Healthy Life Ad
Life Style

အက်ဳိးရွိၿပီး ထိေရာက္သည့္ က်န္းမာေရးအလွဴ (Effective Altruism in medical needs). . . (၃)

ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင္႕ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)

ပထမလူနာ

သဃၤန္းကြၽန္းစံျပေဆး႐ံုမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ႏွစ္ ခန္႔ကျဖစ္ပါတယ္။ ပဲခူးဘက္ကလာတဲ့ ေျမြေပြးကိုက္ခံရသူ ဦးျမဟာ ေျမြဆိပ္ျပင္းၿပီး ဆိုးရြားတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ေဆး႐ံုတက္လာပါတယ္။ ေျမြဆိပ္ေျဖ ေဆးထိုးေပးလိုက္လို႔ အသက္မေသေပမယ့္ ေက်ာက္ကပ္ေတာ္ေတာ္ေလးပ်က္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဆီးလည္း လံုး၀မထြက္ေတာ့ပါဘူး။ ဒီလိုလူနာေတြက ေက်ာက္ကပ္တုစက္နဲ႔ ေသြးသန္႔စင္ေပးျခင္း (Hemodialysis) ဒါမွမဟုတ္ ေက်ာက္ကပ္ေဆးတာကို ယာယီလုပ္ဖို႔လိုအပ္လာပါတယ္။ ဒါက ေက်ာက္ကပ္ကို တာရွည္ေဆးရတာမဟုတ္ပါဘူး။ အသက္လုေနရတဲ့ အခ်ိန္မွာ ယာယီေက်ာက္ကပ္ေဆးလုိက္လို႔ေက်ာက္ ကပ္ျပန္ေကာင္းလာရင္ အသက္ရွင္တာမ်ားပါတယ္။ ကုသမႈအတြက္ စုစုေပါင္း ဘယ္ေလာက္ကုန္က်ႏိုင္သလဲ ေမးၾကည့္ေတာ့ အလြန္ဆံုး ၅သိန္းပဲရွိပါတယ္။

ဦးျမရဲ႕ မိသားစုအဖို႔က ရွိသမွ်စုေဆာင္းထားတာထုတ္ၿပီး ရန္ကုန္ေရာက္လာတာ ကုန္သေလာက္ ရွိေနပါၿပီ။ လူနာရဲ႕ပံုစံၾကည့္ရင္ အသက္ရွင္ဖို႔ လံုး၀ မျမင္ရတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးျဖစ္ေနေတာ့ လက္ေလွ်ာ့ၿပီးျပန္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ထားၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ေငြေၾကးခ်မ္းသာတဲ့ သူေဌးသားတစ္ေယာက္အဖို႔ ၅သိန္းဟာ ေန႔စဥ္သံုးတဲ့ မုန္႔ဖိုးသာသာ ျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္လည္း သူတို႔အဖို႔ကေတာ့ ၅သိန္းရွာႏိုင္ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။

ဦးခင္ဆိုတဲ့ စီးပြားေရးသမားတစ္ဦးက ဒီအစီအစဥ္မ်ဳိးကိုစိတ္၀င္စားလို႔ ကတိျပဳထားတာရွိပါတယ္။ တစ္ဦးခ်င္းအတြက္ အသက္ဆက္ေပးႏိုင္တဲ့ ေၾကးအႀကီးစား ဒါမွမဟုတ္ အလတ္စားအလွဴမ်ဳိးကို ႀကိဳတင္စီစဥ္ထားတာ ရွိတဲ့အတြက္ ဦးျမကိုဒီအလွဴ မ်ဳိးသံုးေပးဖို႔ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဦးျမဟာ ေငြ ၅သိန္းေလးလိုလို႔ အသက္ကို အဆံုးခံရမလိုျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ပါပဲ။ လိုတဲ့အခါ သံုးေပးၿပီး ဦးခင္ကိုအေၾကာင္းၾကားရပါတယ္။ ေနာက္မွ ကုန္က်ေငြကိုလာပို႔ေပးပါတယ္။ လူနာကို ေငြတိုက္႐ိုက္ေပးရတဲ့အတြက္ ပိုၿပီး၀မ္းသာပီတိျဖစ္ ေစပါတယ္။ ေဆး႐ံုဆင္းခါနီးမွာ လူနာကိုယ္တိုင္က အလွဴရွင္ကို ဖုန္းနဲ႔တိုက္႐ိုက္ေက်းဇူးတင္စကားေျပာ ၾကားတဲ့အခါ အလွဴရွင္ရဲ႕ပီတိဟာ အဆံုးထိေရာက္လို႔ သြားပါေတာ့တယ္။ ေနာက္ထပ္လည္း လွဴခ်င္စိတ္ေတြတဖြားဖြားျဖစ္ေစပါတယ္။ အလြန္ထိေရာက္ၿပီး မြန္ျမတ္လွတဲ့ ဇီ၀ိတဒါနအလွဴပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒုတိယလူနာ

