၊ ဇြန္ခိုင္ဦး ၊ (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္)
ျမင္းမူၿမိဳ႕နယ္၊ ထီးေဆာင္းရြာမွ အလယ္တန္းျပဆရာမ ေဒၚယုသည္ အသက္ ၄၃ ႏွစ္အရြယ္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလတြင္ ဗိုက္ေဖာင္းၿပီး ေလေအာင့္ေသာေ၀ဒနာကို စတင္ခံစားခဲ့ရသည္။
“၂၀၁၃ ခုနစ္၊ ၉ လပိုင္းမွာ ဗိုက္ကေဖာင္းလာတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေလေအာင့္တယ္။ ေလထိုးတယ္ပဲထင္ၿပီး အဲဒါကိုပဲ ကုေနတာ။ ႏွစ္ပတ္-သံုး ပတ္ေလာက္ၾကာသြားတယ္။ ေက်ာေတြဘာေတြ ေအာင့္လာေတာ့ သူနာျပဳဆရာမေတြ ျဖစ္တဲ့ တူမေတြက “အန္တီ . . ဒီအတိုင္းေတာ့မျဖစ္ဘူး၊ မႏၲေလးမွာ ေဆးစစ္မွျဖစ္မယ္” ဆိုတာနဲ႔ မႏၲေလးက ၿမိဳ႕ေတာ္ေဆးခန္းမွာ သြားစစ္တယ္။ စစ္လိုက္ေတာ့ ဘယ္ဘက္မမ်ဳိးဥအိမ္မွာ အက်ိတ္ရွိတယ္၊ ၿပီးေတာ့ အသည္းေတြ ဘာေတြလားဆိုၿပီး စစ္ေတာ့လည္း ဘာပိုးမွမရွိဘူး၊ အသည္းကလည္း ေကာင္းေနတယ္။ ဒါနဲ႔ သားဖြားမီးယပ္အထူးကု ဆရာ၀န္မႀကီးဆီလႊဲတာနဲ႔ CA125 စစ္လိုက္တယ္။ CA125 က ၅၃၆ ရွိေနတာနဲ႔ “မမ်ဳိးဥအိမ္ကင္ဆာျဖစ္ေနၿပီ၊ မမ်ဳိးဥအိမ္နဲ႔ သားအိမ္ထုတ္ရမယ္ . . သေဘာတူသလား”လို႔ေမးပါတယ္။ သေဘာတူေၾကာင္း လက္မွတ္ထိုးလိုက္ေတာ့ ခ်က္ခ်င္းပဲ ခြဲစိတ္ခန္း၀င္ရပါတယ္”ဟု ဆရာမေဒၚယုက ဆိုသည္။
ခြဲစိတ္ခန္းအတြင္းသို႔ ေဒၚယု၀င္ခဲ့ရေသာ္လည္း တကယ္တမ္းတြင္ ခြဲထုတ္ခြင့္မရခဲ့။ ခြဲစိတ္ကုသမႈျပဳလုပ္ေနစဥ္ ဆရာမႀကီးက လူနာရွင္မ်ားျဖစ္ေသာ အစ္ကို၊ အစ္မ၊ တူမ (သူနာျပဳဆရာမလုပ္ကိုင္ေနသူ)အားေတြ႕ဆံု၍ သားအိမ္တြင္ အျခားအစိတ္အပိုင္းမ်ားအား တြယ္ကပ္ေန၍ ထုတ္ယူမရနိုင္ေသးေၾကာင္း၊ တြယ္ကပ္ေနေသာအစိတ္အပိုင္းတစ္ခုျဖစ္သည့္ Omentum ကိုသာ ထုတ္လိုက္နိုင္ေၾကာင္း၊ ကင္ဆာဆရာ၀န္ႏွင့္လႊဲ၍ လိုအပ္သည့္ကုသမႈမ်ား ဆက္လက္ခံယူရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းျပသည္ဟုဆိုသည္။ ပထမအႀကိမ္ခြဲခန္း၀င္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေမာင္ႏွမ၊ ေဆြမ်ိဳးမ်ားအားလံုး ငိုေႂကြးၾကသည္ဟု ျပန္လည္ၾကားသိရသည္။ ပထမအႀကိမ္ ခြဲစိတ္မႈမွ အသားစမ်ားကို ဓာတ္ခြဲစစ္ေဆးေသာ ရလဒ္မ်ားအရ ကင္ဆာမွာ အဆင့္ေလးျဖစ္ေၾကာင္း ဆရာ၀န္မႀကီးမွ ရွင္းလင္းေျပာၾကားခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။
