ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး)
ဆီးခ်ဳိစင္တာ (Diabetes Center) ထားရွိျခင္းရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ကေတာ့ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ ခံစားေနရတဲ့လူနာေတြ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြ ၀င္ေရာက္ျခင္းမွ လံုး၀ကင္းေ၀းၿပီး အရည္အခ်င္းျပည့္၀တဲ့ အသက္႐ွည္ျခင္းကို ပိုင္ဆိုင္ရ႐ွိႏိုင္ဖို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။
ဒီဆီးခ်ဳိစင္တာေတြမွာ ေအာက္ပါ၀န္ေဆာင္မႈေတြ ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
၁. ခႏၶာကိုယ္အသားက်စ္ႏႈန္း တိုင္းတာျခင္း
ခႏၶာကိုယ္ အသားက်စ္ႏႈန္း (BMI) တိုင္းတာျခင္းျဖင့္ မိမိရဲ႕ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္ ပံုမွန္႐ွိ၊ မ႐ွိ၊ အ၀လြန္ကဲျခင္း႐ွိ၊ မ႐ွိ သိႏိုင္ပါတယ္။ ၀မ္းဗိုက္လံုးပတ္ waist circumference ႀကီးလြန္းတာ႐ွိ၊ မ႐ွိ သိႏိုင္ပါတယ္။ ၀မ္းဗိုက္လံုးပတ္ႀကီးရင္ ၀မ္းတြင္းအဆီမ်ားမယ္။ ဒီလိုလူေတြမွာ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္တာ၊ ေလျဖတ္တာ ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။
၂. ေသြးႏွင့္ ဆီးစစ္ျခင္း
A. ေသြးတြင္းအဆီဓာတ္မ်ား၊ မမ်ားစစ္ျခင္း (lipid profile)
ေသြးတြင္းအဆီဓာတ္ ၄ မ်ဳိးကို စစ္ေပးပါတယ္။
– total cholesterol (စုစုေပါင္းကိုလက္စ္ထေရာ)
– LDL ေပါ့ပါးေသာအဆီ (ဆိုးက်ဳိးေပးေသာ ကိုလက္စထေရာ)
– HDL ေလးေသာအဆီ (ေကာင္းက်ဳိးေပးေသာ ကိုလက္စ္ထေရာ)
– Triglyceride (ထ႐ိုင္ဂလစ္စ႐ိုက္ အဆီ)
B. ေက်ာက္ကပ္ ေကာင္း၊ မေကာင္းစစ္ျခင္း
ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္ျခင္းကိုသိရွိရန္
– Micro albuminuria
ဆီးထဲ အသားဓာတ္အနည္းငယ္ စတင္ပါ၀င္လာတာက ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္ျခင္းရဲ႕ အေစာဆံုးအေျခအေနကို ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာ ေကာင္းမြန္စြာကုသရင္ ျပန္ေကာင္းသြားႏုိင္ပါတယ္။
– Albuminuria
ဆီးထဲအသားဓာတ္ သိသာထင္ရွားစြာမ်ားလာတာက ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မႈ ပိုဆိုးလာတဲ့အဆင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္အေျခအေနသို႔ ျပန္ေကာင္းေလ့မရွိပါ။
ေက်ာက္ကပ္ အလုပ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းကိုသိရွိရန္
– Creatinine or eGFR
ခရီရာတနင္း မ်ားလာၿပီဆိုရင္ ေက်ာက္ကပ္ ပံုမွန္အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပေနတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ eGFR ဆိုတာက ေက်ာက္ကပ္အား ဘယ္ေလာက္က်န္႐ွိေသးသလဲဆိုတာ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ ေဖာ္ျပထားတာျဖစ္ပါတယ္။
– Urea & Electrolytes ဆိုတာကလည္း ဆီးအဆိပ္ဓာတ္ေတြနဲ႔ ဓာတ္ဆားဓာတ္၊ အက္စစ္အယ္ကာလီ အေျခအေနေတြကို သိ႐ွိႏိုင္တဲ့စစ္ခ်က္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္နဲ႔ သက္ဆိုင္ပါတယ္။
C. ႏွွလံုးႏွင့္ ေသြးေၾကာေရာဂါ စစ္ေဆးျခင္း
