ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏုိင္ (အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး)ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
လႈိင္သာယာၿမဳိ႕နယ္၊ ထိန္ပင္အမႈိက္ပံု မီးေလာင္ကြၽမ္းရာက ထြက္ေပၚလာတဲ့ မီးခိုးေငြ႕နဲ႔ ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုက္(CO)ဓာတ္ေငြ႕ေၾကာင့္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္းယားယံျခင္း၊ မ်က္စိစပ္ျခင္းႏွင့္ မ်က္ရည္ယိုျခင္း၊ ႏွာေစးျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္းစတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ မီးခိုးေငြ႕ကို ဆက္တုိက္ရွဳသြင္းေနရတာေၾကာင့္ အသက္႐ွဴျမန္ျခင္း၊ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းေရာဂါနဲ႔ ရင္ၾကပ္ပန္းနာေရာဂါ ပိုမိုဆုိးရြားေစျခင္း၊ အသက္ရွဴၾကပ္ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုျခင္း၊ ပန္းနာရင္က်ပ္ထၿပီး ရႊီရႊီအသံမ်ား ထြက္လာျခင္းစတာေတြ ျဖစ္တတ္ေၾကာင္း၊ အမႈိက္ပံုမီးေလာင္ရာမွာ ေပၚထြက္လာတဲ့ ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုက္ဓာတ္ေငြ႕ေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ဇက္ေၾကာတက္ျခင္း၊ အားနည္းျခင္း၊ အန္ျခင္း၊ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းနဲ႔ စိတ္ရွဳပ္ေထြးျခင္းတို႔ျဖစ္ေစႏုိင္ေၾကာင္း က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစား၀န္ႀကီးဌာနက အသိေပးႏႈိးေဆာ္ထားၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဆုတ္ကင္ဆာ၊ အဆုတ္တီဘီ၊ နာတာရွည္ေလျပြန္က်ဥ္းေရာဂါ အစရွိတဲ့ အဆုတ္ေ၀ဒနာရွင္ေတြအေနနဲ႔ မီးခိုးေငြ႕ေတြကို ႐ွဴ႐ႈိက္မိရင္ ဘယ္လို က်န္းမာေရးျပႆနာေတြ ျဖစ္တတ္သလဲ၊ က်န္းမာေရးျပႆနာေတြမရေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္သင့္သလဲဆိုတာ သိေစဖို႔ ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
ေမး. အဆုတ္ကင္ဆာ၊ အဆုတ္တီဘီေရာဂါ၊ နာတာရွည္ေလျပြန္က်ဥ္းေရာဂါ အစရွိတဲ့ အဆုတ္က်န္းမာေရးမေကာင္းသူေတြက မီးခိုးေငြ႕ေတြကို ႐ွဴ႐ိႈက္မိရင္ ဘယ္လိုေ၀ဒနာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. မီးခိုးေငြ႕ထဲမွာ ဘာေတြပါသလဲဆိုတာကို အရင္ၾကည့္ရမယ္။ ထင္းမီးေလာင္ရင္ ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုက္၊ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္တို႔ အဓိကထြက္တယ္။ အခုက်ေတာ့ အမႈိက္ပံုကေလာင္တဲ့အတြက္ မီးခိုးေငြ႕ထဲမွာ အဆိပ္ရွိ ဓာတုပစၥည္းေတြလည္း ပါလာႏုိင္တယ္။ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္၊ ဟိုက္ဒ႐ိုဂ်င္ကလို႐ိုက္၊ ကလိုရင္း၊ အမိုးနီးယား၊ ဆိုင္ယာႏိုက္ စတာေတြေတာင္ ေရာပါလာႏိုင္တယ္။ ဒါေတြက အႏၲရာယ္ရွိတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ထဲေရာက္ရင္ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းကတစ္ဆင့္ ေသြးထဲက ေအာက္ဆီဂ်င္ကို က်ေစပါတယ္။ အဓိကအားျဖင့္ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းပိုင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါရွိတဲ့သူေတြက ပိုၿပီး ဂ႐ုစိုက္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဒီမီးခိုးေတြကို႐ွဴမိရင္ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းကတစ္ဆင့္ အဆုတ္ထဲေရာက္၊ အဆုတ္ကေနတစ္ဆင့္ ေသြးထဲေရာက္ပါမယ္။
ဒီေတာ့ အဓိက ဂ႐ုစိုက္ရမယ့္သူေတြက ရင္က်ပ္ပန္းနာသမားေတြပါပဲ။ ရင္က်ပ္ပန္းနာေရာဂါရွိသူေတြမွာ ဒီမီးခိုးေငြ႕ေတြ႐ွဴမိရင္ Bronchospasm ရမယ္၊ ေခ်ာင္းဆိုးၿပီး ေအာက္ဆီဂ်င္က်သြားတယ္၊ အဲဒီအခါ အေမာေဖာက္လာႏိုင္တယ္။ နာတာရွည္ ေလျပြန္က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ေရာဂါ (COPD)ရွိသူေတြကလည္း အထူးဂ႐ုစိုက္ဖို႔လိုပါတယ္။ သူတို႔မွာ နဂိုကတည္းက အဆုတ္မသန္စြမ္းတဲ့အတြက္ Gas Exchange မွာ အားနည္းေနပါတယ္။ အျပင္က မီးခိုးေငြ႕ ၀င္လာတဲ့အခါ Gas Exchangeထပ္လုပ္ရင္ ေသြးထဲမွာရွိတဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္က်ၿပီး အေမာေဖာက္ႏိုင္တယ္၊ ေခါင္းကိုက္တာနဲ႔ သတိလစ္ေမ့ေမ်ာတာေတြ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
အဆုတ္တီဘီေရာဂါရွိရင္ အဆုတ္က သာမန္လူလို မသန္စြမ္းဘူး။ အဆုတ္တီဘီေၾကာင့္ အဆုတ္ထိခိုက္ပ်က္စီးၿပီး Gas Exchange ထိခိုက္ထားတဲ့သူ၊ နဂိုကတည္းက ေအာက္ဆီဂ်င္အဆင့္နည္းေနၿပီး ေမာေနတဲ့သူေတြမွာ အျပင္က မီးခိုးေငြ႕၀င္လာတဲ့အခါမွာ ေခါင္းကိုက္တာ၊ ေျပာတာဆိုတာမမွန္တာ၊ မ်က္စိျပာၿပီး မူးခနဲ မိုက္ခနဲျဖစ္တာတို႔ျဖစ္ၿပီး သတိလစ္ေမ့ေမ်ာတဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။ တီဘီပိုးေတာ့ မရွိေပမယ့္ တီဘီေၾကာင့္ အဆုတ္ထိခိုက္ ပ်က္စီးထားသူေတြမွာဆိုရင္ ပိုၿပီး ဂ႐ုစိုက္ဖို႔လိုပါတယ္။ တီဘီရွိေပမယ့္ ေလာေလာဆယ္ ေဆးလည္းေသာက္ေနတယ္၊ အဆုတ္ကလည္း ပံုမွန္အေျခအေနရွိတယ္ဆိုရင္ေတာ့ သာမန္လူလိုပါပဲ။
အထူးသျဖင့္ နာတာရွည္အဆုတ္ထိခိုက္ထားသူေတြမွာ ေသြးထဲေအာက္ဆီဂ်င္က်ေနမယ္၊ ဦးေႏွာက္ကို ေအာက္ဆီဂ်င္ ေကာင္းေကာင္းမပုိ႔ႏိုင္ဘူး၊ ဒါဆိုရင္ သတိလစ္ေမ့ေမ်ာတဲ့အထိ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
