ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
အခုတစ္ပတ္ စိတ္က်န္းမာေရးအဖြဲ႕၀င္မ်ား အပတ္စဥ္ ပညာေပးေဆြးေႏြးပြဲမွာ စိတၱဇယံုၾကည္မႈမွား ယြင္းျခင္းအေၾကာင္းကို ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ စိတ္ပညာရွင္ ပီတာက သူကုသေနတဲ့ လူနာ မစၥတာေအရဲ႕ ရာဇ၀င္ကို ဦးစြာတင္ျပတယ္။
“ မစၥတာေအ(ကိုေအ)ဟာ အသက္ ၃၉ ႏွစ္ အရြယ္ အိမ္ေထာင္ရွင္တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ အိမ္ေထာင္သက္ ၁၄ ႏွစ္အတြင္းမွာကိုေအဟာ သူ႔ဇနီး အေပၚ သံသယစိတ္လြန္ကဲမႈ ရွိေနတယ္။ သူ႔ဇနီးက သစၥာမရွိဘူး။ တျခားေယာက်္ားေတြနဲ႔ ေဖာက္ျပန္ ေနတယ္လို႔ စြပ္စြဲတယ္။ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းထဲက ေယာက်္ား၊ မိတ္ေဆြေယာက်္ား၊ အလုပ္ထဲက အလုပ္သမား စသျဖင့္ လူတကာနဲ႔ မကင္းဘူးလို႔ အတိ အက် ေျပာေနပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ၄ ႏွစ္ေလာက္ကစၿပီး သူရဲ႕ စြပ္စြဲခ်က္ ေတြက ပိုမိုျပင္းထန္လာတယ္။ သူရဲ႕ မနာလိုစိတ္၊ သံသယစိတ္ကို အေထာက္အကူျပဳတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ႀကံဖန္စဥ္းစားၿပီး စြပ္စြဲေနပါတယ္။ အ ၾကမ္းဖက္ၿပီး သူ႔ဇနီးကို ၀န္ခံခိုင္းတာလည္း ရွိတယ္။ သူ႔ကို ျပန္ေျပာရင္၊ ေခ်ပေျပာဆိုရင္ ကိုယ္ထိလက္ ေရာက္ ႐ိုက္ႏွက္တဲ့အက်င့္ေပၚလာပါတယ္။ တစ္ႀကိမ္မွာေတာ့ သူ႔ဇနီး ဦးေခါင္းကြဲတဲ့အထိ လက္လြန္ ေျခလြန္ျဖစ္သြားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူ႐ုိက္မႈနဲ႔ တရားစြဲဆိုတာ ခံရပါတယ္။ တရား႐ံုးက ကိုေအရဲ႕ စိတ္ က်န္းမာေရးအေျခအေနကို စစ္ေဆးဖို႔ အမိန္႔ခ်မွတ္ပါတယ္”
“ အဲဒီတရား႐ံုးအမိန္႔ေၾကာင့္ ေဆးစစ္ဖို႔ ကြၽန္ ေတာ္တို႔ေဆး႐ံုကို ေရာက္လာတာလား” လို႔ စာေရး သူက ေမးလိုက္ေတာ့ ပီတာက ေျဖပါတယ္။
“ ဟုတ္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္က မႈခင္းစိတ္ပညာရွင္ျဖစ္လုိ႔ ကိုေအကို ကြၽန္ေတာ္လည္း စမ္းသပ္စစ္ ေဆးရပါတယ္”
