ပါေမာကၡဦးေအးမြန္( ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုျခင္း )
ေမး ။ ေရဖ်င္းစြဲျခင္းအေၾကာင္း ရွင္းျပေပးပါဆရာ။
ေျဖ ။ ဗိုက္ထဲမွာ ေရေတြစုေစ၊ ေရဖ်င္းစြဲေစတဲ့ အေၾကာင္းအရာမ်ားစြာ ရွိပါတယ္။
၀မ္းေခါင္းထဲမွာရွိတဲ့ Venous Pressure (ေသြးျပန္ေၾကာနံရံေပၚက ဖိအား)က မ်ားရင္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဗိုက္ထဲမွာရွိတဲ့ Portal Vein Pressure မ်ားရင္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။အသည္းေရာင္ အသား၀ါဘီပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ျဖစ္၊ စီပုိးေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္၊ အရက္ေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္ အသည္းေျခာက္ရင္လည္း ေရဖ်င္းစြဲတတ္ပါတယ္။ အသည္းရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈ ခ်ဳိ႕ယြင္းလာရင္ ေရဖ်င္းစြဲတာက အျဖစ္မ်ားပါတယ္။
ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာရွိတဲ့ ပ႐ိုတင္းတစ္မ်ဳိး ေလ်ာ့နည္းေနရင္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ Albumin ပ႐ိုတင္း ဆံုး႐ႈံးရင္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါရွိလုိ႔ ဆီးထဲမွာ ပ႐ိုတင္းဓာတ္ေတြဆံုး႐ံႈးတာမ်ားရင္လည္း ေရဖ်င္းစြဲတတ္ပါတယ္။ အစားအေသာက္ေတြမွာ ပ႐ိုတင္းဓာတ္ကို နည္းနည္းပဲ စားမယ္ဆုိရင္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
မုန္႔ခ်ဳိအိတ္ (Pancreas) မေကာင္းရင္လည္း ေရဖ်င္းစြဲတတ္ပါတယ္။ တီဘီအက်ိတ္ေတြျဖစ္ရင္လည္း တစ္ခါတေလ ေရဖ်င္းစြဲတာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ကင္ဆာေတြျဖစ္ၿပီး ကင္ဆာဆဲလ္ေတြက ျပန္႔လာတယ္ဆုိရင္လည္း ေရဖ်င္းစြဲတတ္ပါတယ္။ ဘယ္ကင္ဆာမ်ဳိးမဆို အခ်ိန္ၾကာလာလို႔ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြ ျပန္႔လာရင္ အရည္ေတြထြက္လာၿပီး ေရဖ်င္းစြဲ တတ္ပါတယ္။
ေမး ။ ေရဖ်င္းစြဲတာက ဘယ္လို အေၾကာင္းရင္းေၾကာင့္ အျဖစ္မ်ားတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ အျဖစ္မ်ားတာကေတာ့ အသည္းေျခာက္ေရာဂါေၾကာင့္ ေရဖ်င္းစြဲတာက အျဖစ္မ်ားပါတယ္။
ေမး ။ လူတခ်ဳိ႕က ထမင္းစားၿပီး ေရခ်ဳိးတာေၾကာင့္ ေရဖ်င္းစြဲတတ္တယ္ဆိုၿပီး ေျပာတတ္ၾကပါတယ္ ဆရာ။
ေျဖ ။ လူေတြ ေျပာေနၾကတဲ့ ထမင္းစားၿပီး ေရခ်ဳိးရင္ ေရဖ်င္းစြဲတတ္တယ္ဆုိတာက ဘာမွမဆုိင္ပါဘူး။ ဒါက အယူအဆမွားတစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး ။ ေရဖ်င္းစြဲၿပီဆိုရင္ အသည္းေရာဂါရင့္ေနၿပီလို႔ ဆိုၾကတယ္။ မွန္ပါသလား ဆရာ။
