ေဒါက္တာဦးေက်ာ္ေက်ာ္ (ဒုတိယၫႊန္ၾကားေရးမွဴး)
ေမး. ေစ်းကြက္ထဲက ဆိုးေဆးပါတဲ့ မွ်စ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေရာင္းခ်သူေတြကို ဘယ္လိုပညာေပးတာ၊ အေရးယူတာေတြ လုပ္ေဆာင္ေနပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ေစ်းခ်ဳိအပါအ၀င္ မႏၲေလးၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ေစ်းေတြအေတာ္မ်ားမ်ားကို ခြင့္မျပဳဓာတုဆိုးေဆးကင္းစင္တဲ့ေစ်းမ်ား ေပၚထြက္လာေရးလုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ မႏၲေလးအေနအထားနဲ႔ေျပာရရင္ အရင္က ငပိက ေကာင္းသြားေပမယ့္ အခု ေစ်းခ်ဳိထဲက ငပိေတြမွာ ခြင့္မျပဳဆိုးေဆးပါတာကို ျပန္ေတြ႕ေနရတယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ င႐ုတ္သီးနဲ႔မွ်စ္မွာ ခြင့္မျပဳတဲ့ ဓာတုဆိုးေဆးေတြပါတာကို ေတြ႕ေနရပါတယ္။ မႏၲေလးမွာ ပဲျပားဆိုရင္ ေဖာ္မလင္မေတြ႕သေလာက္ျဖစ္သြားၿပီ၊ ပဲေသြးဆိုစစ္ေနတာ အခုထက္ထိ ေဖာ္မလင္ထည့္ထားတာ မေတြ႕ေသးပါဘူး။ မႏၲေလးမွာ မွ်စ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မွ်စ္ဒိုင္ေတြက ႏွစ္ေပါက္စိမ္ထားတာရွိတယ္၊ ျပန္ထုတ္ေရာင္းတာရွိတယ္။ သူတို႔ကေျပာတာေတာ့ သူတို႔ဆိုးေဆးမသံုးဘူး၊ မိုးကုတ္ဘက္ကယူတာလို႔ ေျပာတာနဲ႔ မိုးကုတ္ဘက္အထိ လိုက္စစ္ေနပါတယ္။
ေမး. ဆိုးေဆးပါတဲ့ မွ်စ္ေတြကိုစားသံုးရင္ ဘယ္လိုက်န္းမာေရးထိခိုက္မႈေတြျဖစ္ေစႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆိုးေဆးမွာ သဘာ၀ဆိုးေဆးနဲ႔ ဓာတုဆိုးေဆးဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ သဘာ၀ဆိုးေဆးက သဘာ၀အပင္၊ အသီးအပြင့္ေတြကထုတ္ထားလို႔ လူကိုအႏၲရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္မႈနည္းပါတယ္။ ဓာတုဆိုးေဆးမွာ အစားအေသာက္မွာ သံုးဖို႔ခြင့္ျပဳထားတဲ့ ဆိုးေဆးရွိသလို ခြင့္မျပဳဆိုးေဆးလည္းရွိတယ္။ မွ်စ္အမ်ားစုမွာ Auramine O သံုးထားတာေတြ႕တယ္။ ဒါက ေရရွည္စားသံုးရင္ ခႏၶာကိုယ္ႀကီးထြားမႈထိခိုက္တာ၊ အသည္းနဲ႔ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးတာနဲ႔ ကင္ဆာေရာဂါေတြ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕မွ်စ္ေတြမွာ Rhodamine B ဆိုးေဆးသံုးထားတာလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီလိုခြင့္မျပဳဆိုးေဆးေတြကိုသံုးလိုက္ရင္ အစာအိမ္အူလမ္းေၾကာင္းေရာင္တာ၊ ပ်ဳိ႕အန္တာ၊ ဦးေႏွာက္အာ႐ံုေၾကာထိုင္းမႈိင္းတာတို႔လို လတ္တေလာဆိုးက်ဳိးေတြလည္း ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆိုးေဆးပါတဲ့အစားအေသာက္ေတြကို အဓိကေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။ ဒီခြင့္မျပဳဆိုးေဆးေတြကို ဘယ္ႏိုင္ငံမွလည္း အစားအေသာက္မွာသံုးခြင့္မျပဳပါဘူး။
