ေဒါက္တာမီမီကို (မိသားစု ဆရာ၀န္) နွင့္ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး ။ မိုးအကုန္ေဆာင္းအကူးမွာ ဘယ္လို ေ၀ဒနာေတြ အဓိက ျဖစ္တတ္ပါသလဲဆရာမ။
ေျဖ ။ မိုးအကုန္ေဆာင္းအကူးမွာ အဓိကျဖစ္တတ္တဲ့ က်န္းမာေရးျပႆနာက အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း ဆိုင္ရာျပႆနာေတြပါ။ အဲဒီအထဲမွာ အေအးမိေရာဂါနဲ႔ တုပ္ေကြးေရာဂါတို႔ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အေအးမိ တုပ္ေကြးဆိုၿပီး လူေတြက တြဲေခၚတတ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ ေရာဂါျဖစ္ပြားကာစမွာ ေရာဂါ လကၡဏာေတြက တူညီတဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး ။ အေအးမိတာ(Common cold)က ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ ။ အေအးမိတာက ေဆာင္းရာသီမွာ ျဖစ္ပြားမႈမ်ားပါတယ္။ အဓိကအေနနဲ႔ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ၀င္ေရာက္တာ ေၾကာင့္ျဖစ္တတ္ၿပီး အဓိကအားျဖင့္ rhinovirus ေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
အေအးမိဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ၀င္ေရာက္ၿပီး ၁-၄ရက္ အၾကာမွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ေပၚေပါက္ေလ့ရွိပါတယ္။ အရင္ဆံုး ႏွာေခါင္းနဲ႔ လည္ေခ်ာင္းေတြမွာ ပူလာၿပီး ႏွာေစးတာ၊ ႏွာရည္ယိုတာေတြသာမကေမာပန္းလာပါတယ္၊ ေနလို႔ထိုင္လို႔ မေကာင္းျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ကူးစက္ျမန္တဲ့ အေျခအေန ျဖစ္ၿပီး တျခားသူေတြကို ကူးစက္လြယ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနအိမ္မွာပဲ အနားယူေနသင့္ပါတယ္။
ပထမရက္အနည္းငယ္မွာ ႏွာရည္ယိုၿပီး တျဖည္းျဖည္း ႏွာရည္အရည္ၾကည္ကေန ျပစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္ေတာ့ ေခ်ာင္းဆိုးတတ္ပါတယ္။ အေအးမိတဲ့အခါ ႏွာရည္ယိုတာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာတာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးတာ၊ ႏွာေစးတာ၊ ေခါင္းကိုက္တာနဲ႔ ဖ်ားတာတို႔ ျဖစ္တတ္ၿပီး အဲဒီလကၡဏာေတြကို တစ္ပတ္ခန္႔ ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။
ေမး ။ အေအးမိတာ မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို ကာကြယ္ရမလဲ ဆရာမ။
ေျဖ ။ အေအးမိျခင္းအတြက္ ကာကြယ္ေဆး မရွိပါဘူး။ အေအးမိရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းက ကိုယ္ခံအားစနစ္ ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ အေကာင္းဆံုး ကာကြယ္နည္းက လက္ေဆးဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ မ်က္စိ၊ ႏွာေခါင္းနဲ႔ ပါး စပ္ေတြကို လက္မေဆးဘဲ ထိကိုင္တာ မလုပ္ပါနဲ႔။ နာမက်န္းျဖစ္ေနသူေတြနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္မေနပါနဲ႔။
ေရာဂါျဖစ္ကာစမွာ ေႏြးေႏြးေထြးေထြးအနားယူေပးရပါမယ္။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ေပးရပါမယ္။ အဖ်ားရွိရင္ ပါရာစီတေမာေဆးျပား ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။