ထိုနည္းတူစြာ ေမြးဖြားခါနီး ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္တစ္ဦးရဲ႕အေၾကာင္းေလးကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။ သူမက ကိုယ္၀န္လရင့္လို႔ ေမြးခါနီးမွာ ဆီးပိုး၀င္ၿပီး ေသြးေပါင္လည္းက်၊ အသက္႐ွဴလည္း က်ပ္ၿပီး ေဆး႐ံုေရာက္လာပါတယ္။ ရွိတဲ့ သာမန္ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆးသံုးၿပီးကုရင္ ပိုးဆိပ္ျပင္းလို႔ အသက္ ရွင္ကိန္းသိပ္မရွိပါဘူး။ ဒီလိုလူနာေတြကို အထိေရာက္ဆံုး ပဋိဇိ၀ပိုးသတ္ေဆးအျပင္းစား(Highly potent antibiotics)ကိုေပးႏိုင္မွ အသက္ရွင္ကိန္းရွိပါမယ္။ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆးတစ္ရက္ကို ရွစ္ေသာင္းခန္႔ ကုန္က်စရိတ္ရွိၿပီး ၅ရက္ခန္႔ အနည္းဆံုး လိုအပ္ပါတယ္။ စုစုေပါင္း ေငြ ၄-၅ သိန္းခန္႔လွဴေပးႏိုင္ရင္ သူမကို ကယ္တင္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ သူမကို ဒီလိုကယ္တင္ဖို႔ ဘာေၾကာင့္ ေရြးခ်ယ္ရသလဲဆိုေတာ့ ကေလးငယ္ရဲ႕အသက္ကလည္း သူမအသက္ရွင္ ေရးအေပၚ မူတည္ေနပါတယ္။ အသက္ႏွစ္ေခ်ာင္းကို တစ္ၿပိဳင္တည္း ကယ္ေပးႏိုင္မွာျဖစ္လို႔ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာေတာ္တစ္ပါးက အသက္ကယ္ဖို႔ လွဴထားတဲ့ ေငြ ၅သိန္းကို သံုးေပးလိုက္ပါတယ္။ သူမေရာကေလးပါ အသက္ႏွစ္ေခ်ာင္းရွင္သန္ခြင့္ ေပးလိုက္ႏိုင္တဲ့ အလွဴကေတာ့ ျမင္သာထင္သာရွိ လွပါတယ္။ ၅သိန္းေသာ အလွဴေငြကို ခ်က္ခ်င္း လိုက္ရွာလို႔မလြယ္ပါဘူး။ ႀကိဳတင္ဖယ္ထားၿပီး အလံုးလိုက္ မ်ားမ်ားေပးသုံးလိုက္ႏိုင္ဖို႔ လိုပါတယ္။ တကယ္လို႔ ဒီငါးသိန္းေသာ အလွဴေငြကို ေဆး႐ံုရွိ လူနာေတြအားလံုးဆီ အညီအမွ်ခြဲေပးရင္ ဘာအက်ဳိးမွသိသိသာ သာမျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါဘူး။

‘အဆို႔ရွင္ခ်ဲ႕ရင္ ၁၀ သိန္းခန္႔ ကုန္က်ပါတယ္။ ႏွလံုးဌာနကလည္း ပံ့ပိုးကူညီသလို ေနာက္ထပ္လိုတဲ့ အလွဴေငြ ငါးသိန္းကို အလွဴရွင္ရွာေဖြေပးလိုက္ေတာ့ အဆို႔ရွင္ကိုခ်ဲ႕ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သူမအဖို႔မေမာေတာ့လို႔ မ်ားစြာေက်းဇူးတင္ ေနခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုေစ်းႀကီးတဲ့ ကုထံုးမ်ဳိးကို ေဒၚစန္းလို ခ်ဳိ႕တဲ့သူေတြအဖို႔ အိပ္မက္ေတာင္မမက္ႏိုင္ပါဘူး …’