“ အိမ္ေထာင္ေရးကိစၥမွာ ဘယ္သူမွန္တယ္၊ ဘယ္သူမွားတယ္ဆိုတာ ေျပာဖို႔ ခက္တယ္ေနာ္။ လင္မယားတစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ စြပ္စြဲၾကတာ၊ မယံုသကၤာျဖစ္တာ၊ မနာလိုစိတ္ပြားေနၾကတာက အိမ္ေထာင္ထဲမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ သဘာ၀ပါ။ ‘လင္နဲ႔ မယားလွ်ာနဲ႔သြား’ဆိုတဲ့ ေျပာစကားကို ၾကားဖူးတယ္ မဟုတ္လား။ ဒါေၾကာင့္ ကိုေအေျပာေနတာေတြကို စိတ္ေရာဂါလကၡဏာလို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္၊ မႏိုင္ သတိ ထားရမယ္လို႔ ကြၽန္မထင္တယ္။ ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုးလြန္းလို႔ ဆံုး႐ႈံးသြားရမွာကို စိုးရိမ္ေနတာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား” လို႔ သူနာျပဳေမရီက ၀င္ေျပာပါတယ္။
ပီတာက” ကြၽန္ေတာ္ သေဘာေပါက္ပါတယ္ ေမရီ၊ ဒါေပမဲ့ ကိုေအရဲ႕ ကိစၥက သဘာ၀ထက္ ပိုေနတယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ ယူဆတယ္။ ကိုေအရဲ႕ ခြင့္ျပဳ ခ်က္ရလို႔ သူ႔ဇနီးကို ကြၽန္ေတာ္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းစံု စမ္းၾကည္ပါတယ္။ သူ႔ဇနီးက ႐ိုး႐ိုးသားသား ျငင္းဆို ပါတယ္။ သူမ ေထာက္ျပတဲ့ အက်ဳိးအေၾကာင္းေတြ ကို ခ်င့္ခ်ိန္ၾကည့္ေတာ့ ကိုေအရဲ႕ ယံုၾကည္ခ်က္ကို မွားတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ သူ႔ဇနီးအျပင္ ကိုေအရဲ႕ အစ္ကိုနဲ႔ အေမကိုလည္း ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးခြင့္ ရပါ တယ္။ သူတို႔ကလည္း ကိုေအေျပာတာေတြကို မယံုႏိုင္ျဖစ္ေနတယ္။ သူ႔က်န္းမာေရးအတြက္သာ စိတ္ပူေနၾကပါတယ္”
အိမ္ေထာင္ေရးကိစၥမွာ ဘယ္သူမွန္တယ္၊ ဘယ္သူမွားတယ္ဆိုတာ ေျပာဖို႔ခက္တယ္ေနာ္။ လင္မယားတစ္ ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ စြပ္စြဲၾကတာ၊ မယံုသကၤာ ျဖစ္တာ၊ မနာလိုစိတ္ပြားေနၾကတာက အိမ္ေထာင္ထဲမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့သဘာ၀ပါ။ ‘လင္နဲ႔မယား လွ်ာနဲ႔သြား’ဆိုတဲ့ ေျပာစကားကို ၾကားဖူးတယ္မဟုတ္လား . . .
ထိုစဥ္ ေဒါက္တာတြမ္က “ ပီတာေျပာတာ ကြၽန္ေတာ္သေဘာတူပါတယ္။ ကိုေအရဲ႕ သံသယစိတ္၊ မနာလိုစိတ္က လြန္ကဲေနပါတယ္။ လံုေလာက္ တဲ့အေထာက္အထားေတြမရွိဘဲ စြဲစြဲၿမဲၿမဲယံုၾကည္ ေနတာျဖစ္တယ္။ ေနာက္ၿပီး သူ႔ယံုၾကည္ခ်က္နဲ႔အညီစိတ္ခံစားတုန္႔ျပန္မႈေတြရွိတယ္။ အျပဳအမူေျပာင္း လဲလာတာေတြရွိပါတယ္”
“ ေဒါက္တာတြမ္က ကိုေအကိုသိလို႔လား” လို႔ ေမရီက ေမးေတာ့-