ေမး ။ အေအးမိတာကဘယ္အရြယ္ေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ ။ အေအးမိတာက မၾကာခဏ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိတဲ့ ကူးစက္ေ၀ဒနာျဖစ္ၿပီး လူႀကီးေတြမွာ တစ္ႏွစ္ဆိုရင္ ႏွစ္ ႀကိမ္ကေန ေလးႀကိမ္အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးေတြမွာ ပိုၿပီး ျဖစ္လြယ္ပါတယ္။ အခုမွေပၚလာတဲ့ ေရာဂါ မဟုတ္ပါဘူး။
အေအးမိတာက သာမန္အားျဖင့္ မျပင္းထန္ပါဘူး။ အလိုအေလ်ာက္ တစ္ပတ္အတြင္း သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ေနာက္ဆက္တြဲ ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ျပႆနာေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အသက္အရြယ္ႀကီးတဲ့သူ၊ အသက္ငယ္လြန္းသူနဲ႔ ခုခံအားနည္းတဲ့သူေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ကေလးငယ္မွာ ဘက္တီးရီးယားပိုး ၀င္ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ- နားအတြင္း ပိုး၀င္ေရာက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူႀကီးေတြမွာ ႏွာလိုဏ္ေျမႇးေရာင္တာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေမး ။ တုပ္ေကြးေရာဂါက အေအးမိေ၀ဒနာနဲ႔ ဘယ္လို ကြာျခားမႈရွိသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ ။ တုပ္ေကြးေရာဂါလကၡဏာက စျဖစ္ကာစမွာ အေအးမိေ၀ဒနာလကၡဏာေတြနဲ႔ တူပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တုပ္ေကြးေရာဂါလကၡဏာေတြထက္စာရင္ ပိုမိုျပင္းထန္ေလ့ရွိၿပီး ပိုမိုလ်င္ျမန္ပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာ ေတြမွာ လည္ေခ်ာင္းနာတာ၊ ဖ်ားတာ၊ ေခါင္းကိုက္တာ၊ ၾကြက္သားနာက်င္ကိုက္ခဲတာနဲ႔ ေခ်ာင္းဆိုးတာတို႔ ရွိပါတယ္။ ခါးနာတာနဲ႔ ခ်မ္းတုန္တာေတြလည္း ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။
တုပ္ေကြးေရာဂါလကၡဏာေတြက ၂-၅ ရက္ အတြင္း သက္သာေလ့ရွိပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ျပႆနာအေနနဲ႔ နမိုးနီးယား အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အသက္ႀကီးသူေတြ၊ အသက္ငယ္သူေတြ၊ ႏွလံုးနဲ႔ အဆုတ္ျပႆနာရွိသူေတြမွာ သတိျပဳဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ အသက္႐ွဴရတာ ခက္ခဲလာရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ျပသရပါမယ္။ အဖ်ားရက္ အနည္းငယ္ ရွည္လာရင္လည္း ဆရာ၀န္ထံ ျပေပးပါ။
ေမး ။ တုပ္ေကြးေရာဂါကို ဘယ္လို ကာကြယ္ရမလဲ ဆရာမ။
ေျဖ ။
တုပ္ေကြးအတြက္ ကာကြယ္ေဆးထိုးႏွံႏိုင္ပါတယ္။ အေအးမိတာနဲ႔ တုပ္ေကြးကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ အေကာင္းဆံုး ကာကြယ္နည္းက မၾကာခဏလက္ေဆးေပးတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ လက္ေဆးတဲ့အခါ ဆပ္ ျပာရည္ေႏြးေႏြးနဲ႔ အနည္းဆံုး စကၠန္႔ ၂၀ ေလာက္ ပြတ္တိုက္ေဆးေၾကာေပးရင္ လက္မွာ ကပ္ၿငိေနတဲ့ ပိုးမႊားေတြကို ကင္းစင္ေစပါတယ္။
ေမး ။ အေအးမိတာနဲ႔ တုပ္ေကြးကို ဘယ္လို ခြဲျခားႏိုင္သလဲဆရာမ။