အီးစီဂ်ီ (ECG) ဆြဲျခင္း၊ ေသြးတိုးနဲ႔ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ ရွိမ႐ွိ စစ္ေဆးျခင္း
D. မ်က္စိျမင္လႊာ စစ္ေဆးျခင္း (Retinal photograph)
ျမင္လႊာဟာ အျမင္အာ႐ံုရ႐ွိဖို႔အတြက္ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ျမင္လႊာေပၚမွာ နာ့ဗ္အာ႐ံုေၾကာေတြအျပင္ ေသြးေၾကာေတြ အမ်ားႀကီး႐ွိပါတယ္။ ဒီေသြးေၾကာေတြ ပိတ္သြားရင္ ဒါမွမဟုတ္ ေပါက္သြားရင္ မ်က္စိခ်က္ခ်င္း ကြယ္သြားတတ္ပါတယ္။ မ်က္ေစ့ျမင္လႊာကို ဓာတ္ပံု႐ိုက္ျခင္းျဖင့္ ျမင္လႊာေသြးေၾကာေတြပ်က္စီးေနျခင္း၊ ေသြးေၾကာမွ်င္အသစ္ေတြ ျဖစ္ေပၚေနျခင္း ရွိ၊ မရွိတို႔ကို အေစာဆံုးသိ႐ွိႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ေလဆာပစ္ၿပီးကုထားရင္ မ်က္စိမကြယ္ေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ဳိးအစား(၂) ဆီးခ်ဳိလူနာအားလံုးဟာ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိမွန္း သိသိခ်င္း ျမင္လႊာကိုဓာတ္ပံု႐ိုက္ၾကည့္ဖို႔လိုပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ တစ္ႏွစ္မွာ တစ္ခါျပန္လည္စစ္ေဆးေနဖို႔လိုပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိစင္တာမွာ ျမင္လႊာဓာတ္ပံုကို တစ္ထိုင္တည္း လြယ္ကူစြာ႐ိုက္ေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။
ဆီးခ်ဳိေျခေထာက္ေရာဂါ (Diabetes Foot)ဟာ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ႐ွိသူေတြ အေၾကာက္ဆံုး ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ေသးငယ္တဲ့ မေတာ္တဆအနာကစၿပီး ေနာက္ဆံုးေျခေထာက္ျဖတ္ခံရတဲ့အထိ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေျခေထာက္ထံုၿပီး ေျခေထာက္ပံုပ်က္လာရင္ ေျခဖ၀ါးမွာက်ေရာက္တဲ့ ကိုယ္ခႏၶာရဲ႕ဖိအားမညီတာျဖစ္လာ . . .
E. ေျခေထာက္ စစ္ေဆးျခင္း (Foot assessment)
ဆီးခ်ဳိေျခေထာက္ေရာဂါ (Diabetes Foot) ဟာ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ႐ွိသူေတြ အေၾကာက္ဆံုး ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ေသးငယ္တဲ့ မေတာ္တဆအနာကစၿပီး ေနာက္ဆံုးေျခေထာက္ျဖတ္ခံရတဲ့အထိ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေျခေထာက္ထံုၿပီး ေျခေထာက္ပံုပ်က္လာရင္ ေျခဖ၀ါးမွာက်ေရာက္တဲ့ ကိုယ္ခႏၶာရဲ႕ ဖိအားမညီတာျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ ဒီကတစ္ဆင့္ ဆီးခ်ဳိေျခေထာက္နာ ျဖစ္လာဖို႔မ်ားလာပါတယ္။ အသားမာေတြကို ဖယ္ရွားေပးတာျပဳလုပ္ေပးရပါတယ္။ ေသြးေၾကာမေကာင္းရင္ မည္းပုပ္လာတတ္ပါတယ္။ ေအာက္ပါ စစ္ေဆးနည္းေတြနဲ႔ ေျခေထာက္ကို စစ္ေပးပါတယ္။
– Biothesometry
တုန္ခါမႈ (Vibration)ကို သိ၊ မသိ စက္နဲ႔စမ္းသပ္ေပးပါတယ္။ အာ႐ံုေၾကာ အားနည္းလာျခင္းကိုျပပါတယ္။ ထိေတြ႕မႈအာရံု – Monofilament test ေျခေထာက္ထံုျခင္းကို တိုင္းထြာျခင္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ အမွ်င္ေလးနဲ႔တို႔တာမသိရင္ ထိခိုက္နာက်င္ျခင္းကို ခံစားမႈမ႐ွိႏိုင္လို႔ ေျခေထာက္ပုပ္နာျဖစ္ဖို႔ အလားမ်ားပါတယ္။ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္ေတြကို ပညာေပးရပါမယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