“ ကြၽန္ေတာ္လည္း သူ႔ကို စစ္ေဆးရပါတယ္။ ကိုေအက သူ႔ဇနီးကို ကိုယ္ထိလက္ေရာက္စစ္ေဆး တာရွိတယ္။ သူ႔အလုပ္က အိမ္ျပန္လာရင္ သူ႔ဇနီးရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ေအာက္ပိုင္းကို စစ္ေဆးတယ္၊ အတြင္းခံ ေဘာင္းဘီကို စစ္ေဆးတယ္” လို႔ ေဒါက္တာတြမ္က ေျဖပါတယ္။
“ ဘာကို သိခ်င္လို႔ ဒီလိုစစ္ေဆးတာလဲ” လို႔ ေမရီက ျပန္ေမးေတာ့-
“ ေမရီ စဥ္းစားၾကည့္ေပါ့။ ေနာက္ၿပီး ရွိေသးတယ္။ သူ႔ဇနီးအျပင္ထြက္ရင္ ေနာက္ကလိုက္ၿပီး ေခ်ာင္းတယ္။ တစ္ခါတေလ အလုပ္က အိမ္ကိုေစာေစာျပန္လာၿပီး မထင္မွတ္ဘဲ အငိုက္ဖမ္းစစ္ေဆး တာေတြလည္းရွိတယ္တဲ့”
“ အဲဒီလို အေထာက္အထားေတြရွိေတာ့ကို ေအရဲ႕ယံုၾကည္ခ်က္ဟာ “ စိတၱဇယံုၾကည္မႈ မွားယြင္းျခင္း” လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္” လို႔ စာေရးသူက ေျပာတဲ့အခါ ေမရီက ေမးပါတယ္။
“ မနာလိုစိတ္လြန္ကဲတဲ့ ယံုၾကည္မႈမွားယြင္း ျခင္း(Delusion of Jealousy) လို႔ေခၚႏိုင္သလား”
“ မွန္ပါတယ္။ ကိုေအမွာ တျခားစိတၱဇေရာဂါ မရွိရင္ ‘စိတၱဇယံုၾကည္မႈမွားယြင္းေရာဂါ’တစ္မ်ဳိးလို႔ ေျပာလို႔ ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မနာလိုစိတ္လြန္ကဲျခင္းကို တျခားစိတ္ေရာဂါေတြမွာလည္းေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္”
စာေရးသူရဲ႕ အေျပာကို တြမ္က ျဖည့္စြက္ၿပီး-
“ တျခားစိတ္ေရာဂါရွိ၊ မရွိ ကြၽန္ေတာ္ စစ္ေဆး ၾကည့္ပါတယ္။ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇေရာဂါ၊ စိတ္ၾကြ-စိတ္က်ေရာဂါစတဲ့ စိတၱဇေရာဂါေတြ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကိုေအမွာ အရက္စြဲေရာဂါလို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္တဲ့ လကၡဏာေတြရွိတယ္။ ကိုေအကိုယ္တိုင္ကလည္း သူအရက္ေသာက္တာ မ်ားတယ္လုိ႔ ၀န္ခံထားပါတယ္” လို႔ ေျပာပါတယ္။
“ အရက္မူးတဲ့အခ်ိန္မွာ မသကၤာစိတ္မ်ားလာတာလား” ဆိုတဲ့ ေမရီရဲ႕ ေမးခြန္းကို စာေရးသူ-
“ မဟုတ္ပါဘူး။ အရက္စြဲေရာဂါ ၾကာရွည္လာရင္ အဲဒီလို မနာလိုစိတ္လြန္ကဲတဲ့ စိတၱဇလကၡဏာ ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ အရက္စြဲေရာဂါရွိရင္ အရက္ ေသာက္တာေၾကာင့္ အိမ္ေထာင္ေရးပဋိပကၡျဖစ္ပြား ႏိုင္တယ္။ ေငြေရးေၾကးေရးအခက္အခဲရွိလို႔ လင္မ ယားအဆင္မေျပတာရွိမယ္။ အရက္စြဲတဲ့ ေယာက်္ား ေတြမွာ ပန္းေသပန္းညႇဳိးေရာဂါ ျဖစ္တတ္လာလည္း ရွိတယ္။ အဲဒီလို အခ်က္အလက္ေတြေၾကာင့္ မယံုသကၤာစိတ္၊ မနာလိုစိတ္ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တယ္။ ဒီေတာ့ ကိုေအကို ဘယ္လိုကူညီႏိုင္သလဲ” လို႔ ေမးလိုက္ပါတယ္။