ေျဖ ။
ေရဖ်င္းစြဲေနရင္အသည္းေရာဂါရင့္ေနၿပီလုိ႔ ေျပာတာကေတာ့ အၾကမ္းအားျဖင့္ေတာ့ မွန္ပါတယ္။ အသည္းေျခာက္ေရာဂါရွိေနရင္ ေရဖ်ဥ္းစြဲတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အသည္းေရာဂါရွိတုိင္း ေရဖ်င္းစြဲတတ္တာ မဟုတ္သလို ေရဖ်င္းစြဲတုိင္းလည္း အသည္းေရာဂါရွိေနတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။
ေမး ။ ေရဖ်င္းစြဲတဲ့အခါ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြျပတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ေရဖ်င္းစြဲတဲ့အခါ ခံစားရတတ္တဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ ဗိုက္ထဲက အရည္အနည္း၊ အမ်ားေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။ ဗိုက္ထဲမွာ နံရံနဲ႔ အူေတြၾကားထဲက အရည္ေတြက ပံုမွန္ဆိုရင္ ၁၀၀ml ေအာက္ပဲရွိ ရပါတယ္။ အရည္က ၃၀၀ ml ေက်ာ္ေနၿပီဆုိရင္ေတာ့ ေရဖ်င္းစြဲေနၿပီလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အရည္ ၃၀၀ml ေလာက္ဆိုရင္ လူေတြက ကိုယ့္ဘာသာ ေရဖ်င္းစြဲေနမွန္းမသိႏုိင္ပါဘူး။ သိလည္း မသိၾကပါဘူး။ တျခားအေၾကာင္းအရာေတြေၾကာင့္ အာထရာေဆာင္း၊ စီတီစကင္ (CT Scan) ႐ုိက္ရင္းနဲ႔ အမွတ္မထင္ ေတြ႕ရွိတာမ်ဳိးပဲရွိပါတယ္။
ေမး ။ ေရဖ်င္းစြဲတာကို ဘယ္လိုေရာဂါရွာေဖြေတြ႕ရွိႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ဆရာ၀န္ေတြက လူနာကို အရင္ဆံုး ေရာဂါရာဇ၀င္ေမးပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အသည္းေရာင္ အသား၀ါ ဘီပိုး၊ စီပိုးေတြရွိသလား၊ အရက္ေသာက္သလား စသျဖင့္ေမးျမန္းရပါတယ္။ စမ္းသပ္တာကေတာ့ ဗိုက္ ကုိ ေခါက္ၾကည့္တယ္၊ ဗိုက္ထဲက ေလသံ၊ ေရသံေတြ နားေထာင္ၾကည့္လိုက္ရင္ အၾကမ္းဖ်င္း သိၾကပါတယ္။ အဲဒီလိုသိတဲ့ အဆင့္ဆုိရင္ေတာ့ ဗိုက္ထဲမွာ အရည္ ၅၀၀ml ေလာက္ရွိေနလို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ခ်က္ႀကီးစူလာၿပီး ဗိုက္ေဖါင္းလာၿပီဆုိရင္ေတာ့ အရည္ ၁၀၀၀ ml ေလာက္ရွိေနပါၿပီ။ ဗိုက္ရႊဲလာတယ္၊ ဗိုက္ေဖာင္းလာတယ္ဆုိရင္ သိႏုိင္ပါတယ္။ လူနာေတြ သိမွလာျပတာဆုိရင္ အရည္က ၁၀၀၀ mlေလာက္ ရွိေနႏုိင္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြကေတာ့ အရည္ ၅၀၀ ml ေလာက္ဆိုရင္ သိႏုိင္ပါတယ္။
