ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁။ ဆရာ ကြၽန္မအေမက head of pancreas (ပန္ကလီယား)ဆိုတာ သရက္ရြက္ကိုေျပာတာလား ဆရာ။ ကြၽန္မတို႔ျပတဲ့ ဆရာ၀န္ႀကီးက သရက္ရြက္ကင္ဆာလို႔ေျပာပါတယ္။ ခြဲစိတ္ရင္ဘာျဖစ္ႏိုင္လဲ၊ ေနာက္ထပ္ ဘာလုပ္ရင္အဆင္ေျပႏိုင္လည္း ေက်းဇူးျပဳၿပီး ၫႊန္ၾကားေပးပါဆရာ။
၂။ ဆရာရွင့္ အဘြားအသက္က ၆၉ ႏွစ္ပါ။ ပန္ကရိယကင္ဆာ ေနာက္ဆံုးအဆင့္လို႔ေျပာပါတယ္။ အဲ့ဒီကင္ဆာအေၾကာင္းေလး သိခ်င္လို႔ပါဆရာ။
၃။ ကြၽန္မဦးေလးက အသက္ ၄၅ ႏွစ္ပါ။ သရက္ရြက္ကင္ဆာလို႔ ေျပာပါတယ္ဆရာ။ ျဖစ္တာ မၾကာေသးပါဘူး။ ဟိုတေလာကမွ ဗိုက္ေတြေအာင့္လာလို႔ဆိုၿပီး မႏၲေလးကိုသြားျပလိုက္ေတာ့မွ CT Scan ႐ိုက္လိုက္ေတာ့မွ ကင္ဆာျဖစ္ေနၿပီတဲ့ဆရာ။ အဲ့ဒါကုလို႔ရႏိုင္အုန္းမလားဆရာ။ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲဆရာ။ လမ္းၫႊန္ေပးပါဆရာ။ ႏုိင္ငံျခားမွာကုရင္ေရာ ေပ်ာက္ႏိုင္လားဆရာ၊ ကူညီေပးပါ။
သရက္ရြက္ကင္ဆာထဲမွာ ၉၅ရာခိုင္ႏႈန္းက Adenocarcinoma အမ်ဳိးအစားျဖစ္တယ္။ က်န္တာက Neuroendocrine tumors ျဖစ္တယ္။ ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးရသူမ်ားစာရင္းထဲမွာ အေမရိကား နံပါတ္ ၄ ေနရာ၊ တကမာၻလံုးဆိုရင္ ၈ ေနရာမွာရွိတယ္။ ျဖစ္ကာစ ဘာမွမခံစားရေသးဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေနာက္က်မွသာ ေရာဂါရွိေနတာကို သိရတာမ်ားတယ္။
ဗိုက္အေပၚပိုင္း နာမယ္။ နာရင္ ေနာက္ေက်ာအထိ နာမယ္။ ရင္ေခါင္းပူမယ္။ ေလေအာင့္သလိုေနမယ္။ အစာစားခ်င္စိတ္ပ်က္မယ္။ ပ်ဳိ႕ခ်င္အန္ခ်င္မယ္။ ၀မ္းပ်က္မယ္။ လူက ပိန္လာမယ္။ ဆီး(အသား) ၀ါမယ္။ ၇၅ရာခိုင္ႏႈန္းမွာျဖစ္တဲ့ သရက္ရြက္ရဲ႕ ေခါင္းပိုင္းမွာျဖစ္ၿပီး သည္းေျခလမ္းကိုပိတ္ေနရင္ ၀မ္းအေရာင္ေပ်ာ့ေနမယ္။ အသား၀ါနဲ႔အတူယားယံမယ္။
ဗိုက္အေပၚပိုင္းနာမယ္။ နာရင္ ေနာက္ေက်ာအထိနာမယ္။ ရင္ေခါင္းပူမယ္။ ေလေအာင့္သလိုေနမယ္။ အစာစားခ်င္စိတ္ပ်က္မယ္။ ပ်ဳိ႕ခ်င္အန္ခ်င္မယ္။ ၀မ္းပ်က္မယ္။ လူက ပိန္လာမယ္။ ဆီး(အသား) ၀ါမယ္။ ၇၅ရာခိုင္ႏႈန္းမွာျဖစ္တဲ့ သရက္ရြက္ရဲ႕ ေခါင္းပိုင္းမွာျဖစ္ၿပီး သည္းေျခလမ္းကိုပိတ္ေနရင္ ၀မ္းအေရာင္ေပ်ာ့ေနမယ္။ အသား၀ါနဲ႔အတူ ယားယံမယ္။ Trousseau syndrome ေခၚတဲ့ ေသြးေျခဥစမ္းသပ္နည္းျဖစ္မယ္။ အဆုတ္ေသြးေၾကာ ပိတ္ႏိုင္တယ္။ ဆီးခ်ဳိပါျဖစ္လာမယ္။ ကင္ဆာက တျခားေနရာျပန္႔လာရင္ အဲဒီအတြက္လည္း ခံစားလာရမွာေတြပါ တြဲရွိေနမယ္။
ေယာက္်ားေတြက မိန္းမေတြထက္ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ မိသားစုလိုက္တာ ၅-၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္။ အသက္ႀကီးမွျဖစ္တယ္။ ၆၀ ေက်ာ္မွာမ်ားၿပီး ၄၀ ေအာက္နည္းတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြ၊ အစားအေသာက္မွာ အသီးအရြက္နည္းသူေတြ၊ အသားစားမ်ားသူေတြ၊ အခ်ိဳစားမ်ားသူေတြ၊ ၀သူေတြ၊ Helicobacter pylori infection ပိုး၀င္ခံရသူေတြ၊ Gingivitis or periodontal disease သြားဖံုးေရာဂါရွိသူေတြနဲ႔ Partial gastrectomy အစာအိမ္ခြဲထားသူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတာေတြ႕ရတယ္။ Axial CT image (စီတီစကင္)ကို ေဆးထိုးၿပီး႐ိုက္ရင္ သိမယ္။