တတိယလူနာ

ေဒၚစန္း၊ အသက္ ၄၀ ခန္႔ရွိၿပီး ႏွလံုးအဆို႔ရွင္က်ဥ္းတဲ့ ႏွလံုးေလးဖက္နာရွိပါတယ္။ သူက ေဆးေက်ာင္းသားေတြ စာသင္ၾကားေရးမွာေရာ စာေမးပြဲေတြမွာပါ အစမ္းသပ္ခံလူနာအျဖစ္ အၿမဲပါ၀င္ကူေပး ေနက်လူနာတစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔အမ်ဳိးသားက အသက္ ၅၀ေက်ာ္ရွိၿပီး ေလငန္းေရာဂါျဖစ္ထားလို႔ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အိမ္မွာပဲ မိန္းမလုပ္စာ ထိုင္စားေနရတဲ့ အေျခအေန ရွိပါတယ္။ သားသမီးက သံုးေယာက္ရွိပါတယ္။ ေက်ာင္းတက္ေနတုန္းပါပဲ။ သူမရဲ႕ ႏွလံုးေရာဂါက တျဖည္းျဖည္းဆိုးလာေတာ့ ခြဲစိတ္ၿပီး အဆို႔ရွင္အစားထိုးလဲရမယ့္အဆင့္ျဖစ္ေနပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ခါ အေမာေဖာက္ၿပီး ေဆး႐ံုတက္ရပါတယ္။ အဆို႔ ရွင္က်ဥ္းတာက မခြဲစိတ္ဘဲ ေသြးေၾကာတြင္းကေန ေဘာလံုးလိုကိရိယာနဲ႔ က်ဥ္းေနတာကို ခ်ဲ႕ေပးလို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ အဆို႔ရွင္ခ်ဲ႕ရင္ ၁၀ သိန္းခန္႔ ကုန္က်ပါတယ္။ ႏွလံုးဌာနကလည္း ပံ့ပိုးကူညီသလို ေနာက္ထပ္လိုတဲ့ အလွဴေငြ ငါးသိန္းကို အလွဴရွင္ရွာေဖြေပးလိုက္ေတာ့ အဆို႔ရွင္ကို ခ်ဲ႕ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သူမအဖို႔ မေမာေတာ့လို႔ မ်ားစြာ ေက်းဇူးတင္ေနခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ေစ်းႀကီးတဲ့ ကုထံုးမ်ဳိးကို ေဒၚစန္းလို ခ်ဳိ႕တဲ့သူေတြအဖို႔ အိပ္မက္ေတာင္ မမက္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီလိုပဲေမာလိုက္၊ ေဆး႐ံုျပန္တက္လိုက္နဲ႔ အသက္ကုန္ဆံုးမယ့္ေန႔ကို ေရာက္သြားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအလွဴရဲ႕အက်ဳိးေက်းဇူးရလဒ္ေတြကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ တစ္ဦးတည္းကို ပံုေပးရတာျဖစ္ေပမယ့္ သိသိသာသာ ေပ်ာက္ကင္းလုနီးပါးသက္သာသြားတဲ့ ကုထံုးျဖစ္လို႔ ေပးသင့္ပါတယ္။ အလြန္ ထူးျခားတဲ့ ရလဒ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေရာဂါသက္သာသြားလို႔ အလုပ္မပ်က္ေတာ့ရင္ အိမ္က မိသားစုေလးဦးရဲ႕ စား၀တ္ေနေရးကိုလည္း ေျပလည္ေစတဲ့အတြက္ လွဴေပးရတာမ်ားစြာအက်ဳိးရွိပါတယ္။