ေမး. သဘာ၀အေရာင္ရွိတဲ့ မွ်စ္ေတြကိုစားသံုးရင္ ဘယ္လိုက်န္းမာေရးအက်ဳိးေက်းဇူးရွိႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. သဘာ၀အေရာင္ရွိတဲ့မွ်စ္စားသံုးေပးရင္ ရရွိမယ့္က်န္းမာေရးအက်ိဳးေက်းဇူးေတြကေတာ့- ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့က်ေစျခင္း၊ ႏွလံုးအားေကာင္းေစျခင္း၊ အဆီဓါတ္(ကိုလက္စထေရာ)အား ထိန္းညႇိေပးျခင္း အမွ်င္ဓာတ္ပါ၀င္ျခင္းေၾကာင့္ ကင္ဆာကာကြယ္ျခင္း၊ အူမႀကီးကင္ဆာကဲ့သို႔ေသာ ကင္ဆာေရာဂါ ကာကြယ္ေပးျခင္း၊ အမွ်င္ဓာတ္ေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္းမ႐ွိဘဲ ၀မ္းမွန္ေစျခင္း၊ ေရာင္ရမ္းမႈ၊ နာက်င္မႈ သက္သာေစျခင္း၊ ေသြးနီဥ အားေကာင္းေစျခင္း၊ ပိုတက္ဆီယမ္မ်ားစြာပါ၀င္သျဖင့္ ႏွလံုးခုန္ျမန္ျခင္း/ေႏွးျခင္း၊ ေသြးတိုးျခင္း/က်ျခင္းမ်ားအား ထိန္းညႇိေပးျခင္းစတဲ့ ေကာင္းက်ဳိးေတြကို ရရွိေစႏိုင္ပါတယ္။
မိုးကုတ္မွာေတြ႕တာက မွ်စ္ေတြကို ျပဳတ္လိုက္ရင္ နည္းနည္းေလး အ၀ါေရာင္သမ္းတယ္။ အျဖဴေရာင္မ်ားတယ္။ သပိတ္က်င္းဘက္က မွ်စ္က်ေတာ့ ျပဳတ္လိုက္ရင္ နည္းနည္းေလး အနီေရာင္သမ္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ သဘာ၀အ၀ါ၊ သဘာ၀အနီပဲ။ မိုးကုတ္ဘက္က မွ်စ္ေတြက်ေတာ့နည္းနည္း၀ါခ်င္လို႔ ဆႏြင္းထည့္ျပဳတ္တယ္လို႔ေျပာတယ္။
မွ်စ္ဒိုင္ေတြကို ေလာေလာဆယ္ ပညာေပးထားတာက ဘာဆိုးေဆး၊ ဘာအေရာင္မွ မသံုးေၾကး သေဘာတူညီခ်က္ယူထားပါတယ္။ သတ္မွတ္ရက္အတြင္း မွ်စ္ကို အေရာင္၊ ဆိုးေဆးေတြနဲ႔ လက္မခံေတာ့ဘူး။ မလိုက္နာရင္ေတြ႕တာနဲ႔ ပစၥည္းသိမ္းမယ္၊ တရားစြဲမယ္၊ ဆိုင္ခန္းပိတ္သိမ္းတာေတြလုပ္မယ္ဆိုၿပီး ဥပေဒနဲ႔သြားေတာ့မွာပါ။ ဒါကို မွ်စ္ဒိုင္ေတြကလည္း ေလာေလာဆယ္မွာ သေဘာတူထားပါတယ္ . . .
ဒါေပမဲ့ ခက္တာက ဆႏြင္းတခ်ဳိ႕ကို စစ္တဲ့အခါမွာလည္း အ၀ါေရာင္ဆိုးေဆးက ေတြ႕ေနျပန္ေရာ။ ဒါေၾကာင့္ မွ်စ္ဒိုင္ေတြကို ေလာေလာဆယ္ ပညာေပးထားတာက ဘာဆိုးေဆး၊ ဘာအေရာင္မွ မသံုးေၾကး သေဘာတူညီခ်က္ ယူထားပါတယ္။ သတ္မွတ္ရက္အတြင္း မွ်စ္ကို အေရာင္၊ ဆိုးေဆးေတြနဲ႔ လက္မခံေတာ့ဘူး။ မလိုက္နာရင္ ေတြ႕တာနဲ႔ ပစၥည္းသိမ္းမယ္၊ တရားစြဲမယ္၊ ဆိုင္ခန္းပိတ္သိမ္းတာေတြလုပ္မယ္ဆိုၿပီး ဥပေဒနဲ႔သြားေတာ့မွာပါ။ ဒါကို မွ်စ္ဒိုင္ေတြကလည္း ေလာေလာဆယ္မွာ သေဘာတူထားပါတယ္။
ေမး. သဘာ၀အေရာင္ရွိ မွ်စ္ေတြမွာ ဘယ္လိုအာဟာရတန္ဖိုးေတြ ရွိပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. သဘာ၀အေရာင္ရွိတဲ့ မွ်စ္ေတြရဲ႕ အာဟာရတန္ဖိုးေတြကေတာ့-
