ပါေမာကၡဦးေအးမြန္( ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ႀကီး)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္း ကို သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တယ္ဆိုတာ အစာအိမ္အတြင္းနံရံက ေသြးေၾကာတစ္ခုခုေပါက္တာ လည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အစာအိမ္နဲ႔ အူသိမ္ဦးမွာ ျဖစ္ တဲ့အနာ(Gastric Ulcer နဲ႔ Duodenal Ulcer) အေျခက ေသြးေၾကာ ေပါက္ထြက္တာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေသြးေၾကာေပါက္တယ္ဆိုတဲ့ေနရာမွာ ေသြးေၾကာတစ္ေခ်ာင္းတည္းေပါက္တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္သလို ေသြးေၾကာေတြ အမ်ားႀကီး ေပါက္တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
အစာအိမ္အတြင္းနံရံက ေသြးေၾကာေပါက္တာဟာ အေၾကာင္းႏွစ္ခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ရွိၿပီးသား အစာအိမ္အနာ(Gastric Ulcer)ေၾကာင့္ေသြးေၾကာေပါက္တာျဖစ္ႏိုင္သလို အစာအိမ္အတြင္းနံရံပါးသြားလို႔ Erosion ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေပါက္တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အစာအိမ္အနာေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေပါက္တာက အစာအိမ္အနာျပင္းထန္ ဆိုး၀ါးတဲ့အခ်ိန္မွာ ေသြးေၾကာအနာျဖစ္ၿပီး ေပါက္ထြက္ရတာပါ။ Erosion ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေပါက္ ထြက္တာက အစာအိမ္နံရံ Mucosa ေတြက အက္စစ္နဲ႔ ဓာတုပစၥည္းေတြေၾကာင့္ စားသြားၿပီး ေသြးေၾကာေပါက္ထြက္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အစာအိမ္နံရံ Mucosa ေတြက ဘယ္လိုအရာေတြေၾကာင့္ တိုက္စားမႈ ျဖစ္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အစာအိမ္နံရံကို ထိခိုက္ေစတဲ့ အရာေတြကေတာ့-
(၁) အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး NSAIDs၊
(၂) တျခားအကိုက္အခဲေပ်ာက္ေစတဲ့ေဆး
ဥပမာ-ျမန္မာေဆးတခ်ဳိ႕၊
(၃) အရက္၊
(၄) စတီးရြိဳက္ေဆးေတြ၊
(၅) ကင္ဆာကုသေဆးေတြ၊
(၆) ေသြးက်ဲေဆးေတြ (ဥပမာ- အက္စ္ပရင္ေဆးေတြ)ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အစာအိမ္အနာ Duodenal Ulcer နဲ႔ Peptic Ulcer ေတြျဖစ္ေနခ်ိန္ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး၊ စတီးရြိဳက္ေဆး၊ ကင္ဆာကုသေဆးနဲ႔ ေသြးက်ဲေဆးေတြ ေသာက္သံုးမိတာေၾကာင့္ အနာပိုဆိုးလာၿပီး ေသြးေၾကာေပါက္ထြက္တတ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တဲ့အခါ လူနာအေန နဲ႔ဘယ္လိုလကၡဏာေတြကို ခံစားရတတ္ပါသလဲ ဆ ရာ။
ေျဖ။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာ ေပါက္တဲ့အခါ လူနာေတြ အဓိကက ခံစားရတဲ့ လကၡဏာကေတာ့-
(၁) ေသြးအန္တာ (Haemorrage) ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးေတြက အစာအိမ္ကထြက္တဲ့ အစာေျခရည္နဲ႔ ထိေတြ႕ၿပီး ေကာ္ဖီေရာင္ေသြးေတြအန္တတ္ပါတယ္။
(၂) ေသြးေတြက အေပၚကို မဆန္တက္ဘဲ ေအာက္ကုိ ဆင္းတဲ့အခါ ၀မ္းမည္းမည္း အန္တတ္ပါတယ္။ ဒါကို Melaenaလို႔ ေခၚပါတယ္။
