Healthy Life Ad
Life Style

အမ်က္ေဒါသႏွင့္ စိတ္ေ၀ဒနာ (၂)

ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)

အမ်က္ေဒါသနဲ႔ စိတ္ေ၀ဒနာဘာသာရပ္ကို မေလးရွားႏုိင္ငံ ေဆးသိပၸံေက်ာင္းမွာ ေဆးေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးေနပါတယ္။ ေဆြးေႏြးပြဲအစမွာ လူနာတစ္ေယာက္ကိုယ္တိုင္ေရးထားတဲ့ ေဆးမွတ္တမ္းကို စာေရးသူက ဖတ္ျပပါတယ္။
“ကြၽန္ေတာ္ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ပါၿပီ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း၃၀လံုး ကြၽန္ေတာ္ဟာ အမ်က္ေဒါသႀကီး မားသူျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အသက္ေျခာက္ႏွစ္အရြယ္ေလာက္ကတည္းက စိတ္မထင္ရင္ ေဒါသေပါက္ကြဲ အၾကမ္းဖက္တတ္တဲ့ အက်င့္ရွိခဲ့တယ္။ ၿမီးေကာင္ေပါက္အရြယ္ေရာက္ေတာ့ ေက်ာင္းမွာ မၾကာခဏ ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြားတတ္တဲ့ ေက်ာင္းသားဆိုး ျဖစ္လာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြၽန္ေတာ္က ေက်ာင္းမွန္မွန္တက္ စာမွန္မွန္က်က္တဲ့ သာမန္ေက်ာင္းသားပါ။ ဆိုးသြမ္းလူငယ္ မဟုတ္ပါဘူး။ အိမ္ေထာင္ရွင္ျဖစ္လာတဲ့အခါမွာ ဇနီးသားမယားကုိ အၾကမ္းဖက္႐ိုက္ႏွက္တတ္သူ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့

ကြၽန္ေတာ္ဟာ ဇနီးသားမယားကို တာ၀န္သိသိ လုပ္ကိုင္ေကြၽးေမြးသူပါ။ အမ်က္ေဒါသမထြက္တဲ့အခ်ိန္မွာ သာမန္လူေတြလိုပဲ မိသားစုနဲ႔ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ ေနတတ္သူျဖစ္ပါတယ္။
ေဒါသကို မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့လို႔ ျပႆနာမ်ဳိးစံုနဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရတယ္။ အိမ္ေထာင္ပ်က္ခဲ့တာ ႏွစ္ႀကိမ္ ရွိပါၿပီ။ ေဒါသေပါက္ကြဲ အၾကမ္းဖက္တဲ့ အျပဳအမူေတြေၾကာင့္ ရဲစခန္းမွာ အခ်ဳပ္ခံခဲ့ရတဲ့ အႀကိမ္ေတြလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ ရဲက ကြၽန္ေတာ့္ကို စိတ္က်န္းမာေရးစစ္ေဆးဖို႔ ေဆး႐ံုပို႔ဖူးတာလည္း ရွိတယ္။

ကြၽန္ေတာ့္မွာ စိတၱဇေရာဂါ မရွိဘူး၊ ဦးေႏွာက္ဒဏ္ရာရလို႔ ဦးေႏွာက္ပ်က္စီးတာမရွိဘူး၊ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ခ်ဳိ႕ယြင္းေ၀ဒနာလည္း မရွိဘူး။ မၾကာခဏ အမ်က္ ေဒါသေပါက္ကြဲတတ္ျခင္းသာရွိတယ္လို႔ . . ဆရာ၀န္ေတြက မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္”
_ _ _

