ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
မေတာ္တေရာ္ ထိေတြ႕ကိုင္တြယ္ျခင္း၊ လိင္ေစာ္ကားျခင္းအေၾကာင္းေတြကို ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြ သိရွိနားလည္သင့္တယ္။ လိင္ေစာ္ကားခ်င္တဲ့သူ အတင့္ရဲမလာေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ နည္းပရိယာယ္ကို သင္ၾကားေပးႏုိင္တယ္။ လိင္ေစာ္ကားမႈနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေက်ာင္းစည္းကမ္းကို ပညာေပးဖို႔လိုတယ္။ မေတာ္တေရာ္ျပဳမူတာခံရရင္ အကူအညီ ေတာင္းဖို႔၊ တိုင္တန္းဖို႔ ၀န္မေလးေအာင္အားေပးရမယ္။ ဒီလိုကိစၥကို ခုခံကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြမွာ အသိပညာဗဟုသုတရရွိေနသင့္တယ္မဟုတ္လား …
“ ေက်ာင္းတြင္း ဖိုမသဘာ၀ပညာေပး အစီအ စဥ္ရဲ႕ အက်ဳိးေက်းဇူးက ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြ သိသင့္သိထိုက္တဲ့ ဗဟုသုတရရွိမယ္။ ဖိုမ ဆက္ဆံတာေၾကာင့္ ရရွိလာႏိုင္တဲ့အႏၲရာယ္ေတြကို သိရွိနား လည္ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေတြကို ခင္ဗ်ားလက္ခံတယ္ မဟုတ္လားကိုတာ” (Healthy Life ဂ်ာ နယ္ အမွတ္-၅၀ တြင္ ၾကည့္ပါ)
“ လက္ခံရမယ္ဆိုပါေတာ့”
” ဒါအျပင္ တျခားအက်ဳိးေက်းဇူးေတြလည္း ရွိေသးတယ္”
“ ဘာေတြမ်ားလဲဗ်”
_ _ _
“ မိသားစုပတ္၀န္းက်င္မွာျဖစ္ျဖစ္၊ ေက်ာင္း ပတ္၀န္းက်င္မွာျဖစ္ျဖစ္ မေတာ္တေရာ္ ျပဳမူတာ ခံရတဲ့ ကေလးသူငယ္ေတြ ရွိတယ္ဗ်”
“ ဟိုတေလာက သတင္းစာထဲမွာ ဖတ္လုိက္ရ တယ္။ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္ ေက်ာင္းသားက ၉ ႏွစ္အရြယ္ ေက်ာင္းသူကို ကာယိေျႏၵပ်က္ေအာင္ က်ဴးလြန္ေစာ္ ကားတာမ်ဳိးလား”
“ အဲဒါက ေရေပၚမွာ ျမင္ရတဲ့ ေရခဲတုံးရဲ႕ ထိပ္ ပိုင္းပဲရွိေသးတယ္လို႔ ေျပာရမယ္။ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံမွာ ေက်ာင္းသူသံုးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္၊ ေက်ာင္းသားေျခာက္ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ဟာ အသက္ ၁၈ ႏွစ္မျပည့္ခင္ မေတာ္တေရာ္ ျပဳမူတာ ကိုခံရတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳရွိတယ္။ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြဟာ မိမိမေတာ္တေရာ္ က်ဴးလြန္ေစာ္ကား တာခံရေပမယ့္ လူႀကီးမိဘနဲ႔ ဆရာ၊ ဆရာမကိုဖြင့္ဟ တိုင္ၾကားဖို႔ ၀န္ေလးၾကတယ္ဗ်။ လိင္ေစာ္ကား ခံရတဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြထဲမွာ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ဘယ္သူ႔ကိုမွ ဒီအေၾကာင္းကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာ ၾကားတာမရွိပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဒီလိုကိစၥေတြမွာလည္း ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြသိရွိနားလည္ဖို႔ လိုအပ္ပါ တယ္”