(၃) ရင္ေခါင္းေအာင့္တာ (Pain) ရတတ္ပါတယ္။
အဓိကကေတာ့ ဒီသံုးခ်က္ျဖစ္ၿပီး က်န္တဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ ေသြးထြက္မ်ားတာေၾကာင့္ ေသြးေပါင္ေတြက်တာ၊ ေဖ်ာ့ေတာ့တာ၊ ေသြးအားနည္းၿပီး ျဖဴဖတ္ျဖဴေရာ္ျဖစ္တာ စတဲ့ လကၡဏာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူနာေတြအေနနဲ႔ အဓိက ျဖစ္တတ္တဲ့ လကၡဏာက ေသြးအန္တာပါ။
အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တာနဲ႔ အဓိက လြဲမွား တတ္တဲ့ေရာဂါက အသည္းေျခာက္ၿပီး ေသြးအန္တာ ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အသည္းေျခာက္ၿပီး ေသြးအန္တာက အစာအိမ္အ၀ အစာေရမ်ဳိျပြန္ (Esophagus)မွာ ျဖစ္တာပါ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တာမဟုတ္ပါဘူး။ အသည္းေျခာက္လို႔ ေသြးအန္တာလား၊ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္လို႔ အန္တာလားဆိုတာကို ခြဲျခားသိႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ . . .
ေမး။ ။ စာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တာမွာ ေရာဂါအဆင့္ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ရွိပါသလား ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ရွိပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ အျပင္းစား၊ အလတ္စားနဲ႔ အေပ်ာ့စားဆိုၿပီး သံုးမ်ဳိးရွိပါတယ္။ ေရာ ဂါအျပင္းစားအဆင့္ဆိုတာ လူနာက ေသြးအန္တာ မ်ားၿပီး ေသြးေပါင္ထိုးက်ေနပါတယ္။ Shock တဲ့ အဆင့္ပါ။ ဒီအဆင့္မွာ အခ်ိန္မီ ကုသမႈမျပဳရင္ အသက္အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။ ေသြးသြင္းကုသမႈ ခံယူဖို႔အေရးႀကီးပါတယ္။ ေရာဂါအလတ္စားအဆင့္မွာဆိုရင္ လူနာက ေသြးေပါင္ေတာ့ မက်ေသးပါဘူး။ ေသြးအန္ၿပီး ေသြး အားနည္းေနပါတယ္။ လူနာက ေဖ်ာ့ေတာ့ေနတာေၾကာင့္ ေဆး႐ံုတင္ၿပီး ကုသမႈခံယူဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ေရာဂါအေပ်ာ့စားအဆင့္မွာဆိုရင္ လူနာက တစ္ခါ၊ႏွစ္ခါေတာ့ အန္ပါတယ္။ ၀မ္းမည္းမည္းလည္း သြားပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာလည္း ေဆးကုသမႈ ခံယူဖို႔ လိုပါတယ္။
ေမး။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာ ေပါက္ေစတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ ရွိပါသလား ဆရာ။
ေျဖ။ ။ နဂိုက အစာအိမ္အနာရွိေနတဲ့သူေတြမွာ အစာ ၾကမ္းၾကမ္း၊ အစာမာမာေတြ စားလိုက္ရင္ အစာအိမ္ အနာကိုပိုဆိုးေအာင္ လုပ္လိုက္သလိုျဖစ္ေစၿပီး ေသြးေၾကာေပါက္ေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ အရက္၊ အပူအစပ္ေတြ စားရင္လည္း အစာအိမ္အနာ ကိုပိုဆိုးေစႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တာနဲ႔ လြဲမွားတတ္တဲ့ ေရာဂါေတြရွိရင္ သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တာနဲ႔ အဓိက လြဲမွားတတ္တဲ့ ေရာဂါက အသည္းေျခာက္ၿပီး ေသြးအန္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ အသည္းေျခာက္ၿပီး ေသြးအန္တာက