Healthy Life Ad
Life Style

အက်ဳိးရွိၿပီး ထိေရာက္သည့္ က်န္းမာေရးအလွဴ (Effective Altruism in medical needs)…(၄)

ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)

ဒီအျဖစ္အပ်က္တခ်ဳိ႕ကို ေလ့လာသံုးသပ္ၾကည့္ရင္ က်န္းမာေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အလွဴအတန္းေတြဟာ တျခားေသာ လူမႈေရးအလွဴေတြနဲ႔မတူဘဲ လွဴျခင္းရဲ႕အက်ဳိးဟာ ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲဆိုတာ သခ်ၤာတြက္သလို တိတိက်က်တြက္လို႔ မရႏိုင္ပါဘူး။ ဒီဥပမာေတြက လူတစ္ဦးတည္းကိုသာ ဦးစားေပးထားလို႔ ထိေရာက္မႈနည္းတယ္လို႔ ယူဆႏိုင္ေပမယ့္ ေသေဘးကလြတ္ကင္းသြားေစၿပီး အထူးျခားဆံုး ေျပာင္းလဲျခင္းေတြျဖစ္ေစတဲ့ အလွဴျဖစ္တဲ့အတြက္ တစ္နည္းအားျဖင့္ အက်ဳိးမ်ားတဲ့အလွဴလို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။

နယ္ေတြမွာ ကြင္းဆင္းေဆးကုထြက္ရင္ ေတြ႕ႀကံဳရတာေလးေတြကိုလည္း အက်ဳိးဘယ္ေလာက္ မ်ားသလဲဆိုတာ ေလ့လာၾကည့္ပါမယ္။ ဆရာ၀န္ေတြ၊ အထူးကုေတြကိုယ္တိုင္သြားေရာက္ၿပီး ကုသေပးတာကတစ္ေၾကာင္း၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈနည္းတဲ့ ေနရာေဒသေတြမွာ အလိုအပ္ဆံုးေသာ လူအမ်ားအျပားကို ေကာင္းေစတဲ့အတြက္တစ္ေၾကာင္း လြန္စြာအက်ဳိးရွိပါတယ္။

ပစၥည္းကိရိယာမစံုလင္တဲ့ေဒသမွာ ေ၀ဒနာေရာဂါရွိသူေတြကို က်န္းမာေရးစစ္ေဆးေပးျခင္း၊ အီးစီဂ်ီနဲ႔ႏွလံုးေရာဂါစစ္ေပးျခင္း၊ ေသြးခ်ဳိစစ္ေပးျခင္း၊ ေသြးတိုးစစ္ေပးျခင္း၊ အ႐ိုးေရာဂါကုေပးျခင္း၊ မ်က္စိခြဲစိတ္ျခင္း၊ အဖုအက်ိတ္ေတြအေသးစားခြဲစိတ္ျခင္း၊ သားဖြားနဲ႔ မီးယပ္ေရာဂါ၊ ကေလးေရာဂါ စတဲ့ ေရာဂါေပါင္းစံု ေျဖရွင္းႏိုင္သေလာက္ ေျဖရွင္းေပးႏိုင္လို႔ အားလံုးအက်ဳိးရွိပါတယ္။ အသက္အႏၲရာယ္အတြက္ အေရးႀကီးၿပီး ဆက္လက္ေရာဂါရွာေဖြကုသဖို႔ လိုအပ္သူေတြကိုလည္း သင္ေလ်ာ္မွန္ကန္စြာ ၫႊန္ၾကားေပးႏိုင္ပါတယ္။