“ဒါေပမဲ့ ဒီအေၾကာင္းေတြကို မသိခဲ့ပါဘူး။ အခုအခ်ိန္ ေနေကာင္းမွျပန္သိတာ။ ဆရာမကို လိုက္ျပဳစုေပးခဲ့တဲ့ အစ္မနဲ႔ အစ္ကိုပဲ သိခဲ့တာပါ။ ခြဲစိတ္ထုတ္လိုက္ရင္ အျမစ္ေတြကပြားၿပီး သိပ္ၾကာၾကာေနရမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူးဆိုၿပီး မထုတ္ခဲ့ဘူး။ ေဆး႐ံုတက္ၿပီး ၆ ရက္ေျမာက္ေန႔က်ေတာ့ ကင္ဆာအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီးနဲ႔ ဆက္သြယ္ေပးပါတယ္။ အဲဒီမွာ သိလိုက္ရတာက ဆရာမျဖစ္ေနတဲ့ ကင္ဆာက အဆင့္ (၄)လို႔ သိခဲ့ရတာပါ။ ၉ ရက္ေျမာက္ေန႔မွာ ကင္ဆာေဆး စသြင္းပါတယ္”ဟု ဆရာမေဒၚယုက သူ၏ကင္ဆာခရီးလမ္းကို ျပန္လည္ေျပာျပခဲ့သည္။ ကင္ဆာဟု သိရခ်ိန္တြင္ ဆရာမေဒၚယုသည္ ၀မ္းနည္းကာ ငိုေၾကြးခဲ့ေသာ္လည္း စိတ္ဓာတ္က်ျခင္း ႀကီးမားစြာမျဖစ္ေပၚခဲ့ေပ။ ကင္ဆာေဆးကိုလည္း ၂၁ရက္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္၊ ေျခာက္ႀကိမ္တိတိ သြင္းျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။
“ကင္ဆာေဆးသြင္းခါစတုန္းကေတာ့ ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ေတာ့ သိပ္မျဖစ္ဘူး။ ညေနခင္းေလာက္ ေခါင္းေလးကိုက္ရင္ ေနာက္ေန႔ညေနေလာက္အထိ ေခါင္းကိုက္တာေလာက္ပဲျဖစ္တယ္။ ဘာမွမစားခ်င္၊ မေသာက္ခ်င္ဘူး၊ ဟင္းနံ႔မခံခ်င္ဘူး။ ဒါနဲ႔ ထမင္းစားတဲ့အခါ ပဲျပဳတ္သုပ္၊ ငရံပတူရြက္သုပ္၊ မယ္ဇလီဖူးသုပ္ . . အဲဒီလို အရြက္သုပ္ေလးေတြနဲ႔ပဲ စားျဖစ္တယ္။ အဲဒီထက္ပိုၿပီး ဆိုးဆိုးရြားရြားေတာ့ မခံခဲ့ရဘူး”ဟု ဆရာမေဒၚယုက ေျပာျပခဲ့သည္။ ကင္ဆာေဆးသြင္းစဥ္ ေဆးၿမီးတိုမ်ားကို လံုး၀မကုသခဲ့ဘဲ လင္ဇီး၊ ပန္း၀တ္မႈန္စသည့္ ေဆးမ်ားကိုမူ ေသာက္ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း ေဒၚယုကဆိုသည္။
၂၀၁၄ ေဖေဖာ္၀ါရီလဆန္းပိုင္းတြင္ ေဆးစစ္ၿပီး ခြဲထုတ္၍ရၿပီဟု သားဖြားမီးယပ္အထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီးက ဆိုသျဖင့္ ဒုတိယအႀကိမ္ ခြဲစိတ္ကာ မမ်ဳိးဥအိမ္၊ သားအိမ္တို႔ကို ဖယ္ထုတ္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ထိုအခ်ိန္တြင္ အသားစယူစစ္ေဆးခဲ့ရာ ကင္ဆာဆဲလ္မရွိေတာ့သည္ကို ေတြ႕ရေၾကာင္း သိရသည္။
ဆရာ၀န္က ‘ကင္ဆာအဆင့္ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ျဖစ္လို႔ မရေတာ့ဘူး၊ ေဘးဘက္ကိုလည္း ျပန္႔ႏွံ႔ေနၿပီလို႔ထင္တဲ့ လူနာ အခုလိုမ်ဳိးေကာင္းေနတာကို အံ့ၾသပါတယ္’လို႔ ေျပာလိုက္ပါတယ္။ တစ္ႏွစ္ေနမွျပန္လာျပေတာ့လို႔လည္း မွာလိုက္ပါတယ္ . . .