ေျဖ ။ အေအးမိတာနဲ႔ တုပ္ေကြးေရာဂါလကၡဏာက တူေပမယ့္ ကြာျခားခ်က္ေတာ့ ရွိပါတယ္။ အေအးမိရင္ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ ၁၀၁ ဒီဂရီထက္ မပိုတတ္ပါဘူး။ တုပ္ေကြးျဖစ္ရင္ ဖ်ားတာနဲ႔ စတတ္ၿပီး မလႈပ္ခ်င္၊ မကိုင္ခ်င္ ပိုၿပီး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလံုး ကိုက္ခဲေညာင္းညာတာက တုပ္ေကြးေရာဂါမွာ ပိုျဖစ္ပါတယ္။
ေမး ။ အေအးမိ၊ တုပ္ေကြးျဖစ္ရင္ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသင့္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ ။ အေအးမိတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တုပ္ေကြးျဖစ္တာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ သာမန္အားျဖင့္ အလိုအေလ်ာက္ ေပ်ာက္ကင္း ပါတယ္။ အေရးႀကီးတဲ့ အေျခအေနေတြကိုလည္း သိရွိထားဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
အဖ်ားမက်ျခင္း
သံုးရက္ၾကာတဲ့တိုင္ေအာင္ အဖ်ားမက်ရင္ ဘက္တီးရီးယားေရာဂါပိုး ၀င္ေရာက္လာႏိုင္တာကို သတိျပဳပါ။
လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း
အေအးမိတာနဲ႔ တုပ္ေကြးေရာဂါႏွစ္မ်ဳိးစလံုးမွာ လည္ေခ်ာင္းနာက်င္ၿပီး မသက္မသာ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ လည္ေခ်ာင္းက အလြန္အမင္း နာက်င္ၿပီး အစာမ်ဳိခ်ရခက္ခဲေနရင္ Strepလည္ေခ်ာင္းနာေရာဂါျဖစ္ႏိုင္လို႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသင့္ပါတယ္။
အဆက္မျပတ္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း
ႏွစ္ပတ္ေက်ာ္ၾကာတဲ့တိုင္ေအာင္ေခ်ာင္းဆိုးေနရင္ ေလၿပြန္ေရာင္ရမ္းတာ ျဖစ္ႏိုင္လို႔ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ ေဆးေသာက္ဖို႔ လိုႏုိင္တဲ့အတြက္ ဆရာ၀န္နဲ႔တိုင္ပင္ရပါမယ္။
ႏွာေခါင္းပိတ္ၿပီး ေခါင္းကိုက္ျခင္း
ႏွာေခါင္းပိတ္ၿပီး ေခါင္းကိုက္တာ၊ မ်က္႐ိုးကိုက္တာေတြ ျဖစ္ရင္ ဘက္တီးရီးယားပိုး၀င္ေရာက္ႏိုင္လို႔ သတိျပဳရပါမယ္။
အေရးေပၚ အေျခအေနမ်ား
လူႀကီးေတြမွာ တုပ္ေကြးျဖစ္ရင္ အေရးေပၚအေျခအေနေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေခါင္းကိုက္တာ၊ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ရင္ဘတ္ေအာင့္တာ၊ အသက္႐ွဴရ ခက္ခဲတာ၊ ေခါင္း မထူႏိုင္ေလာက္ေအာင္ မူးတာ၊ စိတ္႐ႈပ္ေထြးတာ၊ အဆက္မျပတ္ ေအာ့အန္တာတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ကေလးေတြမွာ တုပ္ေကြးျဖစ္တဲ့အခါ အသက္႐ွဴရခက္ခဲတာ၊ အသက္႐ွဴျမန္တာ၊ အေရျပား ျပာႏွမ္းလာတာ၊ အရည္လံုေလာက္စြာ မေသာက္ႏိုင္တာ၊ ႏံုးေခြတာ၊ သာမန္တံု႔ျပန္မႈမ်ဳိး မျပဳလုပ္ႏိုင္တာ၊ ေယာက္ယက္ခတ္ၿပီး စိတ္မသက္မသာ ခံစားရတာ၊ အနီကြက္ေတြထြက္ၿပီး ဖ်ားနာတာစတဲ့ အေရးေပၚအေျခအေနေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ဒီလိုအေျခအေနေတြမွာ နီးစပ္ရာ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းကို အျမန္ဆံုးသြားျပဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