အဆုတ္ကင္ဆာေ၀ဒနာရွင္ေတြမွာ အဆင့္ေပၚမူတည္ၿပီး တစ္ေနရာတည္းမွာျဖစ္ေနတဲ့ အဆုတ္ကင္ဆာလားဆိုတာ ၾကည့္ရမယ္။ တစ္ေနရာတည္းမွာ အက်ိတ္ျဖစ္ထားေပမယ့္ ကုသမႈခံယူၿပီး သက္သာေနတယ္ဆိုရင္ မီးခိုးေငြ႕ေၾကာင့္ ထိခိုက္ခံစားရမႈနည္းမယ္။ အဆုတ္ကင္ဆာကျပန္႔ႏွံ႔ၿပီး ေသြးထဲမွာရွိတဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္ပမာဏက ၉၀ ေအာက္ရွိေနတဲ့သူေတြဆိုရင္ မီးခိုးေငြ႕႐ွဴ႐ႈိက္ရတဲ့အခါ ထိခိုက္မႈျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ မူလကတည္းက အဆုတ္က ထိခိုက္ပ်က္စီးေနတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေလေကာင္းေလသန္႔ရတဲ့ေနရာကို သြားေနဖို႔လိုပါတယ္။ မီးခိုးေငြ႕ေတြမ်ားတဲ့ ေနရာမွာေနရင္ေတာ့ အခန္႔မသင့္ရင္ သတိလစ္ေမ့ေမ်ာတဲ့အထိ ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
ေမး. အဆုတ္က်န္းမာေရးမေကာင္းသူေတြအေနနဲ႔ မီးခိုးေငြ႕ေတြေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ က်န္းမာေရးျပႆနာမျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္ထိန္းသိမ္းသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ကိုယ့္ပတ္၀န္းက်င္မွာ မီးခိုးေငြ႕ပမာဏ ဘယ္ေလာက္မ်ားသလဲဆိုတာကို အရင္ဆန္းစစ္ၾကည့္ရပါမယ္။ အမႈိက္ပံု မီးေလာင္တဲ့ေနရာနဲ႔ကပ္ၿပီး ရွိေနတဲ့၊ မီးခိုးေငြ႕ေတြ မႈန္၀ါး၀ါးျဖစ္ေနတဲ့ ေနရာမ်ဳိးမွာ ေနရရင္ေတာ့ အဆုတ္က်န္းမာေရးမေကာင္းသူေတြအတြက္ အႏၲရာယ္ရွိတယ္၊ အဲဒီလိုေနရာမ်ဳိးမွာ မေနသင့္ပါဘူး။ ေညႇာ္နံ႔ေလးပဲရတဲ့ေနရာမွာဆိုရင္ေတာ့ ဒီေလာက္ျပႆနာႀကီးႀကီး သိပ္မရွိႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ေနတဲ့အခန္းကို ေလ၀င္ေလထြက္ေကာင္းေအာင္ လုပ္ထားေပးရပါမယ္။ အခန္းကို မီးခိုးေငြ႕ လံုး၀မ၀င္ႏိုင္ေအာင္ပိတ္ၿပီး အထဲမွာ အဲကြန္းနဲ႔ ပန္ကာနဲ႔ ေနႏိုင္ရင္ ပိုေကာင္းတယ္။
ဒါမွမဟုတ္ရင္ ေလ၀င္ေလထြက္ေကာင္းေအာင္ ပန္ကာေလနဲ႔ အခန္းထဲမွာ ေလလွည့္ပတ္မႈရွိေနေအာင္ လုပ္ထားရင္လည္း ရပါတယ္။ မီးခိုးေငြ႕ေတြ မႈန္၀ါး၀ါးျဖစ္ေနတဲ့ေနရာ (Haze)လို ေနရာမ်ဳိးမွာေနရင္ေတာ့ ၀င္လာႏိုင္တဲ့ ျပတင္းေပါက္မွာ ေရစို၀တ္နဲ႔ကာၿပီး မီးခိုးေငြ႕ကို တားထားသင့္ပါတယ္။ အဲဒီလိုမလုပ္ႏိုင္ရင္ မီးခိုးေငြ႕ေတြနဲ႔ မႈန္၀ါး၀ါးျဖစ္ေနတဲ့ ၀န္းက်င္မွာမေနဘဲ တျခားေနရာကို ယာယီေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္သင့္ပါတယ္။