ဒီအထဲမွာ အခမဲ့ေဆးေပးေ၀တာက မပါမျဖစ္ ဆြဲေဆာင္မႈအားအေကာင္းဆံုး က႑တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေတြေပးေ၀ရာမွာ လူတိုင္းေသာက္သံုးႏိုင္တဲ့ေဆးကေတာ့ ဗီတာမင္အားေဆးေတြပါပဲ။ ဘာေရာဂါမွမရွိရင္လည္း အားေဆးေလးေတာ့ ေပးလိုက္ၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဗီတာမင္အားေဆးေတြဟာ ဗီတာမင္ခ်ဳိ႕တဲ့သူေတြအတြက္ အက်ဳိးရွိႏိုင္ေပမယ့္ သာမန္လူေတြအဖို႔ အက်ဳိးသိပ္မရွိလွပါဘူး။ ဒီကုန္က်မႈကို တျခားေနရာမွာ ပိုသံုးသင့္ပါတယ္။ အေတြ႕အမ်ားဆံုး ျပႆနာေတြကေတာ့ ေန႔စဥ္ျဖစ္ေနက် ေညာင္းညာကိုက္ခဲတာ၊ ဖ်ားတာ စတာေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဗိုက္နာၿပီး အစာအိမ္ေရာဂါျဖစ္တာေတြလည္း ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။

နာတာရွည္ေရာဂါေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အေတြ႕အႀကံဳေလးေတြ ဆက္ၿပီးေျပာျပလိုပါတယ္။ အမ်ားဆံုးေတြ႕ရမယ့္ နာတာရွည္ေရာဂါေတြကေတာ့ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါနဲ႔ အဆုတ္ပြရင္က်ပ္ေရာဂါေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွင္ေတြကို ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ပမာဏ ဒီေန႔ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ၊ အခုစစ္လိုက္တဲ့ Spot random blood sugar ေသြးအေျဖတစ္ခုတည္းကိုၾကည့္ၿပီး ေဆးေတြအတိုးအေလ်ာ့ လုပ္ေပးေနတာဟာ မမွန္ႏိုင္ပါဘူး။ အက်ဳိးသိပ္မရွိႏိုင္ပါဘူး။ အမွားအယြင္းေတြလည္းရွိႏိုင္ပါတယ္။ ပိုမိုကုန္က်ေပမယ့္ ေသြးခ်ဳိထိန္းတာ ေကာင္း၊ မေကာင္းကို ပိုျမင္ရတဲ့ ေသြးခ်ဳိစစ္နည္းကေတာ့ သံုးလပ်မ္းမွ် ေသြးခ်ဳိလို႔ လြယ္ကူေအာင္ေခၚထားတဲ့ HbAlc ကို စစ္တာက မ်ားစြာပိုအသံုး၀င္ပါတယ္။ ေဆးညႇိရာမွာ ပိုတိက်ပါတယ္။

ခ်ိန္မွတ္ (Target) တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းမရရင္ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြ ၀င္ေရာက္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္း မေရာက္ေရာက္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ေၾကာင္း တြန္းအားေပးရတာ ပိုၿပီးျမင္သာထင္သာ ရွိေစပါတယ္။ လက္ငင္းအေျဖၾကည့္ၿပီး ဆံုးျဖတ္လို႔ ဆီးခ်ဳိေဆးမ်ားသြားရင္ ေသြးခ်ဳိက်ႏိုင္လို႔ အသက္အႏၲရာယ္ပင္ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ သူတို႔ေသာက္ေနက် ေဆးမွတ္တမ္းလည္းမရွိ၊ သိလည္းမသိရရင္ ပိုၿပီးခက္ပါတယ္။ တစ္ပတ္စာ-ႏွစ္ပတ္စာ ေပးေ၀လိုက္တဲ့ေဆးက တျခားသူတို႔ေသာက္ေနက်ေဆးက တျခားဆက္စပ္မရဘဲျဖစ္ေနရင္ ေသြးခ်ဳိမၿငိမ္တာျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ စနစ္တက်ျဖစ္ေအာင္ လူနာေတြက မိမိေဆးမွတ္တမ္းကို တစ္ပါတည္းယူခဲ့ဖို႔ ႀကိဳတင္မွာၾကားထားသင့္ပါတယ္။

ဒီနာတာရွည္ေရာဂါေတြျဖစ္တဲ့ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးတိုး၊ အဆုတ္ပြေရာဂါေတြကို ကုသရာမွာ စဥ္ဆက္မျပတ္လိုအပ္တဲ့ေဆးကို အခ်ိန္မွန္မွန္ အၿမဲစြဲေသာက္ဖို႔လိုတဲ့ အသိပညာဟာ ေဆးႏွစ္ပတ္ယူၿပီး ျပန္သြားတာထက္ ပိုအေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပိုၿပီးအက်ဳိးရွိတာကေတာ့ ေဆးပညာအသိေပးတဲ့ ပညာေပးေဟာေျပာပြဲေတြ ပါ၀င္ဖို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အခုထက္ပိုၿပီး ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္…