– Exocrine pancreas cancer အမ်ဳိးအစားကို ခြဲစိတ္ကုသေပးမယ္။ အဆင့္အေပၚမွာမူ တည္တယ္။ ေခါင္းပိုင္းဆိုတမ်ဳိး၊ အၿမီးပိုင္းဆိုတမ်ဳိး ခြဲတယ္။ ခြဲၿပီးရင္ Chemotherapy ကင္ဆာေဆးေပးမယ္။ Gemcitabine ေဆးကို သံုးတာမ်ားတယ္။ တပတ္ ၁ ခါ ေသြးေၾကာထဲထိုးတယ္။ Radiation ဓာတ္ကင္တာလည္း လုပ္ႏိုင္တယ္။ Erlotinib (Tarceva) ေဆးနဲ႔ တြဲေပးတာလည္းလုပ္တယ္။
– Pancreatic neuroendocrine tumors အမ်ဳိးအစားဆိုရင္ ကင္ဆာဆဲလ္မဟုတ္လို႔ ေစာင့္ၾကည့္ရေသးတယ္။ လိုအပ္လာရင္ခြဲစိတ္မယ္။ တခ်ဳိ႕ကို ေဟာ္မုန္းေပးကုသမယ္။ Octreotide ကိုသံုးတယ္။ ဓာတ္ကင္တာလည္း လုပ္ႏိုင္တယ္။ Chemotherapy ကင္ဆာေဆးေပးတာလည္းလုပ္တယ္။
ေမးတဲ့သူကို အားေပးရာမက်မွာေတာ့ စိုးရိမ္ပါတယ္။ Exocrine pancreatic cancer အမ်ဳိးအစားက ဆိုးတယ္။ ၅ ႏွစ္ေနႏိုင္တဲ့ရာခိုင္ႏႈန္းက ၆ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ ၁ ႏွစ္ေနႏိုင္သူက ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း အသီးသီးရွိတယ္။ ပ်မ္းမွ် ၁၅ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္။ ၁၉၉၀ တံုးက သရက္ရြက္ကင္ဆာနဲ႔ ကြယ္လြန္သူ ၂ သိန္းရွိရာကေန ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာ ၃ သိန္း ၁ ေသာင္းအထိ တိုးလာတယ္။
သရက္ရြက္ (Pancreas)
သရက္ရြက္ဟာ ၆ လက္မေလာက္ရွည္တယ္။ ၀မ္းဗိုက္ထဲ အစာအိမ္ေနာက္မွာရွိတယ္။ ဦးေခါင္းပိုင္းက အူသိမ္အစပိုင္း အေကြးေလးထဲမွာေနတယ္။ သရက္ရြက္ကထြက္တဲ့ အရည္ထုတ္ေပးတဲ့ျပြန္ေလးက အူသိမ္ထဲကိုပြင့္ေနတယ္။ အဖ်ားေခၚ အၿမီးပိုင္းက ေဘလံုးနဲ႔ထိကပ္ေနတယ္။
သရက္ရြက္ေရာဂါမ်ား
၁။ အမ်ဳိးအစား (၁)ဆီးခ်ဳိမွာ ခုခံအားစနစ္ေၾကာင့္ သရက္ရြက္ထဲမွာရွိတဲ့ အင္ဆူလင္ထုတ္ေပးေနတဲ့ ဆဲလ္ေလးေတြကို ပ်က္စီးေစတယ္။ ေသြးထဲမွာ အစာစားၿပီးတိုင္းတက္လာတဲ့ သၾကားဓာတ္ကို အင္ဆူလင္ေဟာ္မုန္းကေန ပံုမွန္သာျဖစ္ေနေအာင္ ထိန္းေပးေနတာျဖစ္လို႔ မထိန္းႏိုင္ေတာ့ဘဲ ဆီးခ်ဳိေရာဂါျဖစ္လာရတယ္။
၂။ အမ်ဳိးအစား (၂) ဆီးခ်ဳိမွာလည္း အင္ဆူလင္ေဟာ္မုန္းထုတ္မေပးႏိုင္လို႔ ေရာဂါျဖစ္ရတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာကလည္း အင္ဆူလင္ကို ခံႏိုင္ရည္ရွိလာတယ္။
၃။ Cystic fibrosis ဆစ္စတစ္ဖိုက္ဘ႐ိုး ဆစ္ေရာဂါမွာလည္း သရက္ရြက္နဲ႔ အဆုတ္ကို ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။
၄။ Pancreatic cancer သရက္ရြက္ကင္ဆာလည္းရွိတယ္။
၅။ Pancreatitis သရက္ရြက္ေရာင္တာရွိတယ္။ ေသြးထဲမွာ Amylase နဲ႔ lipase ေတြမ်ားေနမယ္။
၆။ Pancreatic pseudocyst ေခၚ သရက္ရြက္အရည္အိတ္တုေရာဂါလည္းရွိတယ္။
၇။ Islet cell tumor အစ္စလက္ဆဲလ္က်ဴးမား ေရာဂါလည္းရွိတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
