၊ ဇြန္ခိုင္ဦး ၊ (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္)
ကုမၸဏီအလုပ္မွ ထြက္ကာ မိသားစု႐ံုးသြား႐ံုးျပန္အႀကိဳအပို႔ ကားေမာင္းေနရင္း ကိုမ်ဳိးမင္းစိုးသည္ မူးေ၀ေသာ ေ၀ဒနာကို စတင္ခံစားခဲ့ရသည္။ ထိုအခ်ိန္က သူ႔အသက္ ၃၈ႏွစ္။ ေသြးကင္ဆာဆိုေသာ ေရာဂါကို ၾကားဖူးထားေသာ္လည္း ေရာဂါအေၾကာင္း ေသေသခ်ာခ်ာမသိေသး။
“ ဒီေရာဂါလို႔မသိခင္ သံုးလေလာက္အလိုမွာ ကားေမာင္းရင္ မူးတယ္၊ ဘာျဖစ္မွန္းမသိဘူး၊ ေဆးေတြ လွိမ့္ေသာက္ေနတယ္။ တစ္လခြဲေလာက္ ၾကာတယ္။ ေနာက္ပိုင္း မ်က္လံုးေတြပါတယ္။ ေခါင္းေတြလည္း ကိုက္လာတယ္။ ေခါင္းကိုက္တာကလည္း ပြင့္ထြက္ေတာ့မယ့္အတုိင္းပဲ။ အဲဒါနဲ႔ မ်က္စိေဆးခန္းသြားတယ္။ ေဆးခန္းကလည္း မ်က္လံုးမႈန္တာ၊ ျပဳတာ ဘာမွမျဖစ္ဘူး၊ ေကာင္းတယ္လို႔ဆိုတယ္။ ၿပီးလည္း ၿပီးေရာလွည္း တန္းက မိသားစုဆရာ၀န္နဲ႔ျပတယ္။ ဒီေရာဂါျဖစ္တယ္လို႔ သိဖို႔ ၁၀ ရက္ေလာက္ အလိုက်ေတာ့ အေရျပားမွာ အညိဳကြက္ေတြေပၚလာတယ္၊ ဆရာမက -“ သိပ္မႀကိဳက္ဘူး၊ ေသြးစစ္ၾကည့္” ဆိုတာနဲ႔ အဲဒီေန႔မွာပဲ စစ္လိုက္တယ္။ အေျဖရလာေတာ့ ပါေမာကၡေဒၚေအးေအးႀကီးနဲ႔ျပဖို႔ လႊဲတာနဲ႔ ဆရာမႀကီးဆီသြားျပျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဆရာမ ႀကီးက ၄၅ မိနစ္-တစ္နာရီနီးပါး ေသခ်ာအခ်ိန္ေပးၿပီး ရွင္းျပခဲ့တယ္” ဟု ကိုမ်ဳိးမင္းစိုးက ဆိုသည္။
“ ေသြးကင္ဆာလကၡဏာျဖစ္လို႔ မနက္ျဖန္ ေဆး႐ံုတက္ပါ” ဆိုေသာ စကားေၾကာင့္သာ ေဆး ႐ံုစတက္ခဲ့ရေသာ္လည္း ထိုအခ်ိန္က ျပည့္ၿဖိဳးစို ျပည္ေသာ ခႏၶာကိုယ္ရွိသူ ကိုမ်ဳိးမင္းစိုးသည္ သူ႔ကိုယ္သူ ေသြးကင္ဆာရွိမွန္း မယံုၾကည္ႏိုင္ခဲ့ေပ။ ထို႔အတူ သူ၏ပါရမီျဖည့္ဖက္ ဇနီးသည္ မႏွင္းသီတာေအးကလည္း ထင္မွတ္မထားခဲ့။
“ ေဆး႐ံုကို ဇြန္လ ၂၉ရက္ေန႔မွာ တက္တယ္၊ ၃၀ ရက္ေန႔က်ေတာ့ လက္ထိပ္ေဖာက္ၿပီး စစ္ရင္း တီဗီထဲမွာ ေခၚျပခဲ့တယ္။ ဆဲလ္ေတြက ဒီလိုေတာ့ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဂ႐ုစိုက္ၿပီးကုရင္ ရႏိုင္ေသးတယ္။ ႐ိုးတြင္းျခင္ဆီေဖာက္ၿပီး ႏိုင္ငံျခားကို ပို႔စစ္မလားဆိုေတာ့ အစ္မတို႔က ပို႔စစ္လိုက္တယ္။ ၁၀ရက္ေလာက္ ၾကာမယ္လို႔ ေျပာေပမယ့္ သံုးရက္နဲ႔အေျဖရခဲ့တယ္။ အဲဒီ အေျဖမရေသးခင္မွာ ဆရာမႀကီးတို႔က အားဆင္းနစ္ထိုးေဆးနဲ႔ေသာက္ ေဆးကိုေပးေနၿပီ။ အဲဒီမွာရလာတဲ့ အေျဖကလည္း ကုေပးေနတဲ့ ေဆးနဲ႔ ကြက္တိျဖစ္ေနခဲ့တယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အဆိုးထဲက အေကာင္းေပါ့။ အဲဒီကုထံုးအတိုင္း တစ္လေလာက္ဆက္ကုခဲ့တယ္။ တစ္လျပည့္ေတာ့ ဆရာ၀န္က တစ္ပတ္ေလာက္ ေပးဆင္းမယ္ဆိုၿပီး ေျပာေပမယ့္ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ တစ္လမျပည့္ခင္ ၂၉ ရက္ေျမာက္ေန႔မွာ ဖ်ားသြားေသးတယ္” ဟု ေသြးကင္ဆာကုသမႈ ခရီးစဥ္အစပိုင္းကာလအေၾကာင္း မႏွင္းသီတာေအးက ေျပာျပခဲ့သည္။
ကိုမ်ဳိးမင္းစိုး ေသြးကင္ဆာျဖစ္မွန္းသိသည္ႏွင့္ ကုမၸဏီတစ္ခုတြင္ Admin Account Executive အျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ေနေသာ ဇနီးျဖစ္သူ မႏွင္းသီတာေအးသည္ ခ်က္ခ်င္းအလုပ္မွ ထြက္ကာ ခင္ပြန္းျဖစ္သူအား ေဆး႐ံုတြင္ အနီးကပ္ ေန႔ေရာညပါ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈေပးခဲ့ေတာ့သည္။
“ အစ္မပဲ ေန႔ေရာ ညပါျပဳစုခဲ့တာ။ အဲဒီ ေဆး႐ံုမွာ အမ်ဳိးသားလူနာကို အမ်ဳိးသားပဲေစာင့္ဆိုတဲ့ စည္းကမ္းမထားဘူး၊ တစ္ေယာက္ေစာင့္လို႔ရတယ္ဆိုေတာ့ အစ္မတစ္ေယာက္တည္းပဲ ေစာင့္တယ္။ လူနာကို ဘယ္လိုျပဳစုရမယ္၊ ဘယ္လို ေကြၽးရမယ္ဆိုတဲ့ ဆရာ၀န္ေတြ ေျပာသမွ်စကားတိုင္းကို အစ္မက အကုန္ နားေထာင္တယ္၊ လိုက္နာခဲ့တယ္။ နားေထာင္တာ လြတ္သြားရင္၊ မရွင္းရင္အစ္မက ျပန္ေမးတာ။ ျပန္ေမးသမွ်ကိုလည္း ေဆး႐ံုက ဆရာ၀န္အႀကီး၊ အငယ္ေတြတင္မက သူနာျပဳဆရာမေတြကပါ စိတ္ရွည္လက္ရွည္ကို ရွင္းျပေပးတယ္။ ေဆး႐ံုမွာဆိုေတာ့ အခန္းခ သက္သာတယ္၊ ေဆးထိုးအပ္၊ အနာကပ္ပလတ္ စတာ အကုန္အလကားရတယ္။ ေဆးေတြကေတာ့ ခ်ဳိ႕တဲ့သူေတြဆိုရင္ ေထာက္ပံ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ အစ္မတို႔က ေဆးေတြကို ကိုယ့္ဘာသာေက်ေက်နပ္နပ္ ၀ယ္ၿပီးကုတယ္” ဟု ကိုမ်ဳိးမင္းစိုးအား အနီးကပ္ ျပဳစုေပးခဲ့သည့္ မႏွင္းသီတာေအးက ေျပာျပခဲ့သည္။
ေသြးကင္ဆာလူနာတို႔ ေဆးကုသမႈခံယူစဥ္ အေရးပါဆံုး အရာမွာ သန္႔ရွင္းေရးပင္။ လူနာအတြက္ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး၊ အခန္းသန္႔ရွင္းေရး၊ အစားအေသာက္သန္႔ရွင္းေရးတို႔မွာ အထူးအေရးႀကီး လွေပသည္။