“ဒီလူနာရဲ႕ မွတ္တမ္းအရ သူ႔မွာဘာေရာဂါရွိတယ္လို႔ ထင္သလဲ”
“အမ်က္ေဒါသႀကီးသူေပါ့ ဆရာ”
“တရား၀င္ေရာဂါ အမည္ေဖာ္လို႔ ရသလား”
“ဆရာေျပာခဲ့တဲ့ . . ‘ျပတ္ေတာင္းျပတ္ေတာင္း အမ်က္ေဒါသလြန္ကဲေရာဂါ’(Intermittent Explosive Disorder)လား”
“ဟုတ္ပါတယ္။ အတိုေကာက္ အိုင္အီးဒီ (IED)လို႔ ေခၚပါတယ္”
“အိုင္အီးဒီက စိတ္ေရာဂါလား ဆရာ။ စိတ္တိုတတ္တဲ့ လူဆိုးလူမိုက္ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးခ်ဳိ႕ယြင္းျခင္းလို႔ ေျပာလို႔မရဘူးလား”
“ ျခားနားခ်က္ ရွိပါတယ္။ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ခ်ဳိ႕ယြင္းေ၀ဒနာေၾကာင့္ စိတ္တိုရင္ အဲဒီလို အျပဳအမူကို ေန႔စဥ္ေန႔တိုင္း ေနရာတိုင္းမွာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ အခုေျပာခဲ့တဲ့ လူနာကေတာ့ မၾကာခဏ အမ်က္ေဒါ သေပါက္ကြဲတတ္ေပမယ့္ က်န္တဲ့အခ်ိန္မွာ သူလိုငါလိုလူမ်ဳိးပဲ။ ပိုၿပီး ရွင္းလင္းေအာင္ အိုင္အီးဒီေ၀ဒနာရဲ႕ လကၡဏာေတြကိုေလ့လာၾကမယ္”
_ _ _

အိုင္အီးဒီေ၀ဒနာရွင္က လံုေလာက္တဲ့ စိတ္တိုသင့္တဲ့အေၾကာင္းရင္းမရွိဘဲ ေဒါသေပါက္ကြဲတတ္တယ္။ ေဒါသထြက္စရာ အေၾကာင္းရင္းရွိရင္လည္း မတန္တဆလြန္လြန္ကဲကဲ တုန္႔ျပန္တာျဖစ္တယ္။
အိုင္အီးဒီေ၀ဒနာရွင္ရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ အၾကမ္းဖက္ဖို႔ ႀကိဳတင္စီမံထားတာ မရွိပါဘူး။ တဒဂၤအခ်ိန္ အတြင္းမွာစိတ္ခံစားမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္မရဘဲ တဇြတ္ထိုးျပဳလုပ္မိတာျဖစ္တယ္။ (လူဆိုးလူမိုက္ေတြကေတာ့ အၾကမ္းဖက္ဖို႔ အစီအစဥ္ လုပ္ထားတတ္တယ္။ ႀကိဳတင္စဥ္းစားအႀကံထုတ္ထားတတ္တယ္)။
အိုင္အီးဒီေ၀ဒနာရွင္ဟာ အမ်က္ေဒါသစတင္ခ်ိန္နဲ႔ အၾကမ္းဖက္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ သာယာမႈမရွိတဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈကိုပါ ပူးတြဲခံစားေနရတယ္။ ေခြၽးထြက္တာ၊ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းျမန္တာ၊ အသက္႐ွဴမ၀တာ၊ ေျခလက္တုန္တုန္ယင္ယင္ျဖစ္တာစတဲ့ ခႏၶာကိုယ္လကၡဏာေတြကိုလည္းခံစားရတယ္။ (လူဆိုးလူမိုက္ေတြလို ေသြးေအးေအးနဲ႔ အၾကမ္းဖက္တာမ်ဳိးမဟုတ္ဘူး)။

အိုင္အီးဒီေ၀ဒနာရွင္ဟာ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ၿပီးရင္ စိတ္ဖိစီးမႈ ခံစားရတာ သက္သာသြားတယ္။ “ရင္ေပါ့”သြားတယ္။ ေနာက္ၿပီး သူတို႔ရဲ႕ အျပဳအမူအတြက္ ရွက္မိတယ္၊ ေနာင္တစိတ္ခံစားလာရတယ္။ (လူဆိုးလူမိုက္ကေတာ့ သူရဲ႕အမွားကို ၀န္မခံခ်င္ဘူး၊ ေနာင္တစိတ္မရွိဘူး)။
ေဆးေက်ာင္းသားတစ္ဦးက မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။