“အဲဒီေနာက္ပိုင္း ဆရာ၀န္ခ်ိန္းရင္ ခ်ိန္းသလို တစ္လခြဲတစ္ႀကိမ္၊ ႏွစ္လတစ္ႀကိမ္၊ သံုးလတစ္ႀကိမ္၊ ေလးလတစ္ႀကိမ္၊ ေျခာက္လတစ္ႀကိမ္ စသျဖင့္သြားျပခဲ့ပါတယ္။ အခု ၂၀၁၇ ဇြန္လဆန္းတုန္းက ေနာက္ဆံုးတစ္ေခါက္သြားျပေတာ့ လံုး၀ေကာင္းသြားၿပီဆိုတဲ့ အေျဖကိုရခဲ့ပါတယ္။ ဆရာ၀န္က “ကင္ဆာအဆင့္ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ျဖစ္လို႔ မရေတာ့ဘူး၊ ေဘးဘက္ကိုလည္း ျပန္႔ႏွံ႔ေနၿပီလို႔ထင္တဲ့လူနာ အခုလိုမ်ဳိး ေကာင္းေနတာကို အံ့ၾသပါတယ္”လို႔ ေျပာလိုက္ပါတယ္။ တစ္ႏွစ္ေနမွ ျပန္လာျပေတာ့လို႔လည္းမွာ လိုက္ပါတယ္”
ေရာဂါျဖစ္စက ဆရာမေဒၚယု၏ အေျခအေနကို ေဒၚယုႏွင့္မိဘႏွစ္ပါးကမသိေသာ္လည္း အစ္ကို၊ အစ္မတို႔၏ ေျပာျပခ်က္အရ အိမ္နီးနားခ်င္းမ်ားက သိထားေၾကာင္း၊ သို႔ျဖစ္ရာ ယခုလို ျပန္လည္က်န္းမာလာသည့္အေပၚ အားလံုးအံ့အားသင့္ၾကေၾကာင္း သိရသည္။ “အခုက်ေတာ့အိမ္နီးနားခ်င္းေတြဆီ အလည္သြားတိုင္း” အဲဒီတုန္းက နင္ကေသေတာ့မွာတဲ့၊ နင့္အေျခအေနက ေနာက္ဆံုးအဆင့္တဲ့။ ငါတို႔မွာ နင့္အစ္မဆီက သတင္းၾကားေတာ့ သနားၿပီး စိတ္မေကာင္းျဖစ္ေနၾကတာ . . အခုလို က်န္းမာလာတာ ၀မ္းသာလိုက္တာဆိုၿပီး “၀ိုင္းေျပာၾကတယ္”ဟု ေဒၚယုက ရယ္ေမာစြာေျပာျပခဲ့သည္။
ကင္ဆာလူနာတို႔အတြက္ ကင္ဆာေ၀ဒနာကို ေက်ာ္လႊားရာတြင္ မိသားစု၊ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းႏွင့္ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းမ်ား၏ အေထာက္အပံ့မ်ားက လြန္စြာအေရးပါလွေပသည္။ အစ္ကိုတစ္ေယာက္၊ အစ္မတစ္ေယာက္ရွိသည့္ အပ်ဳိႀကီး ဆရာမေဒၚယုသည္ ကံေကာင္းသူပင္။ “အစ္ကိုက မႏၲေလးမွာေနေတာ့ အစ္ကို႔အိမ္မွာတည္းၿပီး ေဆးကုတယ္။ အစ္မကေဆး႐ံုမွာ လိုက္ျပဳစုေပးတယ္။ သူငယ္ခ်င္းမိတ္ေဆြေတြ၊ တပည့္ေတြကလည္း အားေပးၾကတယ္။
ကင္ဆာလို႔ သိေပမယ့္ သိပ္မေၾကာက္ခဲ့ဘူး။ မ်က္ရည္ေတာ့ က်မိေပမယ့္ တုန္လႈပ္မသြားဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အိမ္နီးနားခ်င္းထဲမွာ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ဖူးတဲ့သူရွိတယ္။ ဆရာမကင္ဆာျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ သူရင္သားကင္ဆာ ကုသေအာင္ျမင္တာ ေလးႏွစ္ရွိၿပီေလ. .သူကတစ္အိမ္ေက်ာ္မွာရွိတာဆိုေတာ့ သူ႔ကိုေတြ႕ၿပီး ကိုယ္လည္းေပ်ာက္မွာဆိုတဲ့ စိတ္ကရွိေနၿပီးသား . . .