အစားအေသာက္ကေတာ့ လမ္းေဘးအစားအေသာက္ လံုး၀မစားရဘူး။ အဲဒါနဲ႔ သူ႔ကို ေခါက္ဆြဲသုပ္ေကြၽးခ်င္ရင္ အိမ္ကေန ဆီခ်က္၊ ပဲမႈန္႔ စသျဖင့္ ယူသြားၿပီး စားခါနီးမွ ေခါက္ဆြဲျပဳတ္ၿပီး ကိုယ္တိုင္သုပ္ေကြၽးတယ္။ ပန္းသီးစားခ်င္တယ္ဆိုရင္ ပန္းသီး ေတြ႕တာနဲ႔ဆရာ၀န္ေတြက ေရစိမ္ၿပီးၿပီလားလုိ႔ အၿမဲေမး တယ္။ တစ္နာရီ ေရစိမ္ပါလို႔ေျပာရင္ အစ္မက တစ္နာရီအတိ ေရစိမ္တယ္ …
“ အစားအေသာက္ကေတာ့ လမ္းေဘးအစားအေသာက္ လံုး၀မစားရဘူး။ အဲဒါနဲ႔ သူ႔ကို ေခါက္ဆြဲ သုပ္ေကြၽးခ်င္ရင္ အိမ္ကေန ဆီခ်က္၊ ပဲမႈန္႔ စသျဖင့္ ယူသြားၿပီး စားခါနီးမွ ေခါက္ဆြဲျပဳတ္ၿပီး ကိုယ္တိုင္သုပ္ေကြၽးတယ္။ ပန္းသီးစားခ်င္တယ္ဆိုရင္ ပန္းသီးေတြ႕တာနဲ႔ဆရာ၀န္ေတြက ေရစိမ္ၿပီးၿပီလားလုိ႔ အၿမဲေမးတယ္။ တစ္နာရီ ေရစိမ္ပါလို႔ေျပာရင္ အစ္မက တစ္နာရီအတိ ေရစိမ္တယ္၊ အဲဒီ့အခ်ိန္ထက္ေက်ာ္ရင္ ေက်ာ္ပေစထားၿပီးမွ အခြံကိုေသခ်ာႏႊာၿပီး ေကြၽးတယ္။ ကိုယ္ကလည္း တစ္လက္ကိုင္ပဲဆိုေတာ့ အဆင္ေျပတယ္။ ကိုမ်ဳိးမင္းစိုးကလည္း အစားအေသာက္ပ်က္တာ လံုး၀မျဖစ္ခဲ့ဘူး။ အစားအေသာက္ကို ပံုမွန္စားႏိုင္တဲ့အတြက္ ေဆးကုသမႈကို ခံႏိုင္ရည္ရွိတယ္လို႔ ထင္တယ္” ဟု မႏွင္းသီတာေအးက ဆိုသည္။
ေဆးကုသမႈခံယူေနစဥ္ ၀က္သားႏွင့္ဖရဲသီးကို ေရွာင္ခိုင္းၿပီး နီရဲသည့္ အစားအစာမ်ားကိုဆင္ျခင္ခိုင္းေၾကာင္း သိရသည္။
“ လူနာလာေမးတဲ့ သူေတြရွိေပမယ့္ အစ္မက ေပးမ၀င္ဘူး။ သူငယ္ခ်င္းမိတ္ေဆြေတြ လာေမးတဲ့အခါ အစ္မပဲ ထြက္ေတြ႕တယ္။ အစ္မက ဗုဒၶဘာသာကို ကိုးကြယ္ယံုၾကည္သက္၀င္ေတာ့ ကံကံ၏ အက်ဳိးကို ယံုၾကည္တယ္။ ေဆးေသာက္ရင္ သရဏံ ဂုဏ္သံုးပါးရြတ္ၿပီးမွ ေသာက္ဖို႔ အစ္မက သူ႔ကို အၿမဲ သတိေပးတယ္။ သူမရြတ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ေမာေနရင္ အစ္မရြတ္ေပးတယ္။ ေရဆိုလည္း ဘုရား စာရြတ္ၿပီးတိုက္တယ္။ သူပိုပင္ပန္းမွာစိုးလို႔ လူနာ ေရွ႕မွာ အစ္မဘယ္ေတာ့မွ မငိုဘူး။ အရမ္း၀မ္းနည္းလာရင္ အိမ္သာထဲသြားငိုၿပီး သနပ္ခါးေတြဘာေတြ လိမ္းၿပီးမွ သူ႔ဆီျပန္သြားတယ္” ဟု မႏွင္းသီတာေအးက သူျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈေပးစဥ္ အေတြ႕ အႀကံဳမ်ားကို မွ်ေ၀ခဲ့သည္။
ေဆး႐ံုတြင္ ႏွစ္လၾကာ ေဆးကုသမႈခံယူၿပီးေနာက္ ေဆး႐ံုမွဆင္းခြင့္ရခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္အိမ္မွေဆး႐ံုသို႔ ကင္ဆာေဆးသြင္းကုသမႈ ခံယူခဲ့ေၾကာင္း၊ ႐ိုးတြင္းျခင္ဆီစစ္ေဆးမႈကို ေလးႀကိမ္ျပဳလုပ္ခဲ့ရၿပီး ေဆးကုသၿပီးေနာက္ပိုင္း