“ ဖိုမသဘာ၀ပညာေပးအစီအစဥ္မွာ ထည့္ သြင္းသင္ၾကားေပးသလား”
“ ဟုတ္ပါတယ္ ကိုတာ။ မေတာ္တေရာ္ ထိေတြ႕ ကိုင္တြယ္ျခင္း၊ လိင္ေစာ္ကားျခင္းအေၾကာင္းေတြကို ေက်ာင္းသား လူငယ္ေတြသိရွိနားလည္သင့္တယ္။ လိင္ေစာ္ကားခ်င္တဲ့သူ အတင့္ရဲမလာေအာင္ကာ ကြယ္ႏိုင္တဲ့ နည္းပရိယာယ္ကို သင္ၾကားေပးႏုိင္တယ္။ လိင္ေစာ္ကားမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေက်ာင္းစည္းကမ္းကို ပညာေပးဖို႔လိုတယ္။ မေတာ္တေရာ္ျပဳမူတာ ခံရရင္ အကူအညီေတာင္းဖို႔၊ တိုင္တန္းဖို႔၀န္မေလးေအာင္ အားေပးရမယ္။ ဒီလိုကိစၥကိုခုခံကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြမွာ အသိပညာဗဟုသုတရရွိ ေနသင့္တယ္မဟုတ္လား”
“ သေဘာတူတယ္ဗ်ာ၊ သမီးအေမကိုေျပာျပရ ဦးမယ္”
“ ဖိုမသဘာ၀နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေက်ာင္းသားလူ ငယ္ေတြသိရွိနားလည္သင့္တဲ့ အခ်က္တစ္ခု ရွိေသးတယ္”
“ ဘာမ်ားလဲ”
_ _ _
“ သေဘာထား ခံယူခ်က္ မွန္ကန္တာနဲ႔ သက္ ဆိုင္တယ္။ မိမိနဲ႔ဖိုမသဘာ၀ခ်င္း မတူတဲ့သူကို လက္ ခံဖို႔၊ ေလးစားဖို႔၊ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈမျပဳဖို႔ အသိပညာ ေပးတာျဖစ္ပါတယ္”
“ ဘယ္သူေတြကို ေျပာတာလဲ”
“ ပထမအခ်က္က ေယာက်္ားမိန္းမ အဆင့္အ တန္း ခြဲျခားတတ္တဲ့ စိတ္မ်ဳိးကို ေျပာတာ၊ အခုအခ်ိန္ အထိ ေယာက်္ားေတြက မိန္းမကို တန္းတူမထားတတ္ တဲ့ ခံယူခ်က္သေဘာထားေတြရွိတုန္းပဲ။ ေက်ာင္း သားက ေက်ာင္းသူကို သာတူညီမွ် ေလးစားတတ္တဲ့ စိတ္သေဘာထားမရွိရင္ ႀကီးျပင္းလာတဲ့အခါ အိမ္ ေထာင္ေရးအၾကမ္းဖက္မႈကို ျဖစ္ေစတဲ့ မ်ဳိးေစ့တစ္ခု ျဖစ္တယ္”
“ မိန္းမေတြကို မုန္းတီးရြံရွာအထင္ေသးစိတ္ရွိ သူ (Misogynist)ကို ေျပာတာလား”
“ ဟုတ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုစိတ္ဓာတ္မ်ဳိးကို လက္မခံဖို႔ ေက်ာင္းေတြမွာ ပညာေပး ၫႊန္ျပရင္ တန္ဖိုးရွိပါတယ္”
_ _ _
“ ဖိုမသဘာ၀နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး “ လက္မခံသင့္” တဲ့ အယူအဆ သေဘာထား တစ္ခုလည္း ရွိေသးတယ္”
“ လိင္တူခ်စ္စိတ္ရွိသူကို မုန္းတီးရြံရွာအထင္ ေသးစိတ္ (Homophobia)လား”
“ ဟုတ္တယ္ကိုတာ၊ “ အယ္လ္ဂ်ီဘီတီ” (LGBT)အုပ္စု၀င္ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြဟာ ေက်ာင္းတြင္းမွာ ေက်ာင္းသားအခ်င္းခ်င္း အႏိုင္ က်င့္တာကို ခံစားၾကရတယ္”
“ အယ္လ္ဂ်ီဘီတီ” ဆိုတာ ဘာလဲဗ်”
“ အယ္လ္က မိန္းမခ်င္းလိင္တူခ်စ္သူ (Lesbian)၊ ဂ်ီက ေယာက်္ားခ်င္း လိင္တူခ်စ္သူ (Gay) ဘီက လိင္တူလိင္ကြဲႏွစ္မ်ဳိးလံုးခ်စ္သူ (Bisexual) ႏွစ္ဖက္ခြၽန္၊ တီကေတာ့ ဖိုမအသြင္သ႑ာန္ေျပာင္း လိုသူနဲ႔ ေယာက်္ားလ်ာ/မိန္းမလ်ာ (Transexual/Intersex)စသျဖင့္ အတိုေကာက္ သံုးစြဲထားတာပါ”
“ အဲဒီလို ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြ ဘယ္ေလာက္မ်ားရွိလို႔လဲ”