ေမး ။ လူနာက ေရဖ်င္းစြဲတာ ေသခ်ာေနၿပီဆိုရင္ေနာက္ထပ္ ဘာကို ထပ္မံ စစ္ေဆးရပါေသးသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ေရဖ်ဥ္းစြဲေနတာကုိ ေတြ႕ၿပီဆိုရင္ေတာ့ အေျခခံျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေရာဂါေတြျဖစ္တဲ့ အသည္းေရာဂါရွိ၊ မရွိ စစ္ေပးရတယ္။ ေက်ာက္ကပ္နဲ႔ ပန္းကရိယေတြေကာင္း၊ မေကာင္းစစ္ေပးရပါတယ္။ အရက္ေသာက္လား၊ ေသာက္တာဘယ္ေလာက္ၾကာၿပီလဲ စတာေတြ ေမးရပါတယ္။ လိုအပ္ရင္ ကင္ဆာေတြကုိလည္း စစ္ေဆးေပးရပါတယ္။ အစာအိမ္ကင္ဆာ၊ အူကင္ဆာ စတာေတြကို စစ္ေဆးရသလို အဆုတ္တီဘီေတြ ရွိေနလား၊ အဆုတ္တီဘီကတစ္ဆင့္ အူတီဘီမ်ားျဖစ္သလားဆိုၿပီး စစ္ေဆးရပါတယ္။
ေမး ။ ေရဖ်င္းစြဲေနရင္ ဘယ္လို ကုသမႈ ခံယူသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ကုသမႈကေတာ့ ေရဖ်င္းစြဲေစတဲ့ အေျခခံေရာဂါကုိ အရင္ဆံုး ကုသေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ အသည္းေရာဂါရွိလို႔ ေရဖ်င္းစြဲတာဆုိရင္ အသည္းေရာဂါကုိ အရင္ကုသေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ၿပိဳင္နက္တည္း ေရဖ်င္းစြဲတာကုိလည္း ထိန္းေပးေနၿပီး အသည္းေရာဂါကုိေပ်ာက္ေအာင္ ကုသေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အူတီဘီလို ေရာဂါမ်ဳိးျဖစ္ေနရင္ေတာ့ ေရဖ်င္းစြဲတာကုိ လံုး၀ထိန္းလို႔ မရႏုိင္ပါဘူး။ ဒါဆုိရင္ေတာ့ အူတီဘီကုိပဲ အျမန္ဆံုး ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ တီဘီ ကုသေဆးေတြေပးၿပီး ကုသေပးရပါတယ္။
ေမး ။ ေရဖ်င္းစြဲခ်ိန္မွာ လူနာေတြအေနနဲ႔ ဘယ္လို အခ်က္ေတြကို လိုက္နာသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ေရဖ်င္းစြဲခ်ိန္မွာ အငန္စာေတြကို ေလွ်ာ့စားေပးရပါမယ္။ အရက္မေသာက္သင့္ပါဘူး။
ေမး ။ ေရဖ်င္းစြဲတဲ့အခါ မခံမရပ္ႏိုင္ေအာင္ ခံစားရရင္ ေရေဖာက္ထုတ္ရပါသလား ဆရာ။
ေျဖ ။ ေရဖ်ဥ္းစြဲတာက ေအာင့္တာ၊ နာတာ မျဖစ္ပါဘူး။ ဗိုက္တင္းေနတာေလာက္ပဲ ရွိပါတယ္။ တျခားေရာဂါ ရွိေနရင္သာ အဲဒီ ေရာဂါေတြရဲ႕ဒဏ္ေတြကို ခံစား ရတတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ဗိုက္က သိပ္ကုိ ေဖာင္းတင္းေနၿပီး ခံစားရခက္ေနရင္ ေရေဖာက္ထုတ္တာမ်ဳိး လုပ္လို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲ့ဒါကလည္း တကယ္တမ္းမွာ မလြယ္ပါဘူး။ တကယ္လို႔ ေရေတြအရမ္းကိုမ်ားေနလို႔ ေဖာက္ထုတ္လိုက္ရင္ ေရေျခာက္ပုလင္းေလာက္ေတာ့ ထြက္လာတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေသြးေပါင္ေတြ အရမ္းက်သြားၿပီး ေမ့ေမ်ာသြားတာေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရဖ်င္းစြဲရတဲ့ အေျခခံအေၾကာင္းရင္း သက္သာေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသမႈကုိသာ အဓိကထားၿပီး လုပ္ပါတယ္။ ဗိုက္က ေဖာင္းတင္းၿပီး မခံမရပ္ႏိုင္ျဖစ္လြန္းတဲ့ အေျခအေနက်မွသာ ထိန္းၿပီး ေရေဖာက္ထုတ္တာမ်ဳိး လုပ္ေဆာင္ေလ့ရွိပါတယ္။