စစ္ေဆးျဖစ္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ႀကိမ္စလံုးျခင္ဆီထဲ ကင္ဆာဆဲလ္မရွိေတာ့ေၾကာင္း သိရသည္။ ထိုသို႔ ေဆးကုသမႈ ေအာင္ျမင္ရျခင္းမွာ ေမတၱာ၊ ေစတနာအျပည့္ျဖင့္ ကုသမႈေပးသည့္ ဆရာ၀န္၊ ဆရာမမ်ား၏ ၫႊန္ၾကားခ်က္တို႔ကို ၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္းနီးပါးအထိ လက္ခံလိုက္နာခဲ့ျခင္းသည္ အဓိကက်လိမ့္မည္ဟု ကိုမ်ဳိးမင္းစိုးတို႔ဇနီးေမာင္ႏွံ ႏွစ္ေယာက္စလံုး ယံုၾကည္ထားသည္။ အေရးပါသည့္ ေနာက္တစ္ခ်က္မွာ လံုး၀အားမေလွ်ာ့ဘဲ စိတ္ဓာတ္ ခိုင္မာျခင္းပင္ျဖစ္ေၾကာင္း ကိုမ်ဳိးမင္းစိုးက ဆိုသည္။
“ တစ္ခါမွာ အခန္းထဲက ကေလးလူနာတစ္ေယာက္ဖ်ားေတာ့ ပိုးကူးၿပီး အႀကီးအက်ယ္ဖ်ားခဲ့တယ္။ ေသဖို႔ တစ္ႀကိမ္ႀကံဳေရာ ေအာက္ဆီဂ်င္ကလည္း ေပးထားတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ကိုယ့္ကိုယ္ ကိုယ္စဥ္းစားတယ္။ ငါေသလို႔ ျဖစ္မလားဆိုၿပီး ျပန္ေတြးတယ္၊ ေသရင္ဘယ္သြားမလဲ . . ငရဲသြားမွာပဲ၊ ဒီေတာ့ ေသလို႔မျဖစ္ေသးဘူးဆိုၿပီး ကုသိုလ္ဒါန မ်ားမ်ားျပဳခ်င္ေသးတဲ့အတြက္ အသက္ရွင္ခ်င္ပါတယ္ဆိုၿပီး အဓိ႒ာန္ျပဳလိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ငါမေသရဘူးဆိုၿပီး စိတ္ဓာတ္ကို တင္းထားတယ္။ ဘုရား၊ တရားမ်ားမ်ားလုပ္တယ္၊ အဓိကကေတာ့ တရားမွတ္တယ္။ အရင္တုန္းကေတာ့ ဘုရားရွိခိုးတယ္၊ ၀ိပႆနာတရား အနည္းအက်ဥ္း အားထုတ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ပံုမွန္ေတာ့ မလုပ္ျဖစ္ဘူး။ အဓိကကေတာ့ စိတ္ဓာတ္ကိုခိုင္မာေအာင္ ထားရတာပါပဲ။
ေနာက္တစ္ခ်က္က အေတာ္ကို ေကာင္းတဲ့ ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုမွာ တက္ခဲ့ရတယ္။ ဆရာ၀န္ႀကီးေတြ၊ ဆရာမေတြအကုန္လံုးကလည္း လူနာေတြကိုမဆူဘူး၊ မေငါက္ဘူး၊ သီခ်င္းေတြ ေအာ္ဆိုေနလည္း ခြင့္ျပဳတယ္။ လူနာေတြကို စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ထားတယ္။ ဆရာမႀကီး ေဒၚေအးေအးႀကီးက လူနာေတြအေပၚ အရမ္းေကာင္းေတာ့ တျခားအငယ္ေတြကလည္း အကုန္လံုး စိတ္ထားေကာင္းၾကတယ္၊ ေစတနာထားၾကတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြက အၿမဲမ်က္ေျခမျပတ္ကို ျပဳစုၾကတာ။ ဘာကိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေမးလိုက္ရင္လည္း စိတ္ရွည္လက္ရွည္ေျဖေပးတယ္” ဟု ကင္ဆာေက်ာ္ျဖတ္ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည့္ သူ႔အေတြ႕အႀကံဳကို ျပန္ေျပာင္းေျပာျပခဲ့သည္။