“ မနည္းလွပါဘူး။ ေလ့လာခ်က္အမ်ဳိးမ်ဳိးေပၚမူတည္ၿပီး တစ္ရာမွာ ၄ ေယာက္ကေန ၁၀ ေယာက္ အထိရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရတယ္။ ေက်ာင္းသားတစ္ ေထာင္ရွိတဲ့ေက်ာင္းမွာ “ အယ္လ္ဂ်ီဘီတီ” အုပ္စု၀င္ ေက်ာင္းသားလူငယ္ ၄၀က ၁၀၀အထိ ရွိႏိုင္တာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီေက်ာင္းသားေတြဟာ လည္ပင္းမွာ စာတမ္းခ်ိတ္ဆြဲၿပီး ” ငါအယ္လ္ဂ်ီဘီတီပါ” လို႔ ေၾကာ္ျငာေနတာ မဟုတ္ဘူး။ ၃၉ ရာခိုင္ႏႈန္းက သူတို႔ ဖိုမသဘာ၀ အေျခအေနကြဲျပားေနတာကို လူမသိေအာင္ ဖံုးကြယ္ထားၾကပါတယ္”
“ ရွက္လို႔လား”
“ ရွက္တာလည္း ပါမယ္။ ေၾကာက္လို႔ပါ ဆိုရင္ ပိုၿပီး မွန္မယ္ထင္တယ္။ အႏိုင္က်င့္ ေစာ္ကားခံရမွာ ေၾကာက္လုိ႔။ အဲဒီလို ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြ ႏႈတ္ အားျဖင့္ အႏိုင္က်င့္ခံရတာက ၆၁ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ကိုယ္ ထိလက္ေရာက္ အႏိုင္က်င့္ခံရတာက ၁၈ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ ဆိုင္ဘာအႏိုင္က်င့္ခံရတာ (Cyber bullying)၊ ေက်ာင္းသားအခ်င္းခ်င္း အေပါင္းအသင္းမလုပ္ဘဲ စိတ္ဓာတ္က်ေအာင္ ဆက္ဆံျခင္း ခံရတာမ်ဳိးက ၉ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိတာေတြ႕ရွိရတယ္ဗ်။ အႏိုင္က်င့္ခံရတဲ့ ‘အယ္လ္ဂ်ီဘီတီ’ေက်ာင္းသားလူငယ္ ၈၀ ခုိင္ႏႈန္းဟာ ပညာေရးမွာ အခက္အခဲရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရပါ တယ္။ ဒီေတာ့ အဲဒီလို လူနည္းစု ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးဖို႔ ေက်ာင္း ေတြမွာ တာ၀န္မရွိဘူးလား”
“ ကြၽန္ေတာ္ လက္ခံပါတယ္”
“ ဒါေၾကာင့္ “ အယ္လ္ဂ်ီဘီတီ” နဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြ မွန္ကန္တဲ့ ဗဟုသုတ ရရွိေအာင္၊ ခံယူခ်က္ သေဘာထား ျပည့္၀ေအာင္၊ ခြဲျခား ဆက္ဆံလိုစိတ္မရွိေအာင္ ဒီကိစၥကို ဖိုမ သဘာ၀ပညာေပး အစီအစဥ္ထဲမွာ ထည့္သြင္း သင္ၾကားေပးပါတယ္”
“ ဒါေပမဲ့ ဆရာႀကီး . . ကိုးကြယ္တဲ့ ဘာသာတိုင္းမွာ အယ္လ္ဂ်ီဘီတီအျပဳအမူကို မ်က္ေမွာင္ ၾကဳတ္ၾကည့္တဲ့ အယူအဆရွိတယ္ မဟုတ္လား၊ တ ခ်ဳိ႕မိဘေတြက သေဘာတူမွာ မဟုတ္ဘူး”
“ ဒါေၾကာင့္ စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ ဖိုမသဘာ၀ ပညာသင္ၾကားေပးရင္ ဘာသာေရး အယူအဆကို ထည့္သြင္းသင္ၾကားမေပးပါဘူး။ ဘာသာေရးအျမင္နဲ႔ ေဆးပညာအျမင္ကို ႏႈိင္းယွဥ္ေျပာၾကားတာမ်ဳိး လည္း မလုပ္ပါဘူး။ ေက်ာင္းသားမိဘက ကန္႔ကြက္ ရင္လည္း အဲဒီေက်ာင္းသားဟာ ဖိုမသဘာ၀ပညာ ေပးသင္တန္းကို မတက္ေရာက္ဘဲ ေနလုိ႔ရပါတယ္”
_ _ _
“ ေက်ာင္းေတြမွာ ဖိုမသဘာ၀ပညာ သင္ၾကား ေပးရင္ အရြယ္နဲ႔ လိုက္ၿပီး သိသင့္ သိထိုက္တဲ့ ဗဟု သုတရရွိမယ္။ ဖိုမသဘာ၀နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ခံယူခ်က္ သေဘာထားေတြကို ေဆးသိပၸံပညာအျမင္နဲ႔ နား လည္သေဘာေပါက္ႏိုင္မယ္ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ကြၽန္ေတာ္ ေမးခ်င္တာ တစ္ခု ရွိေသးတယ္”