အရင္က ေရဖ်င္းစြဲတာကုိ ခြဲစိတ္ကုသမႈ ေပးတာလည္းရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သိပ္ၿပီး ေအာင္ျမင္မႈေတြမရွိခဲ့ပါဘူး။ ေရဖ်င္းစြဲေစတဲ့ အေျခခံေရာဂါကုိ ကုသေပးတာကပဲ ထိေရာက္ရွိပါတယ္။ အရည္ ေဖာက္ထုတ္လိုက္တာကလည္း ခဏပဲသက္သာၿပီး ျပန္ျဖစ္လာႏုိင္တာပါပဲ။
ေမး ။ ေရဖ်င္းစြဲျခင္း မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို ကာကြယ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ေရဖ်င္းစြဲတာကို ကာကြယ္မႈအေနနဲ႔ကေတာ့ ေရဖ်င္းစြဲတာက တျခားေရာဂါေတြရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ လကၡဏာတစ္ခု ျဖစ္ေနတာပဲျဖစ္တဲ့အတြက္ အသည္းေရာဂါေတြ မျဖစ္ေအာင္၊ တီဘီေတြ၊ ကင္ဆာ ေတြရဲ႕ လကၡဏာေတြကုိ သိရွိထားၿပီး ေစာေစာစီးစီး သိနားလည္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။
ေမး ။ ေရဖ်င္းစြဲတဲ့ လူနာေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ထူးျခား တဲ့ ဆရာ့အေတြ႕အႀကံဳရွိရင္ သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ ။ ဆရာတို႔ ေန႔စဥ္ ကုသမႈေပးေနခ်ိန္မွာ ေရဖ်င္းစြဲတဲ့ လူနာေတြကို မၾကာခဏ ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီမွာ ဘာေတြ႕ရသလဲဆိုေတာ့ လူအေတာ္မ်ားမ်ားက ေရဖ်င္းစြဲတဲ့ အခါက်မွ ေဆး႐ံုကိုေရာက္လာတယ္။ အဲဒီ အခါက်မွ က်န္းမာေရး စစ္ေဆးၾကည့္လိုက္ရင္ အသည္းမေကာင္းတာေတြ၊ အသည္းေရာင္ အသား၀ါ ဘီပိုး၊ စီပိုးရွိတာေတြကုိ သိၾကတာ မ်ားပါတယ္။ ကင္ဆာေၾကာင့္ ေရဖ်င္းျဖစ္လာသူေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ရွိပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က်ေတာ့ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေနာက္က်တဲ့အဆင့္ ျဖစ္ေနတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႀကိဳတင္ၿပီး က်န္းမာေရးစစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္ဖို႔ အသိေပးခ်င္ပါတယ္။
ေမး ။ ေရဖ်င္းစြဲတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ပညာေပးလိုတာ ရွိရင္ သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ ။ ေရဖ်င္းစြဲတဲ့ အေျခခံေရာဂါေတြက သာမန္ျဖစ္တဲ့ အေၾကာင္းရင္း (ဥပမာ- အက်ိတ္) ဆိုရင္ေတာ့ ခြဲစိတ္ထုတ္လိုက္ရင္ တစ္ခါတည္း ၿပီးသြားပါတယ္။ တျခားေရာဂါေတြေၾကာင့္ျဖစ္တာဆုိရင္ေတာ့ အဲ့ဒီ ေရာဂါေတြကုိ အရင္ကုသဖုိ႔လိုပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