ဆီးခ်ဳိေရာဂါလို နာတာရွည္ေရာဂါ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ေသြးတိုးေရာဂါပဲျဖစ္ပါတယ္။ အၿမဲေသာက္ေနက်ေဆးကို ညႇိေပး၊ ေ၀ေပးသင့္ပါတယ္။ ဒီနာတာရွည္ေရာဂါေတြျဖစ္တဲ့ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးတိုး၊ အဆုတ္ပြေရာဂါေတြကို ကုသရာမွာ စဥ္ဆက္မျပတ္လိုအပ္တဲ့ေဆးကို အခ်ိန္မွန္မွန္ အၿမဲစြဲေသာက္ဖို႔လိုတဲ့ အသိပညာဟာ ေဆးႏွစ္ပတ္ယူၿပီး ျပန္သြားတာထက္ ပိုအေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပိုၿပီး အက်ဳိးရွိတာကေတာ့ ေဆးပညာအသိေပးတဲ့ ပညာေပးေဟာ ေျပာပြဲေတြပါ၀င္ဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုထက္ပိုၿပီး ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္ေတြကို သေဘာေပါက္ၿပီး အၿမဲတမ္းေသခ်ာစြာ လိုက္နာက်င့္သံုးႏိုင္မယ္ဆိုရင္ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။

ဒါေၾကာင့္ အရွည္တည္တံ့မယ့္ အက်ဳိးေက်းဇူးရေအာင္ ဆီးခ်ဳိပညာေပးနဲ႔ ေသြးတိုးပညာေပးေတြကို ပိုေျပာသင့္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိလူနာေတြကိုစုေ၀းၿပီး ဆီးခ်ဳိေရာဂါရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြအေၾကာင္း အသိေပးတာ၊ ဒီေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ကုသျခင္းအေၾကာင္း၊ စားေသာက္ေနထိုင္ပံု ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္းအေၾကာင္းေတြသိဖို႔နဲ႔ အၿမဲက်င့္သံုးေနဖို႔ အေရးႀကီးတဲ့အေၾကာင္းေတြ ရွင္းလင္းေဟာေျပာေပးတာကလည္း မ်ားစြာအက်ဳိးရွိပါတယ္။

ေသြးတိုးလူနာေတြကိုလည္းစုေ၀းၿပီး ေသြးတိုးရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြျဖစ္တဲ့ ေလျဖတ္တာ၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါစတဲ့ ေရာဂါႀကီးေတြမ၀င္ေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္ရမလဲ၊ က်န္းမာေရး ဘယ္လိုစစ္ေဆးရမလဲ၊ ဘယ္လိုေနထိုင္စားေသာက္သင့္သလဲ စတဲ့ ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္ေတြကို အသိေပးတာကပိုၿပီး အက်ဳိးရွိပါတယ္။ ေသြးက်ေဆး တစ္သက္လံုးေသာက္ဖို႔လိုအပ္ေၾကာင္း အသိေပးဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီလို က်န္းမာေရးပညာေပးရင္ တာရွည္အက်ဳိးေက်းဇူးေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါေတြကို လူနာေတြက သိပ္အေလးမထားၾကတာမ်ားပါတယ္။ ေဆးအခမဲ့ရတာကိုပဲ လိုလားၾကပါတယ္။ မိမိေရာဂါကို မိမိေစာင့္ေရွာက္မွ ရမယ့္အေၾကာင္းမသိၾကပါဘူး။

See More

အက်ဳိးရွိၿပီး ထိေရာက္သည့္ က်န္းမာေရးအလွဴ (၁)

အက်ဳိးရွိၿပီး ထိေရာက္သည့္ က်န္းမာေရးအလွဴ (၂)

အက်ဳိးရွိၿပီး ထိေရာက္သည့္ က်န္းမာေရးအလွဴ (၃)

အက်ဳိးရွိၿပီး ထိေရာက္သည့္ က်န္းမာေရးအလွဴ (၅)

(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top