“ ေမးပါ ကိုတာ”
“ အဲဒီလို သင္ၾကားေပးလို႔ အမွန္တကယ္ အက်ဳိးေက်းဇူးရွိတဲ့ အေထာက္အထားေတြ ရွိသလား။ ရည္ရြယ္ခ်က္ ေအာင္ျမင္တာကို သက္ေသျပႏိုင္သ လား”
“ ခင္ဗ်ား ဒီလို ေမးျမန္းတာကို အဆိုးမဆိုသာ ပါဘူး။ အသိပညာ ဗဟုသုတနဲ႔ လက္ေတြ႕က်င့္သံုး တာ မတူပါဘူး။ သိရွိနားလည္တဲ့အတိုင္း ျပဳမူလုပ္ ကိုင္ျခင္း မရွိတာဟာ လူ႔သဘာ၀ တစ္ခုပဲ။ ဖိုမသဘာ၀ ပညာသင္ၾကားေပးလို႔ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြမွာ ဗဟုသုတ ဘယ္ေလာက္တိုးတက္ရရွိလာသလဲဆိုတာကို စစ္ေဆးၾကည့္ဖို႔ လြယ္ပါတယ္။ စာေမးပြဲ စစ္ သလို စာေတြ႕ စစ္ေဆးလိုက္ရင္ ၿပီးတာပဲ။ ဒါေပမဲ့ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ဖိုမဆက္ဆံေရး အျပဳအမူ အေကာင္းဘက္ကို ေျပာင္းလဲမႈရွိသလား ဆိုတာကိုေတာ့ စစ္ေဆးဖို႔ ခက္ခဲႏိုင္ပါတယ္။ သုေတသန ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို ေျပာျပရမလား”
“ ခင္ဗ်ားအယူအဆကို အေထာက္အကူျပဳတဲ့ သုေတသနေတြကိုခ်ည္း ေရြးမေျပာနဲ႔”
“ သုေတသန စာတမ္းအမ်ားစုကို ၿခံဳငံုသံုးသပ္ ဆန္းစစ္ၿပီး ရရွိတဲ့ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္ကို ေျပာျပမွာပါ။ ေက်ာင္းတြင္း ဖိုမ သဘာ၀ ပညာေပး အစီအစဥ္ ၄၈ ခုရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈကို သံုးသပ္တဲ့ စာတမ္း၊ ေက်ာင္းတြင္း ဖိုမသဘာ၀ ပညာေပးစာတမ္း ၂၅ ခုကို ဆန္းစစ္သံုးသပ္ထားတဲ့ စာတမ္းေတြထဲကပါ။ အဲဒါေတြကေတာ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြထဲမွာ လိင္ဆက္ဆံျခင္းကို အခ်ိန္ေစာင့္ႏိုင္တာက မူလ ထက္ ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းတိုးတက္လာတယ္။ လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါ ေရာ္ဘာအစြပ္သံုးစြဲမႈနဲ႔ သေႏၶတားနည္း တစ္မ်ဳိးမ်ဳိး သံုးစြဲမႈက မူလထက္ ၄၀ ရာခုိင္ႏႈန္း တိုးတက္လာတယ္။ လိင္ဆက္ဆံတဲ့ အႀကိမ္ေလ်ာ့နည္းလာတဲ့ ႏႈန္းက ၃၀ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္။ တခ်ဳိ႕က လိင္ဆက္ဆံမႈကို လံုး၀ ေရွာင္ၾကဥ္လာတယ္။ အႏၲရာယ္မကင္းတဲ့ ဖိုမဆက္ဆံျခင္းကို လိုက္နာက်င့္သံုးလာ တဲ့ ႏႈန္းက မူလထက္ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးတက္လာတယ္။ ဒီေတာ့ အဲဒီလို ဖိုမဆက္ဆံေရး အျပဳအမူေတြ ေျပာင္းလဲတိုးတက္လာတဲ့အတြက္ ရရွိလာမယ့္ လူမႈေရးနဲ႔ က်န္းမာေရးအက်ဳိးေက်းဇူးေတြကို တြက္ ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။
See More
ေက်ာင္းသားလူငယ္ႏွင့္ ဖိုမသဘာ၀ပညာေပး(၁)
ေက်ာင္းသားလူငယ္ႏွင့္ ဖိုမသဘာ၀ပညာေပး(၂)
ေက်ာင္းသားလူငယ္ႏွင့္ ဖိုမသဘာ၀ပညာေပး(၄)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