ေမး. ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြအေနနဲ႔ မီးခိုးေငြ႕ေတြ႐ွဴ႐ႈိက္ရတာေၾကာင့္ ဘယ္လိုက်န္းမာေရးျပႆနာေတြ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္အေနနဲ႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ အဆင့္နည္းရင္ သားသမီးကို သြားထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္အေနနဲ႔ အခန္႔မသင့္လို မီးခိုးေငြ႕နဲ႔အတူေရာပါလာႏိုင္တဲ့ အဆိပ္ရွိဓာတုပစၥည္းေတြကို ႐ွဴ႐ႈိက္မိတယ္ဆိုရင္ အခ်င္းကေနတစ္ဆင့္ သေႏၶသားဆီ ေရာက္ရွိသြားႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ေတြအေနနဲ႔ မီးခိုးေငြ႕ေတြနဲ႔ ေ၀းတဲ့ေနရာမွာ ေျပာင္းေရႊ႕ၿပီး ယာယီေနသင့္ပါတယ္။
ေမး. အဆုတ္က်န္းမာေရးမေကာင္းသူေတြအေနနဲ႔ ဘယ္လိုလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. လြယ္လြယ္ကူကူရတဲ့ Pulse Oxymeter ဆိုတဲ့ စက္ကေလးေတြရွိပါတယ္။ ဆရာတို႔ဆိုရင္ အိတ္ထဲမွာ အၿမဲထည့္ထားပါတယ္။ ေမာတဲ့သူတစ္ေယာက္၊ ရင္က်ပ္ပန္းနာျဖစ္တဲ့သူတစ္ေယာက္ကို Pulse Oxymeter ေလးထိုးၿပီး စမ္းလိုက္တာပဲ။ ၉၄ နဲ႔ အထက္ရွိတယ္ဆုိရင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ကုထံုး မလိုဘူး။ ေအးေအးေဆးေဆး ေဆးကုသမႈေပးရင္ ရပါတယ္။ နဂိုကတည္းက အဆုတ္က်န္းမာေရး မေကာင္းတဲ့သူေတြအေနနဲ႔ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ Pulse Oxymeter စက္ကို ေဆာင္ထားၿပီး တိုင္းတာၾကည့္လို႔ ၉၀ေအာက္က်သြားရင္ နီးစပ္ရာ ေဆး႐ံု၊ ေဆးေပးခန္းမွာ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးမႈ ခံယူရပါမယ္၊ ေအာက္ဆီဂ်င္ကုထံုး ခံယူဖို႔ လိုမလို စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။
ေမး. မီးခိုးေငြ႕ေတြကို ကာကြယ္ဖို႔ ႐ိုး႐ိုးႏွာေခါင္းစည္းနဲ႔ဆိုရင္ အဆင္ေျပပါသလား၊ N95 သံုးရမလားဆိုတာကို အမ်ားျပည္သူက သိခ်င္ေနၾကပါတယ္ ဆရာ။
ေျဖ. ႐ိုး႐ိုးႏွာေခါင္းစည္းကို တပ္ဆင္သြားလာရင္ အဆင္ေျပပါတယ္။ N95က ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကာကြယ္ဖို႔ လုပ္ထားတာပါ။ မီးခိုးေငြ႕ထူထဲတဲ့ ေနရာေတြမွာ သြားလာလႈပ္ရွားတယ္ဆိုရင္ ႐ိုး႐ိုးႏွာေခါင္းစည္းကို လံုေအာင္ ေသခ်ာတပ္ဆင္ရင္ ရပါတယ္။ လည္ေခ်ာင္းစပ္နဲ႔ ေခ်ာင္းဆိုးတာေတြ ျဖစ္ပြားေနရင္ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ေပးရပါမယ္။
အထူးသျဖင့္ အိပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုက္ေတြ တစိမ့္စိမ့္၀င္ေနရင္ ႐ွဴမိ၊ ႐ွဴမိရင္း သတ္မွတ္တဲ့ ပမာဏေက်ာ္သြားတဲ့အခါ သတိလစ္သြားမယ္။ သတိလစ္ရင္း အသက္ဆက္႐ွဴေနရင္ အိပ္ရင္း ေသဆံုးသြားႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မီးခိုးေငြ႕ေတြရွိတဲ့၀န္းက်င္မွာ ညေရးညတာက သိပ္ကိုအေရးႀကီးပါတယ္။ တံခါးေတြဖြင့္ၿပီး ေလ၀င္ေလထြက္ေကာင္းေအာင္ လုပ္ရပါမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ အဲကြန္းဖြင့္ထားရပါမယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