အစာအိမ္အ၀ အစာေရမ်ဳိျပြန္ (Esophagus)မွာ ျဖစ္တာပါ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ အသည္းေျခာက္လို႔ ေသြးအန္တာလား၊ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္လို႔ အန္တာလားဆိုတာ ကို ခြဲျခားသိႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ ေရာဂါရာဇ၀င္ (History)ကို ေမး ျမန္းရပါတယ္။ အသည္းေျခာက္တယ္ဆိုရင္ အရက္ ေသာက္သလား၊ ေရဖ်ဥ္းစြဲေနသလား၊ မ်က္ လံုး၀ါေနသလား၊ အသည္းေရာင္ အသား၀ါဘီပိုး၊ စီပိုးရွိသလား စတဲ့အခ်က္ေတြကို စစ္ေဆးေမးျမန္း ၾကည့္ရပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြ ရွိေနရင္ အသည္း ေျခာက္တာျဖစ္ႏိုင္ၿပီး မရွိရင္ အစာအိမ္ေသြးေၾကာ ေပါက္တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ခန္႔မွန္းရပါတယ္။
အစာအိမ္ကင္ဆာျဖစ္ရင္လည္း ေသြးအန္တတ္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းတဲ့ အေျခအေန (Chr-onic Renal Failure) မွာလည္း ေသြး အန္တတ္ပါတယ္။
ကေလးေတြမွာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါျဖစ္ရင္လည္း ေသြးအန္တတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစာအိမ္ ေသြးေၾကာေပါက္တယ္ဆိုရင္ ေသြးအန္တာနဲ႔အတူ ၀မ္းမည္းမည္းသြားတာ၊ သြားတဲ့ ၀မ္းက အရမ္းနံတာ တို႔ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ အူမႀကီးကင္ဆာ၊ လိပ္ေခါင္း၊ အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာေတြမွာလည္း ေသြး၀မ္းသြားတတ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္ေနသလားဆိုတာ ေသခ်ာေအာင္ ဘယ္လိုေရာဂါစစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳ လုပ္ႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္ေနသလား ဆိုတာ ေသခ်ာေအာင္ အစာအိမ္မွန္ေျပာင္း (Endoscope) ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။ မွန္ေျပာင္းနဲ႔ စစ္ေဆးၾကည့္ရင္ အသည္းေျခာက္လို႔ ေသြးအန္တာလား၊ အစာအိမ္ ေသြးေၾကာေပါက္လို႔ ေသြးအန္တာလားဆိုတာကို ခြဲျခားသိႏိုင္သလို အစာအိမ္ရဲ႕ ဘယ္ေနရာမွာျဖစ္တာလဲ၊ အစာအိမ္မွာလား၊ အူသိမ္ဦးမွာလား၊ အနာ (Ulcer)ေၾကာင့္ျဖစ္တာလား၊ တိုက္စားမႈ (Erosion)ေၾကာင့္ျဖစ္တာလား ဆိုတာေတြကိုပါ တိတိက်က်သိႏိုင္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ ကုသဖို႔လိုအပ္ရင္ ေတာင္ မွန္ေျပာင္းၾကည့္ရင္း ေဆးထိုးလို႔ ရပါတယ္။ ေနာက္စစ္ေဆးမႈတစ္ခုကေတာ့ အာထရာေဆာင္း ႐ိုက္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတေလ အသည္းေျခာက္တာနဲ႔ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တာတြဲျဖစ္ေနရင္ အသည္းအေျခအေန၊ အစာအိမ္အေျခအေနကိုပါ အတိအက်သိႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တာကို ေဆး၀ါးနဲ႔ ကုသ လို႔ရပါသလား ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာက္ေပါက္တဲ့ လူနာတစ္ရာ မွာ ၉၀ က ေဆးနဲ႔ ကုသ႐ံုနဲ႔ သက္သာေပ်ာက္ကင္း ႏိုင္ပါတယ္။ ေဆးကုတာအျပင္ ေသြးသြင္းကုသမႈ လုပ္ရပါတယ္။ ေဆးအေနနဲ႔ Proton Pump Inhibitor ေတြကိုေပးၿပီး အစာအိမ္ရဲ႕ အက္စစ္ပမာဏ (Acidity)ကို ခ်ရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အစာအိမ္ကို အနားေပးလိုက္မယ္ဆိုရင္ လူနာ ၁၀၀မွာ ၉၀ ေလာက္က ေကာင္းသြားပါတယ္။