“ကြၽန္ေတာ္တို႔ အိမ္နီးနားခ်င္းတစ္ေယာက္က သူ႔မိန္းမကို မၾကာခဏ ေအာ္ဟစ္ႀကိမ္းေမာင္းဆဲဆို ႐ိုက္ႏွက္ေလ့ရွိတယ္။ ေနာက္ေန႔နံနက္က်ေတာ့ သူ႔မိန္းမကို ေခ်ာ့ေမာ့ေတာင္းပန္တယ္။ သူ႔အမွားကို ၀န္ခံတတ္တယ္ ဆရာ . . အဲဒါ ဘာျဖစ္ႏိုင္သလဲ”
“အရက္မူးလို႔ ျဖစ္တာလား”
“သူ အရက္မေသာက္တတ္ဘူး ဆရာ”
“ဇနီးသားမယားကို အႏိုင္က်င့္ ႐ိုက္ႏွက္တဲ့ အျပဳအမူ (Domestic Violence)က အိုင္အီးဒီေ၀ဒနာေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ ကားေမာင္းသူအခ်င္းခ်င္း လမ္းေပၚမွာ ရန္ျဖစ္ၾကတာ၊ ကားေပၚက ဆင္းၿပီး ႐ိုက္ႏွက္ထိုးႀကိတ္ၾကတာ (Roadrage) ေတြကိုၾကားဖူးတယ္မဟုတ္ဘား။ အဲဒီလို လူမ်ဳိးဟာ အိုင္အီးဒီေ၀ဒနာရွင္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္”
“အိုင္အီးဒီေရာဂါရွိသူက ျပတ္ေတာင္း ျပတ္ေတာင္း မၾကာခဏ အမ်က္ေဒါသထြက္တတ္တယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတာ့ရွင္းပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ “မၾကာခဏ”ကို အေရအတြက္အားျဖင့္ ဘယ္လိုသတ္မွတ္မလဲ ဆရာ”

“ေမးသင့္ ေမးထိုက္တဲ့ ေမးခြန္းပါ”
အေမရိကန္ႏိုင္ငံ စိတ္က်န္းမာေရးဆရာ၀န္ႀကီးမ်ားအဖြဲ႕ေရာဂါစစ္တမ္းစာအုပ္မွာ အိုင္အီးဒီေရာဂါကို ႏွစ္မ်ဳိးခြဲျခား ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ပထမအမ်ဳိးအစားကေတာ့ ေရာဂါမျပင္းထန္တဲ့ အမ်ဳိးအစားျဖစ္တယ္။ အမ်က္ေဒါသထြက္လာရင္ ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္းဆဲဆိုႀကိမ္းေမာင္း ရန္ေတြ႕တယ္။ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ အၾကမ္းဖက္ရင္လည္း ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတဲ့အထိ အၾကမ္းမကိုင္ဘူး။ ပစၥည္းေတြပ်က္စီးေအာင္ ႐ိုက္ႏွက္ပစ္ေပါက္တာမ်ဳိး မလုပ္ဘူး။ အဲဒီလိုႏႈတ္အားျဖင့္ အၾကမ္းဖက္တဲ့အျပဳအမူရက္သတၱပတ္တစ္ပတ္မွာ အနည္းဆံုးႏွစ္ႀကိမ္ ျပဳလုပ္ရင္ မျပင္းထန္တဲ့အိုင္အီးဒီေရာဂါရွိတယ္ လို႔သတ္မွတ္ပါတယ္။

ဒုတိယအမ်ဳိးအစားကေတာ့ ပိုၿပီးဆိုးတယ္။ မၾကာခဏ ႏႈတ္နဲ႔အၾကမ္းဖက္ရန္ေတြ႕တာအျပင္ သူတစ္ပါး ထိခိုက္ဒဏ္ရာရေအာင္၊ ပစၥည္းပ်က္စီးေအာင္ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္တဲ့ အျပဳအမူရွိတယ္။ တစ္ႏွစ္အတြင္းမွာ အဲဒီလို အျပဳအမူေတြ အနည္းဆံုးသံုးႀကိမ္ေဖာ္ျပရင္ ျပင္းထန္တဲ့ အိုင္အီးဒီေရာဂါလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။

အဲဒါ အိုင္အီးဒီေရာဂါကို ခြဲျခားနားလည္ႏိုင္တဲ့အခ်က္ေတြပါပဲ။ ေမးခ်င္တာ ရွိေသးလား”
“ရွိပါတယ္ဆရာ။ ကြၽန္မက ေက်းလက္ေဒသမွာေနတဲ့ ေတာသူပါ”
ေက်ာင္းသူတစ္ေယာက္က အဲဒီလို စကားစလိုက္ေတာ့ တျခားေဆးေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ရယ္ေမာသံကို ၾကားရတယ္။
“ေျပာပါ . .”
“ကြၽန္မတို႔ရြာမွာ မၾကာခင္က မႈခင္းတစ္ခု ျဖစ္ပြားပါတယ္။ အသက္ ၃၀ ေက်ာ္ရွိ လယ္သမားတစ္ဦးဟာ အလိုအေလ်ာက္ အရမ္းၾကမ္းတမ္းခက္ထန္လာၿပီး ေတြ႕ရာလူေတြကို ဓားနဲ႔လုိက္ခုတ္တယ္။ ရြာထဲက ေယာက်္ားေတြ ၀ိုင္း၀န္း႐ိုက္ႏွက္ၿပီး အခ်ိန္မီဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ႏိုင္လို႔ လူအနည္းငယ္သာ ဒဏ္ရာရတယ္”

