ဇြန္ခုိင္ဦး ( ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္ )
ျပင္းထန္တဲ့ အပူဒဏ္ခံရသူေတြက အပူဒဏ္ သင့္ေ၀ဒနာေတြ ခံရႏိုင္ပါတယ္။ အပူဒဏ္ခံရတဲ့အတြက္ အပူရွပ္ၿပီး သတိလစ္တာ၊ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ အားအင္ကုန္ခမ္းခ်ည့္နဲ႔တာ၊ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ေမ့လဲတာ၊ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ၾကြက္တက္တာ၊ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ နီျမန္းတာစတဲ့ ေ၀ဒနာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အလုပ္သမားေတြ၊ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္သားေတြ၊ လယ္သမားေတြနဲ႔ အျပင္ထြက္ အလုပ္လုပ္ေနရသူေတြက အပူဒဏ္ခံရႏိုင္ေျခမ်ားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အ၀လြန္သူေတြ၊ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ေက်ာ္သူေတြဟာ ျပင္းထန္တဲ့ အပူရွိန္ေၾကာင့္ ေသြးတိုးတာနဲ႔ ႏွလံုးေရာဂါဒဏ္ခံရႏိုင္တာကို သတိျပဳဆင္ျခင္ေစ လိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အပူဒဏ္ခံရတဲ့အခါ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြ ရွိသလဲ၊ ပိုဆိုးမသြားေစဖို႔နဲ႔ အျမန္ဆံုး သက္သာရာရေစဖုိ႔ ဘယ္လိုေရွးဦးျပဳစုသင့္သလဲ ဆိုတဲ့ နည္းလမ္းေကာင္းေတြကို အႀကံျပဳလိုက္ပါတယ္။
(၁) အပူလွ်ပ္ၿပီး သတိလစ္ျခင္း (Heat Stroke)
အပူလွ်ပ္ၿပီး သတိလစ္တာက အျပင္းထန္ဆံုး အပူေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေ၀ဒနာပါ။ ခႏၶာကိုယ္က အပူခ်ိန္ကို မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ကိုယ္အပူခ်ိန္ ျမင့္တက္လာကာ ေခြၽးထြက္တဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ က်ဆင္းသြားပါတယ္၊ ေနာက္ဆံုးမွာ ခႏၶာကိုယ္က မေအးေတာ့ဘဲ ကိုယ္အပူခ်ိန္က ၁၀၆ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္အထိ အခ်ိန္ ၁၀-၁၅ မိနစ္အတြင္း ျမင့္တက္လာပါေတာ့တယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ အေရးေပၚကုသမႈ မေပးႏိုင္ရင္ အသက္အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
အပူလွ်ပ္ၿပီး သတိလစ္တဲ့အခါ-
အေရျပားပူၿပီး ေျခာက္ေသြ႕ေနတတ္ပါတယ္၊ ေခြၽးေျခာက္ေနတတ္ပါတယ္၊
ကေယာင္ကတမ္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္၊
ခ်မ္းတုန္ေနပါတယ္၊
ေခါင္းထိုးကိုက္တတ္ပါတယ္၊
ကိုယ္အပူခ်ိန္ ျမင့္တက္ေနပါတယ္၊
စကားေျပာရင္ မပီဘဲ ၀ါးေနတတ္ပါတယ္
သတိလြတ္ၿပီး ေခါင္းမူးေနတတ္ပါတယ္
ေရွးဦးသူနာျပဳစုနည္းမ်ား
အေရးေပၚ လူနာတင္ယာဥ္ေခၚပါ။
ေအးျမတဲ့ အရိပ္အာ၀ါသရွိတဲ့ေနရာကို ေျပာင္းပါ၊ (လူနာက မလုပ္ႏိုင္ရင္ ေဘးက လူက ေရႊ႕ေပးပါ)
အ၀တ္အစားေတြကို ေရစြတ္ၿပီး ေရပတ္တိုက္ၿပီး ေအးသြားေအာင္ လုပ္ေပးပါ၊
ပန္ကာေလဒါမွမဟုတ္ အဲကြန္းနဲ႔ေအးျမေအာင္ လုပ္ေပးပါ။
(၂) အပူေၾကာင့္ အားအင္ကုန္ခမ္းခ်ည့္နဲ႔ျခင္း (Heat Exhaustion)
ေခြၽးအလြန္အမင္းထြက္တဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္ကေန ေရနဲ႔ ဆားဓာတ္ အလြန္အမင္းဆံုး႐ႈံးမႈကို တုန္႔ျပန္ရာက အားအင္ကုန္ခမ္းခ်ည့္နဲ႔တတ္ပါတယ္။အသက္ႀကီးသူေတြ၊ ေသြးတိုးသူေတြနဲ႔ အပူထဲ အလုပ္လုပ္ရသူေတြ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ေခြၽးထြက္မ်ားတတ္ပါတယ္၊
အလြန္အမင္း အားနည္းတတ္ပါတယ္၊ ႏံုးခ်ည့္ ေညာင္းညာတတ္ပါတယ္၊
မူးေ၀တတ္ပါတယ္၊ သတိလက္လြတ္ျဖစ္တတ္ ပါတယ္၊
