ေဒါက္တာသီရိ (MBBS,MPH,DCH)
အစာအိမ္ေရာင္ျခင္းဆိုတာ အစာအိမ္ရဲ႕ အတြင္းသားနံရံေတြ ေရာင္တာကိုေခၚတာပါ။ နာတာရွည္ အစာအိမ္ေရာင္ျခင္းျဖစ္ႏိုင္သလို ႐ုတ္တရက္ ထျဖစ္တာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ေရာဂါလကၡဏာသိပ္မျပင္းထန္ဘဲ တခါတရံ ဗိုက္ေအာင့္လိုက္၊ ေဆးတစ္ရက္-ႏွစ္ရက္ေသာက္ရင္ ေပ်ာက္သြားလိုက္နဲ႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အစာအိမ္ေရာင္ေရာဂါရွိမွန္းမသိဘဲ နာတာရွည္ပံုစံမ်ိဳး ျဖစ္ေနတတ္ၾကပါတယ္။ Atropic Gastritis လို႔ေခၚတဲ့ အစာအိမ္ေရာင္တဲ့ အမ်ဳိးအစားကေတာ့ ၾကာရင္ အစာအိမ္ကင္ဆာအေနနဲ႔ ေျပာင္းသြားတတ္ပါတယ္။
အစာအိမ္ဆိုတာ ဘာလဲ
အစာအိမ္ဆိုတာ စားလိုက္တဲ့အစာေတြကို ခဏတာသိုေလွာင္ထားတဲ့ ၀မ္းဗိုက္အထက္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ အိတ္ငယ္ေလးျဖစ္ပါတယ္။ အေပၚဘက္မွာ အစာေရမ်ဳိႁပြန္နဲ႔ ေအာက္ဘက္မွာ အူသိမ္တို႔နဲ႔ ဆက္ထားပါတယ္။ အဓိကတာ၀န္ကေတာ့ စားလိုက္တဲ့အစာေတြကို ခဏတာသိုေလွာင္ထားဖို႔နဲ႔ အစာအိမ္ရဲ႕အတြင္းဘက္နံရံကေန အက္စစ္ဓာတ္ပါတဲ့ အစာေျခရည္ေတြထုတ္ေပးၿပီး စားလိုက္တဲ့အစာေတြကို ေျခဖ်က္ေပးပါတယ္။ အစာအိမ္နံရံက ဆဲလ္ေသးေသးေလးေတြကေန အခြၽဲရည္ေတြထုတ္ၿပီး အလႊာတစ္လႊာအေနနဲ႔ အစာအိမ္နံရံေတြကို ကာကြယ္ေပးထားပါတယ္။
အစာအိမ္ေရာင္တယ္ဆိုတာ ဘာလဲ
အစာအိမ္ေရာင္တယ္ဆိုတာ အစာအိမ္နံရံမွာရွိတဲ့ အခြၽဲရည္အလႊာေလးပ်က္ဆီးသြားၿပီး အစာေျခရည္ေတြက အစာအိမ္နံရံကို တိုက္စားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။
အစာအိမ္ေရာင္ျခင္းေရာဂါ လကၡဏာမ်ား
အစာအိမ္ေရာင္တဲ့ လူနာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ာမွာ ဘာေရာဂါလကၡဏာမွ မျပဘဲရွိတတ္ပါတယ္။ အျဖစ္မ်ားတဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့-
– ရင္ၫြန္႔၊ ၀မ္းဗိုက္အေပၚပိုင္းေအာင့္ျခင္း၊
– ခဏခဏေလခ်ဥ္တက္ျခင္း၊
– အစာမေၾက ရင္ျပည့္ရင္ကယ္ျဖစ္ျခင္း၊
– ရင္ထဲ မအီမသာျဖစ္ျခင္း၊
– ပ်ဳိ႕အန္ျခင္း၊
– ရင္ေခါင္းေတာင့္ျခင္း၊
– ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်လာျခင္း၊
– အန္ရင္ ေသြးစမ်ားပါျခင္း၊
– ၀မ္းသြားရင္ေသြးပါျခင္း၊ ၀မ္းမည္းမည္းသြားျခင္း
အေပၚမွာေရးထားတဲ့ အခ်က္ေတြအကုန္ျဖစ္ဖို႔ မလိုပါဘူး။
ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တာလဲ
– အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး
ပါရာစီတေမာကလြဲလို႔ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးအမ်ားစုက အစာမရွိဘဲေသာက္လိုက္ရင္ အစာအိမ္နံရံကို စားပစ္လိုက္တတ္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး ေသာက္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ပါရာစီတေမာတစ္ခုတည္းလား၊ တျခား ibuprofen လိုေဆးမ်ဳိးနဲ႔ ေရာတြဲထားလား ေသခ်ာစစ္ပါ။ ျမန္မာျပည္က ေစ်းကြက္ထဲမွာ ႏွစ္မ်ဳိးစပ္ေဆးေတြ အရမ္းမ်ားတာသတိထားပါ။ ကိုယ္က အေအးမိကိုက္ခဲတာေပ်ာက္ဖို႔ ေသာက္ကာမွ မသိလိုက္ဘဲ အစာအိမ္ေရာဂါ အဆစ္ထပ္ရႏိုင္ပါတယ္။
– အစားအစာမ်ား
ကြၽန္မတို႔လူမ်ဳိးက အပူအစပ္၊ ဆီေၾကာ္မုန္႔၊ ေကာက္ညင္း၊ အခ်ဥ္တည္ထားတဲ့ တို႔စရာ၊ မုန္ညင္းခ်ဥ္ စသျဖင့္ အရမ္းႀကိဳက္ပါတယ္။ ဒါေတြက ႐ိုးရာအစားအစာေတြျဖစ္လို႔ လံုး၀ႀကီးေရွာင္ရမယ္လို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ့္မွာအစာအိမ္ေရာင္တဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြရွိေနရင္ေတာ့ ေရာဂါသက္သာၿပီး အနည္းဆံုး တစ္လေလာက္ေရွာင္သင့္ပါတယ္။
အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ လုပ္မိတာမ်ဳိးကေတာ့ ေခ်ာင္းဆိုးလို႔ ခ်င္း(ဂ်င္း)ရည္ေထာင္းၿပီးေသာက္တယ္။ ၾကက္သြန္ျဖဴနဲ႔ ပ်ားရည္စိမ္ထားတာေလး မနက္တိုင္း၀ါးတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့ဖို႔ ပ်ားသံပုရာေသာက္တယ္။ ဒါေတြက တစ္ဖက္က သိသိသာသာ ေကာင္းတာေတြရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစာအိမ္ေရာင္တာကိုလည္း သိသိသာသာပိုဆိုးေစပါတယ္ . . .
