ တစ္ေနရာက လူတစ္ေယာက္ စကားေျပာေနသလို ၾကားရတာတဲ့”
ေဆးေက်ာင္းသားေတြ နားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္ ရွင္းျပဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
“ စိတ္ခံစားမႈနဲ႔ လိုက္ဖက္တဲ့ လႈံ႔ေဆာ္မႈမဲ့ အၾကားအာ႐ံုမွားဆိုတာ ရွိပါတယ္။ စိတ္က်ေရာဂါရွင္ဟာ မိမိကိုယ္ကိုယ္ အျပစ္ျမင္ေနတတ္တယ္။ “ ငါက လူေကာင္းမဟုတ္ဘူး၊ အျပစ္မကင္းသူျဖစ္တယ္။ ငါလုပ္မိတဲ့ အမွားေတြအတြက္ အျပစ္ဒဏ္ခံသင့္ တယ္။ ငါက ဘာမွ အသံုးက်သူ မဟုတ္ဘူး။ ငါမရွိ ရင္ သူတို႔အားလံုးအတြက္ ေကာင္းမယ္” စတဲ့ မွားယြင္းတဲ့ ယံုၾကည္မႈေတြကို လက္ခံလာတတ္တယ္။ အဲဒီလိုမွားယြင္းတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္ကို ေထာက္ခံတဲ့ စကားေျပာသံေတြလည္း နားထဲမွာ ၾကားလာပါတယ္။ အဲဒီလို လကၡဏာေတြကို ေတြ႕ရွိရင္ အထူးဂ႐ုစိုက္ ၾကည့္႐ႈဖို႔ လိုအပ္တယ္။ မိမိကိုယ္ကိုယ္ အႏၲရာယ္ျပဳဖို႔ အလားအလာမ်ားပါတယ္”
စာေရးသူရဲ႕ေနာက္ဆံုးစကားကို အက်ေကာက္ၿပီး ေဆးေက်ာင္းသားတစ္ဦးက ေမးခြန္းထုတ္ပါတယ္။
“ နားထဲမွာ အသံၾကားတဲ့လကၡဏာေၾကာင့္ ဘယ္လိုအႏၲရာယ္ျဖစ္ပြားႏုိင္ပါသလဲ ဆရာ”
‘ေမးသင့္ေမးထိုက္တဲ့ေမးခြန္းပါ’လို႔ အစခ်ီၿပီး စာေရးသူက ဆက္လက္ေျဖၾကားတယ္။
“ နားထဲမွာ ၾကားေနတဲ့ အသံေတြကို လူနာက ဘယ္လိုတုန္႔ျပန္သလဲဆိုတဲ့အေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕လူနာက နားထဲမွာ ၾကားေနတဲ့ အသံေတြကို မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းေဟာင္းလို သေဘာထားလာ တတ္တယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ႏိုင္လာပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ နားထဲမွာ ဆူညံေနတဲ့ အသံေတြရဲ႕ ဒဏ္ကို မခံႏိုင္ဘူး။
စိတ္ထဲမွာ ႐ႈပ္ေထြးတင္းၾကပ္လာၿပီး တစ္စံုတစ္ခုကို လက္လြတ္စပယ္ ျပဳမူတတ္ၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ စကားသံေတြက လႈံ႔ေဆာ္တိုက္တြန္းအမိန္႔ေပးတာကို မတြန္းလွန္ႏုိင္ဘဲ မိမိကိုယ္ကိုယ္ အႏၲရာယ္ျပဳတာ၊ တျခားသူအေပၚ အၾကမ္းဖက္တာတို႔ျပဳမူလာတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အိမ္သားတစ္ဦးဦးက နားထဲမွာ အသံၾကားေနတယ္လို႔ ေျပာလာရင္ အခ်ိန္မီကုသေပးသင့္တယ္”
“ စိတၱဇေရာဂါကုသေဆးေသာက္ဖို႔တိုက္တြန္းရမွာလား ဆရာ”
“ ဒါ့ထက္ပိုၿပီး ကူညီပံ့ပိုးေပးႏုိင္ပါတယ္”
_ _ _
See More
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