တြမ္က-“ ေဆး႐ံုတက္စမွာ အရက္ျဖတ္လကၡ ဏာေတြရွိလို႔ ဗီတာမင္ေဆးနဲ႔ စိတ္ၿငိမ္ေဆး ေပးပါတယ္။ စိတၱဇယံုၾကည္မႈမွားယြင္းတဲ့ လကၡဏာအ တြက္ စိတၱဇေရာဂါကုသေဆးတစ္မ်ဳိး ေပးထားပါတယ္”
ပီတာကလည္း” ကြၽန္ေတာ့္ဘက္ကေတာ့ စိတ္ ကုထံုးနဲ႔ စတင္ကူညီေနပါတယ္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွစ္ မ်ဳိးထားၿပီး ကုသေပးေနတာပါ။ ကိုေအ အရက္ျပန္ မေသာက္ေအာင္၊ အရက္ျဖတ္ႏိုင္ေအာင္ ကူညီအား ေပးတဲ့ ကုထံုးက ပထမျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယစိတ္ကု ထံုးကေတာ့ အယူမွားကို တိုက္ဖ်က္ေပးဖို႔ အေတြး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေပးတဲ့ ကုထံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုေအ ေဆး႐ံုကဆင္းသြားရင္လည္း အျပင္လူနာအျဖစ္ သံုးလက ေျခာက္လေလာက္အထိ ဆက္လက္ကုသ ဖို႔ရည္ရြယ္ထားပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။
စာေရးသူက-“ ေကာင္းပါတယ္။ စိတၱဇေရာဂါ ကုသေဆးနဲ႔ ပီတာေျပာတဲ့ စိတ္ကုထံုးေတြကို အတူတြဲၿပီး ကုသေပးရင္ ကိုေအရဲ႕ေရာဂါသက္သာေပ်ာက္ကင္းဖို႔ အလားအလာေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီကု ထံုးေတြကို ကိုေအတစုိက္မတ္မတ္ လိုက္နာဖို႔ေတာ့ လိုလိမ့္မယ္” ေျပာေတာ့ ေမရီက ေျဖတယ္။
“ ဒီအတြက္ ကြၽန္မ တာ၀န္ယူပါတယ္။ ကုသမႈ မွန္မွန္ ခံယူဖို႔နဲ႔ အိမ္ေထာင္ေရး ျပန္လည္ အဆင္ေျပဖို႔ ကြၽန္မဘက္က ကူညီပံ့ပိုးေပးမွာပါ”
“ ဒီေန႔ေဆြးေႏြးခဲ့တာကေတာ့ စိတၱဇယံုၾကည္မႈ မွားယြင္းျခင္းတစ္ခု ျဖစ္တဲ့ မနာလိုစိတ္လြန္ကဲတဲ့ အေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ပတ္မွာ . .”
စာေရးသူ စကားအဆံုးမွာေတာ့ ေမရီက ျဖည့္စြက္ေျပာပါတယ္။
“ ေနာက္တစ္ပတ္မွာ ကြၽန္မၾကည့္ေနတဲ့ လူနာ တစ္ေယာက္အေၾကာင္း တင္ျပပါမယ္။ လူနာက အ မ်ဳိးသမီးပါ။ ကိုေအက သူ႔မိန္းမဟာ တျခားေယာက္်ား ေတြကို ခ်စ္ေနတယ္လို႔ ယံုၾကည္တာ၊ ကြၽန္မလူနာကေတာ့ တျခားမိန္းမရဲ႕ ေယာက်္ားက သူမကို ခ်စ္ ေနတယ္လို႔ ေျပာေနသူပါ”
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