ေနာက္ထပ္ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ လုပ္မိတာမ်ဳိးကေတာ့ ေခ်ာင္းဆိုးလို႔ ခ်င္း(ဂ်င္း)ရည္ေထာင္းၿပီး ေသာက္တယ္။ ၾကက္သြန္ျဖဴနဲ႔ ပ်ားရည္စိမ္ထားတာေလး မနက္တိုင္း၀ါးတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့ဖို႔ ပ်ားသံပုရာေသာက္တယ္။ ဒါေတြက တစ္ဖက္က သိသိသာသာေကာင္းတာေတြရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစာအိမ္ေရာင္တာကိုလည္း သိသိသာသာပိုဆိုးေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္အေျခအေနနဲ႔ကိုယ္ သတိထားၿပီးသံုးပါ။ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားတာ၊ အရက္၊ ေဆးလိပ္ေတြကလည္း အစာအိမ္က အက္ဆစ္ထြက္တာ မ်ားေစပါတယ္။
– H. Pylori လို႔ေခၚတဲ့ အစာအိမ္ထဲကပိုး
အစားအစာသိပ္မသန္႔ရွင္းတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ အရမ္းျဖစ္ပါတယ္။ သူရဲ႕ အရမ္းအေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ေဆးမကုဘဲၾကာၾကာထားရင္ အစာအိမ္ကင္ဆာအျဖစ္ ေျပာင္းသြားတတ္ပါတယ္။ အဲဒီပိုး ရွိ၊ မရွိသိဖို႔ သူ႔အတြက္ သီးသန္႔လုပ္ထားတဲ့ ေသြးစစ္၊ ၀မ္းစစ္၊ မွန္ေျပာင္းၾကည့္ၿပီး ဓာတ္ခြဲစစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။ ရွိတယ္ဆိုရင္ ႐ိုး႐ိုးအစာအိမ္ေရာင္ရင္ ကုတဲ့ေဆးေတြနဲ႔ မေပ်ာက္ပါဘူး။ triple regimen လို႔ေခၚတဲ့ ေဆးသံုးမ်ဳိးေပါင္းထားတဲ့အတြဲကို တစ္ပတ္-ႏွစ္ပတ္ေသာက္ရပါတယ္။ ျပန္စစ္လို႔ရွိေသးရင္ ထပ္ေသာက္ရပါမယ္။ တျခားျမန္မာျပည္မွာ အျဖစ္နည္းတာကေတာ့ pernicious anaemia လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးေရာဂါတစ္မ်ဳိးပါ။
ဘယ္လိုကုမလဲ
အေရးႀကီးဆံုးက အေပၚမွာရွင္းျပထားတဲ့ အစာအိမ္ေရာင္ျခင္းကိုျဖစ္ေစတဲ့ အရာေတြကိုေရွာင္ပါ။ ဆရာ၀န္ေပးတဲ့ ေသာက္ေဆးကို ကိုယ့္အေျခအေနေပၚမူတည္ၿပီး အနည္းဆံုးသံုးပတ္ကေန သံုးေလးလေလာက္အထိ ေသာက္ဖို႔လိုပါတယ္။ သံုးေလးရက္ေသာက္႐ံုနဲ႔ လံုး၀မေပ်ာက္ပါဘူး။ လူနာအမ်ားစုက သက္သာလာရင္ ေဆးရပ္လိုက္တတ္ပါတယ္။
သတိထားရန္
နာတာရွည္ အစာအိမ္ေရာင္တာျဖစ္ေစ၊ ႐ုတ္တရက္အစာအိမ္ေရာင္တာျဖစ္ေစ ႏွစ္မ်ဳိးစလံုးမွာ ႐ုတ္တရက္ အစာအိမ္ေပါက္ၿပီး အသက္အႏၲရာယ္အထိ ရွိတတ္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ အစာအိမ္ေရာင္ေနက်ပဲဆိုၿပီးမေပါ့ပါနဲ႔။ ေဆးခန္းသြားလည္း ေသာက္ေနက်ေဆးပဲေပးမွာပဲဆိုတာမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူး။ ဆရာ၀န္ကစမ္းသက္ၾကည့္လို႔ အႏၲရာယ္ရွိႏိုင္တယ္ဆိုရင္ ေဆး႐ံုတက္ခိုင္းပါလိမ့္မယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဗိုက္အရမ္းေအာင့္လာရင္ ေဆးခန္းသြားျပဖို႔မေမ့ပါနဲ႔။
Ref: (1) Gastritis.Better Health Channel fact sheets.
(2) www.betterhealth.vic.gov.au
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