– ကယ္လိုရီပါ၀င္မႈနည္းျခင္း၊
– သၾကားဓာတ္နည္းျခင္း၊
– အဆီဓာတ္ပါ၀င္မႈနည္းပါးျခင္း၊
– ပ႐ိုတင္း(အသားဓာတ္)ႂကြယ္၀စြာပါ၀င္ျခင္း၊
– ဗီတာမင္ႏွင့္ သတၱဳဓာတ္ပါ၀င္ျခင္း၊
– အမ်ွင္ဓာတ္ပါ၀င္ျခင္းနဲ႔
– အစာစားခ်င္စိတ္ျဖစ္ေစျခင္းတို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး. မွ်စ္ကိုမစားသံုးတတ္ရင္ အႏၲရာယ္ျဖစ္ႏိုင္ပါသလားဆရာ။
ေျဖ. မွ်စ္မွာ Taxiphyllin (acyanogenic glycoside) ပါ၀င္တာေၾကာင့္ အဆိပ္ဓာတ္ျဖစ္ေစႏိုင္ေပမယ့္ ဒါက ရင့္ေနတဲ့မွ်စ္ေတြနဲ႔ အျပင္အခြံမွာ ပိုမိုေတြ႕႐ွိရပါတယ္။ Taxiphyllin က Cyanogenic Glycoside ျဖစ္တာၾကာင့္ မခ်က္ျပဳတ္ခင္ ဖယ္႐ွားသင့္ပါတယ္။ Glycoside အမ်ားစုကို ဖယ္႐ွားဖို႔ကေတာ့ မွ်စ္ကိုဆားရည္ပြက္ပြက္ဆူထဲမွာ အဖံုးဖြင့္ၿပီး ၂၀ မိနစ္မွ ၂၅မိနစ္အတြင္း ျပဳတ္ရပါမယ္။ လံုး၀အႏၲရာယ္ကင္းၿပီး စိတ္ခ်ရေစဖို႔ ေရကိုသြန္ပစ္ၿပီး ေရသန္႔နဲ႔ ၅မိနစ္မွ_၁၀မိနစ္ထိ ထပ္မံျပဳတ္ကာ စားသံုးရပါမယ္။
ေမး. မွ်စ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စားသံုးသူေတြကို ေျပာလုိတာရွိရင္ ေျပာေပးပါဦး ဆရာ။
ေျဖ. အမွန္က ေရာင္းခ်သူေတြက အေရာင္မပါတာေရာင္းၿပီး စားသံုးသူဘက္ကလည္း အေရာင္မပါတဲ့ သဘာ၀မွ်စ္ေတြကို ၀ယ္ယူအားေပးၾကရင္ သိပ္ေကာင္းမွာပါ။ စားသံုးသူေတြဘက္က သဘာ၀အေရာင္မွ်စ္ကို သေဘာမက်ဘဲ အနီ၊ အ၀ါရွိတဲ့ မွ်စ္ေတြကိုပဲ ေတာင္းဆိုၾကမယ္၊ မွာေနၾကဦးမယ္ဆိုရင္ ခြင့္မျပဳဓာတုဆိုးေဆးကင္းစင္တဲ့ အစားအေသာက္ျဖစ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနတာက မေအာင္ျမင္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ စားသံုးသူဘက္ကလည္း သဘာ၀အေရာင္ရွိတဲ့ မွ်စ္ကိုပဲ အားေပးမယ္ဆိုရင္ မွ်စ္ဒိုင္ေတြကလည္း ေစ်းကြက္ထဲမွာ ျပန္အဆင္ေျပေျပ ေနရာယူႏိုင္မယ္။ စားသံုးသူေတြလည္း အႏၲရာယ္ကင္းကင္း စားေသာက္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။
မွ်စ္ဒိုင္ေတြက ခြင့္ျပဳဆိုးေဆးသံုးမွာကိုလည္း ဆရာတို႔ လက္မခံေတာ့ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အေရာင္ပါတဲ့မွ်စ္က ခြင့္ျပဳဆိုးေဆး သံုးထားတာလား၊ ခြင့္မျပဳဆိုးေဆးသံုးထားတာလားဆိုတာ ဓာတ္ခြဲခန္းမွာစစ္ၾကည့္မွ သိတာေလ။ ဒီေတာ့ အလုပ္ပိုမ်ားတဲ့အတြက္ မွ်စ္ဒိုင္ေတြကလည္း သဘာ၀အတိုင္းေရာင္းခ်ပါ၊ စားသံုသူေတြကလည္း သဘာ၀အေရာင္ရွိတဲ့မွ်စ္ေတြကိုပဲ အႏၲရာယ္ကင္းကင္းစား ၾကပါလို႔ေျပာလိုပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