“ရဲကို မတိုင္ဘူးလား”
“ရြာခံလူႀကီးေတြေရာက္လာၿပီး ‘ဒီလို ျဖစ္တာ ငါတို႔႐ိုးရာအယူအဆမွာ ‘အာမုတ္’(Amok)လို႔ ေခၚတယ္။ ဒီလူက လူ႐ိုးလူေကာင္းပဲ၊ ေဒါသႀကီး တတ္သူ မဟုတ္ဘူး။ က်ားဆိုး၀ိဥာဥ္ပူးလို႔ ျဖစ္တာလို႔ေျပာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရြာသားေတြက သူ႔ကို အျပစ္မတင္ၾကပါဘူး။ အဲဒီလိုျဖစ္တာ အိုင္အီးဒီေရာဂါေၾကာင့္လား ဆရာ”
“တစ္ႀကိမ္တစ္ခါသာ အၾကမ္းဖက္သတ္ျဖတ္တာ ျဖစ္လို႔ အိုင္အီးဒီလို႔ မေခၚႏိုင္ဘူး။ ေနာက္ၿပီး အိုင္အီးဒီေ၀ဒနာရွင္ အၾကမ္းဖက္ရင္ လူေတြကို အစုလိုက္၊ အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္တဲ့ အျပဳအမူမရွိပါဘူး။ “အာမုတ္”ေရာဂါကို မေလးရွားႏိုင္ငံ၊ အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံေတြမွာသာမကပါဘူး။ တျခား အာရွတိုက္ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ေတာင္အေမရိကတိုက္ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ေတြ႕ရွိရပါတယ္။

‘အာမုတ္’ေရာဂါဟာ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးစံကို မွီၿပီး ျဖစ္တဲ့ စိတ္ေ၀ဒနာ (Culture-bound syndrome)လို႔ ယူဆခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ‘အာမုတ္’ေရာဂါလို႔ ႐ုတ္တရက္ စိတ္ထၿပီး လူေတြကို သတ္ျဖတ္တာဟာ ဘယ္ႏိုင္ငံ၊ ဘယ္လူမ်ဳိးမွာမဆို ျဖစ္ပြားတာကို လက္ခံလာပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ‘အာမုတ္’ေရာဂါ ျဖစ္သူဟာ စိတ္ေရာဂါတစ္ခုခု ခံစားေနရတာကိုလည္း ေတြ႕ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခုန ကေျပာတဲ့ လယ္သမားကိုစိတ္က်န္းမာေရး စစ္ေဆးဖို႔ လိုပါတယ္”
_ _ _

ေဆးေက်ာင္းသူက ဆက္လက္ေဆြးေႏြးပါတယ္။
“ေက်ာင္းပိတ္ရက္မွာ ကြၽန္မေမြးရပ္ရြာကို အလည္သြားပါတယ္။ ေဆြမ်ဳိးမိတ္ေဆြေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆံု စကားေျပာရင္း ခုနက လယ္သမားအေၾကာင္းကို ေရာက္သြားတယ္။ ဦးေလးတစ္ေယာက္က ေနာက္ေျပာင္သလိုလိုနဲ႔ ေမးခြန္းထုတ္တယ္ . .
‘ငါ့တူမ ေဆးေက်ာင္းသူႀကီးကို ေမးရဦးမယ္၊ အမ်က္ေဒါသႀကီးတဲ့သူကို ကုသဖို႔ ေဒါသေျပေဆး ရွိသလား’တဲ့။
“ကြၽန္မ ဘယ္လိုေျဖရမလဲဆရာ”

ေရွ႕တစ္ပတ္ ဆက္လက္ဖတ္႐ႈပါရန္

(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top