ေမး။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္ရင္အသက္အႏၲရာယ္ စိုးရိမ္ရပါသလား ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ခႏၶာကိုယ္ကေန ေသြးထြက္တယ္ဆိုရင္ ဘယ္ ေနရာကပဲ ထြက္ထြက္ အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။ အ ေၾကာင္းကေတာ့ ေသြးေပါင္က တအားက်သြားႏိုင္လို႔ပါ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္ရင္ အသက္ အႏၲရာယ္စိုးရိမ္ရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေရွာ့ခ္ရၿပီး ေသြးေပါင္တအားက်သြားတဲ့ အေျခအေနမွာ ေဆး႐ံုတင္ၿပီး အခ်ိန္မီကုသမႈေပးဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။
ေမး။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တာ မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာ မေပါက္ေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔ဆိုရင္ အစာအိမ္အနာရွိတဲ့အခါ အထူးဂ႐ုစိုက္ရပါ တယ္။ ေနာက္တစ္ခုက အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးနဲ႔ တျခားေဆး၀ါးေတြကို ဆရာ၀န္ၫႊန္ၾကားခ်က္အတိုင္း ေသာက္သံုးဖို႔ လိုပါတယ္။ အရက္၊ အစာမာ၊ အစာၾကမ္းေတြကို အလြန္အမင္း မစားေသာက္သင့္ပါဘူး။
ေမး။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တာက ဘယ္အသက္ အရြယ္မွာ အျဖစ္မ်ားပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ဒါက ေျပာရခက္ပါတယ္။ ဆရာ့အေတြ႕ အႀကံဳအရေျပာရရင္ေတာ့ အစာအိမ္နံရံ တိုက္စားမႈ (Erosion) ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေပါက္ထြက္တဲ့လူနာ ေတြက အသက္ ၂၀ အရြယ္ေလာက္မွာ ျဖစ္တတ္ပါ တယ္။ အစာအိမ္အနာေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေပါက္ထြက္တဲ့ လူနာေတြက အသက္၃၀-၄၀ ေလာက္မွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ၿခံဳၿပီးေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အစာအိမ္ေသြးေၾကာ ေပါက္တာက အသက္ ၂၀ ကေန ၆၀ အတြင္းမွာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ပညာေပးလိုတာရွိရင္ သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တဲ့အခါ အဓိကအ ေနနဲ႔ မွန္ေျပာင္းၾကည့္ၿပီး ေရာဂါဇစ္ျမစ္ကို ရွာရပါ တယ္။ တကယ္လို႔ အသည္းမေကာင္းတာနဲ႔ အစာ အိမ္ေရာဂါတြဲေနရင္ မွန္ေျပာင္းၾကည့္ၿပီး စစ္ေဆးရပါတယ္။ မွန္ေျပာင္းၾကည့္လိုက္ရင္ ေရာဂါအေျခခံအ ေၾကာင္းရင္းနဲ႔ ေသြးထြက္ရတဲ့ အရင္းအျမစ္ကို သိႏိုင္ပါတယ္။ မွန္ေျပာင္းမရွိရင္ ေရာဂါရာဇ၀င္ကို ေမးျမန္းရပါတယ္။ အသည္းေရာင္ အသား၀ါဘီပိုး ရွိသလား၊ စီပိုးရွိသလား စစ္ေဆးရပါတယ္။ စစ္ေဆး မႈေတြအားလံုးၿပီးလို႔ အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္ တာေသခ်ာရင္ ကုသမႈေပးပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