ပ်ဳိ႕ခ်င္အန္ခ်င္စိတ္ေပၚတတ္ပါတယ္၊
အေရျပားက ေစးထန္းထန္းျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္၊
အသားအေရာင္ ေဖ်ာ့ေတာ့ေနတတ္ပါတယ္၊
ကိုယ္အပူခ်ိန္ အနည္းငယ္ ျမင့္တက္ေနတတ္ပါတယ္၊
ၾကြက္တက္တတ္ပါတယ္၊
အသက္႐ွဴျမန္ႏိုင္ပါတယ္။
ေရွးဦးသူနာျပဳစုနည္းမ်ား
အပူေၾကာင့္အားအင္ကုန္ခမ္းတဲ့အခါ-
အရိပ္ရၿပီး ေအးျမတဲ့ေနရာ ဒါမွမဟုတ္ အဲကြန္းခန္းထဲမွာ လူနာကို အနားယူခိုင္းပါ။
ေရမ်ားမ်ားတိုက္ပါ ဒါမွမဟုတ္ ေအးျမတဲ့ အယ္လ္ကိုေဟာမပါတဲ့ အရည္တိုက္ပါ၊
ေရပတ္တိုက္ေပးပါ။
(၃) အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ေမ့လဲျခင္း (Heat Syncope)
ေနပူထဲၾကာၾကာရပ္ရတဲ့အခါ ဒါမွမဟုတ္ထိုင္ ေနရာက ႐ုတ္တရက္ ထလိုက္တဲ့အခါ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ေမ့လဲႏိုင္ပါတယ္။ ေရဓာတ္ခမ္းေျခာက္တာနဲ႔ တြဲျဖစ္တတ္တဲ့ အေျခအေနပါ။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ေခါင္းကိုက္တတ္ပါတယ္၊
ေခါင္းမူးတတ္ပါတယ္၊
သတိလစ္ခ်င္သလို ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေရွးဦးသူနာျပဳစုနည္းမ်ား
အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ေမ့လဲခ်င္သလိုလို စျဖစ္တာနဲ႔ ေအးျမတဲ့ေနရာမွာ ထိုင္ပါ ဒါမွမဟုတ္ လွဲေနပါ။
ေရ၊ အားကစားအခ်ဳိရည္နဲ႔ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ကို ျဖည္းျဖည္းခ်င္းေသာက္ေပးပါ။
(၄) အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ၾကြက္တက္ျခင္း (Heat Cramps)
ျပင္းထန္တဲ့လႈပ္ရွားမႈ လုပ္ရာက ေခြၽးထြက္မ်ားတဲ့အခါ ၾကြက္တက္တဲ့ ေ၀ဒနာျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။ ၾကြက္သားေတြထဲမွာ ဆားဓာတ္နည္းရာက နာက်င္တဲ့ ၾကြက္တက္ေ၀ဒနာရတတ္ပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
၀မ္းဗိုက္၊ လက္ေမာင္းနဲ႔ ေျခသလံုးေတြမွာ ၾကြက္သားေတာင့္တင္းနာက်င္တတ္ပါတယ္၊ ဆန္႔ငင္ဆန္႔ငင္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေရွးဦးသူနာျပဳစုနည္းမ်ား
လႈပ္ရွားမႈအားလံုးရပ္ၿပီး ေအးျမတဲ့ ေနရာမွာ ထိုင္ပါ။
အားကစားအခ်ဳိရည္ေသာက္ပါ။
ဒီလိုျဖစ္ၿပီး နာရီပိုင္းအတြင္း ျပင္းထန္တဲ့ လႈပ္ရွားမႈကို ျပန္မလုပ္ပါနဲ႔။
ႏွလံုးေရာဂါရွိရင္၊ ဆိုဒီယမ္နည္းတဲ့ အစာေတြ စားေနရင္ တစ္နာရီအတြင္း ၾကြက္တက္တာ မသက္သာရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသင့္ပါတယ္။
(၅) အပူေၾကာင့္ နီျမန္းျခင္း (Heat Rash)
ပူျပင္းစိုစြတ္တဲ့ ရာသီဥတုအတြင္း ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေခြၽးထြက္ၿပီး အပူဒဏ္ေၾကာင့္ နီျမန္းမႈ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
အေရျပားမွာ ေသးငယ္တဲ့ အရည္ၾကည္ဖု ဒါမွမဟုတ္ ၀က္ၿခံနီဖုလို ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
လည္ပင္း၊ ရင္ဘတ္၊ ေပါင္ၿခံ၊ ရင္သားနဲ႔တံေတာင္ဆစ္အေကြးေနရာေတြမွာ အရည္ၾကည္ဖုေတြ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။
ေရွးဦးသူနာျပဳစုနည္းမ်ား
ေအးျမၿပီး စိုထိုင္းဆနည္းတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္မွာ အလုပ္လုပ္ပါ။
အရည္ၾကည္ဖုေပါက္တဲ့ အေရျပားေနရာေတြကို ေျခာက္ေသြ႕ေအာင္ ထားပါ။
ေပါင္ဒါမႈန္႔ လိမ္းေပးၿပီး ယားယံမႈသက္သာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ပါ။
Ref; cdc
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)