ကင္ဆာလို႔ သိေပမယ့္ သိပ္မေၾကာက္ခဲ့ဘူး။ မ်က္ရည္ေတာ့ က်မိေပမယ့္ တုန္လႈပ္မသြားဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အိမ္နီးနားခ်င္းထဲမွာ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ဖူးတဲ့သူရွိတယ္။ ဆရာမကင္ဆာျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ သူရင္သားကင္ဆာ ကုသေအာင္ျမင္တာ ေလးႏွစ္ရွိၿပီေလ. . သူကတစ္အိမ္ေက်ာ္မွာရွိတာဆိုေတာ့ သူ႔ကိုေတြ႕ၿပီး ကိုယ္လည္းေပ်ာက္မွာဆိုတဲ့ စိတ္ကရွိေနၿပီးသား”ဟု ဆရာမေဒၚယုက ဆိုသည္။
နီးစပ္ေသာ မ်ဳိး႐ိုးထဲတြင္ ကင္ဆာမ်ဳိး႐ိုးဟုမရွိဘဲ အေဒၚ၀မ္းကြဲကသာ ကင္ဆာျဖစ္ဖူးေၾကာင္း၊ အစားအေသာက္ဆိုလွ်င္လည္း ေဒသထြက္ အစားအေသာက္ကိုသာ စားျဖစ္ၿပီး ဆိုးေဆးအစာမ်ား၊ ဆီေၾကာ္စာမ်ားကိုလည္း မစားျဖစ္သေလာက္ နည္းပါးေၾကာင္း ဆရာမေဒၚယုက ေျပာသည္။ “စာေတြဖတ္ၾကည့္ေတာ့ အပ်ဳိႀကီးျဖစ္လို႔၊ ကံတရားေၾကာင့္ စသျဖင့္ ေျပာၾကတယ္။ ကင္ဆာကုေနတုန္းမွာ ဘာသာတရားအေနနဲ႔ သံဗုေဒၶဂါထာကို ရြတ္ျဖစ္တယ္။ ဘုရားတရားလုပ္ျဖစ္တယ္။ ေျပာရရင္ ကင္ဆာကုၿပီးေတာ့လည္း ဆရာမက ပိန္မသြားဘူး၊ ပံုမွန္ပဲ။
အခုအခ်ိန္မွာလည္း အျပင္စာေတြမစားဘဲ အိမ္မွာခ်က္ျပဳတ္ထားတဲ့ ပဲျပဳတ္၊ အရြက္သုပ္ စတဲ့ ေဒသထြက္အစာေတြပဲ စားျဖစ္ပါတယ္။ ၾကက္သားနဲ႔ ငါးကိုပဲ မ်ားမ်ားစားျဖစ္တယ္”ဟု ဆရာမေဒၚယုက လက္ရွိသူ႔ေနထိုင္မႈပံုစံကို ေျပာျပခဲ့သည္။
ကင္ဆာေ၀ဒနာရွင္မ်ား၊ ကင္ဆာကုသေနသူမ်ားအား ဆရာမေဒၚယုက-
“ကင္ဆာျဖစ္လည္း မေၾကာက္ပါနဲ႔။ ကုလို႔ရသေလာက္ ကုရမယ္ေလ။ ဆရာမဆိုရင္ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ကလည္း ျဖစ္ထားၿပီး မရေတာ့ဘူးထင္တာကေန အသက္ရွင္လာေတာ့ ေမးၾကတယ္။ ဘယ္လိုကုသခဲ့လဲဆိုၿပီးေမးတိုင္း ေသခ်ာေျပာျပပါတယ္။ အခုေခတ္ကေဆးေတြလည္းေကာင္းတယ္၊ ေပ်ာက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မေၾကာက္ပါနဲ႔”ဟု အားေပးစကားေျပာၾကားလိုက္ပါသည္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