မ်ဳိး႐ိုးအရ ေသြးကင္ဆာအပါအ၀င္ ကင္ဆာျဖစ္သူပင္ မရွိခဲ့သည့္ ကိုမ်ဳိးမင္းစိုးသည္-
“ ကင္ဆာမျဖစ္ခင္ ငါးလေလာက္မွာ အစ္ကိုက အိမ္သုတ္ေဆးေတြကို ကိုယ့္ဘာသာသုတ္ဖူးတယ္။ ၿပီးေတာ့ အရင္ကုမၸဏီမွာ အလုပ္လုပ္တုန္းက ညဆိုင္းဆင္းရင္ ျခင္ေဆးေခြေတြကို ပတ္ပတ္လည္ ထြန္းအိပ္တာမ်ဳိးလုပ္ျဖစ္တယ္။ အဲဒီက႐ွဴ႐ႈိက္မိတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြက ကိုယ္ခံအားနည္းတဲ့အခ်ိန္မွာ စုျဖစ္တယ္လုိ႔ အစ္ကို ထင္ပါတယ္။ အစ္ကိုက အရက္၊ ေဆးလိပ္ေတြလည္း မေသာက္ဘူးေလ” ဟု ကင္ဆာျဖစ္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ သူ႔ထင္ျမင္ခ်က္ကို ေျပာျပခဲ့သည္။
ယခုအခါ က်န္းမာလန္းဆန္းစြာျဖင့္ တကၠစီကားေမာင္းသည့္ အလုပ္ကိုလုပ္ေဆာင္ေနေသာ ကိုမ်ဳိးမင္းစိုးသည္ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာကုသိုလ္ တို႔ကို ပိုမိုျပဳလုပ္ျဖစ္ေနေၾကာင္း သိရသည္။
“ အခုေနာက္ပိုင္း တကၠစီျပန္ေမာင္းတယ္။ ရလာတဲ့ ေခြၽးနဲစာေလးနဲ႔ စာသင္သားသံဃာေလးေတြကို လစဥ္ဆြမ္းကပ္တယ္၊ အလွဴအတန္းေတြကို တတ္ႏိုင္သမွ်လုပ္တယ္။ လစဥ္တရား ထိုင္တယ္၊ ဘ၀တူ ေသြးကင္ဆာေရာဂါသည္ေတြကို MLLS(Myanmar Leukemia-Lymphoma Society) အသင္းမွာ ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္ျဖစ္ပါတယ္။ အရက္၊ ေဆးလိပ္မေသာက္ဘူး၊ လက္ဖက္ရည္ေတာင္ မေသာက္ဘူး။ အစားအေသာက္ဆိုရင္ အျပင္စာမစားဘူး။ အမ်ားအားျဖင့္ အိမ္မွာခ်က္ျပဳတ္ထားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြကိုပဲ စားတယ္” ဟု ေျပာျပခဲ့ၿပီး ကင္ဆာေ၀ဒနာရွင္တို႔အား-
“ အားမေလွ်ာ့ပါနဲ႔။ စိတ္ဓာတ္ကို ႀကံ့ႀကံ့ခံႏိုင္ ေအာင္ႀကိဳးစားပါ။ ကာယကံရွင္က စိတ္ဓာတ္ခိုင္မာဖို႔လိုတဲ့အျပင္ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္တဲ့ သူေတြကလည္း အစားအေသာက္ကအစ၊ ဆရာ၀န္ၫႊန္ ၾကားသမွ်အကုန္လံုးကို ေသခ်ာလိုက္နာဖို႔ အႀကံ ေပးခ်င္ပါတယ္။ အခုေခတ္မွာ ေဆးေတြက ေခတ္မီလာၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ ကင္ဆာျဖစ္ရင္လည္း စိတ္ အားမငယ္ပါနဲ႔” ဟု အားေပးစကား ေျပာၾကားလိုက္ပါသည္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