စတုတၳလူနာ

ထင္ထားသလို စင္းလံုးေခ်ာေပ်ာ္ရႊင္စရာ နိဂံုး ျဖစ္မလာတာလည္း ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ ကံဆိုးရင္ ဆန္႔က်င္ဘက္ မလိုလားအပ္တဲ့ ရလဒ္ေတြလည္း ေတြ႕ ႀကံဳရတတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အရင္ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ လူနာေတြလို ေသခါနီးမို႔ ကယ္တင္ရတာမ်ဳိး မဟုတ္ခဲ့ရင္ ပိုၿပီး စိတ္မေကာင္း ျဖစ္ရတတ္ပါတယ္။ လွဴဒါန္းရသူအဖို႔ ေကာင္းသြားရင္ လူနာရွင္နဲ႔အတူ မွ်ေ၀ေပ်ာ္ရႊင္ၾကည္ႏူးရသလို မေကာင္းခဲ့လို႔ တစ္ခုခု ျဖစ္သြားရင္လည္း စိတ္မေကာင္းျဖစ္ရတတ္ပါတယ္။ အခု လူနာရဲ႕ အျဖစ္ေလးကေတာ့ ေတာကေန ေဟာ္ မုန္းေရာဂါဌာနကို လာျပတာပါ။ ခႏၶာကိုယ္နဲ႔ လက္ေတြ၊ ေျခေထာက္ေတြ အထြားလြန္ၿပီး ဆီးခ်ဳိနဲ႔ ေသြးတိုးလည္း ျဖစ္လာပါတယ္။ မ်က္စိလည္း ကြယ္ခါနီး ျဖစ္ေနပါတယ္။ Acromegaly လို႔ေခၚတဲ့ အႀကီးထြား လြန္ေရာဂါတစ္မ်ဳိး ျဖစ္ေနတာပါ။ ဦးေႏွာက္ေအာက္ ေျခဘက္မွာ ပီက်ဴထရီ(pituitary)အက်ိတ္ျဖစ္ေနလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအက်ိတ္ကို ဖယ္လိုက္ႏိုင္ရင္ ေရာဂါလည္း အၿပီးေပ်ာက္မယ္၊ မ်က္စိမကြယ္ေအာင္လည္း ကာကြယ္ထားႏုိင္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခြဲစိတ္မႈ ခံယူဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ တိုက္တြန္းၾကည့္တဲ့အခါ စရိတ္မတတ္ႏိုင္လို႔မခြဲျဖစ္တာလို႔ သိရတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့သံုး ႏွစ္ကတည္းက အထူးကုဆရာ၀န္တစ္ဦးက ခြဲစိတ္ဖို႔ လိုေၾကာင္း ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ သူမရဲ႕ အက်ိတ္က ခြဲစိတ္ဖို႔ စရိတ္ရွာေပးရင္ ခြဲျဖစ္မယ္၊ ခြဲတာ ေအာင္ျမင္ရင္ အၿပီးမေပ်ာက္ရင္ေတာင္ ေတာ္ေတာ္သက္သာသြားမယ္။ အလွဴရွင္က သိပ္မရွာရပါဘူး။ ၇ သိန္းလွဴလိုက္ပါတယ္။ ေဆး႐ံုမွာခြဲျဖစ္ပါတယ္။ ခြဲစိတ္တာ ေအာင္ျမင္ေပမယ့္ ခြဲစိတ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း မေမွ်ာ္လင့္တဲ့ ႐ႈပ္ေထြးမႈေတြ ေပၚေပါက္လာလို႔ အသက္ဆံုး႐ႈံးသြားခဲ့ပါတယ္။ အလွဴရွင္ကလည္း သူရဲ႕ အလွဴေၾကာင့္ သူမအသက္တိုခဲ့ရသလားဆိုၿပီး စိတ္မေကာင္းျဖစ္ေနပါတယ္။ ခြဲစိတ္ဖို႔တိုက္တြန္းကူညီရ သူအဖို႔မွာလည္း စိတ္မေကာင္းလို႔ မိသားစုကို မ်က္ႏွာပူရပါတယ္။ ဘယ္သူမဆို ခက္ခဲတဲ့ခြဲစိတ္မႈလုပ္ရင္ ဒီလိုအေတြ႕အႀကံဳမ်ဳိး ေတြ႕ရႏိုင္ေပမယ့္ အတြင္းက် က်ကူညီထားသူအဖို႔ ပိုၿပီး စိတ္မေကာင္းျဖစ္မိပါတယ္။

See More

အက်ဳိးရွိၿပီး ထိေရာက္သည့္ က်န္းမာေရးအလွဴ (၁)

အက်ဳိးရွိၿပီး ထိေရာက္သည့္ က်န္းမာေရးအလွဴ (၂)

အက်ဳိးရွိၿပီး ထိေရာက္သည့္ က်န္းမာေရးအလွဴ (၄)

အက်ဳိးရွိၿပီး ထိေရာက္သည့္ က်န္းမာေရးအလွဴ (၅)

(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top