ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
……ယခင္တစ္ပတ္မွအဆက္
ဂ်ိမ္းနဲ႔ သူ႔မိခင္ ဘက္တီတို႔ဟာရက္ခ်ိန္ေပးထားတဲ့အတိုင္း ေဒါက္တာဘရက္ဒီနဲ႔ ေတြ႕ဆံုျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ေျပာဆို ေဆြးေႏြးတဲ့အခ်က္အလက္ေတြကို ေဒါက္တာဘရက္ဒီက ဘြဲ႕လြန္သင္တန္းႀကီးၾကပ္ ကြပ္ကဲသူ(စာေရးသူ)ကို ေအာက္ပါအတုိင္းၿပန္လည္ေျပာျပပါတယ္။
“ ဘက္တီ ေပးလိုက္တဲ့စာကို ဆရာ၀န္ေတြ ပညာေပးေဆြးေႏြးပြဲမွာ ကြၽန္ေတာ္တင္ျပပါတယ္။ ဂ်ိမ္းဟာ ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါ ခံစားေနရတယ္လို႔ ဆရာ၀န္ေတြက သေဘာတူပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ေသခ်ာေအာင္ဘက္တီနဲ႔ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးရမွာပါ”
“ ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါဆိုတာ ဘာလဲ ဆရာ”
“ ဟုတ္ကဲ့၊ ဆရာ၀န္မ်ားအစည္းအေ၀းမွာေဆြး ေႏြးတာေတြကို ကြၽန္ေတာ္ ျပန္လည္ရွင္းျပပါမယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တာကေတာ့ – – – (Healthy Life ဂ်ာနယ္ အမွတ္(၄၆)နဲ႔ (၄၇)တြင္ ၾကည့္ပါ)”
“ ဂ်ိမ္းဟာ ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါ ခံစားေနရတာေသခ်ာရင္ ဘယ္လိုကုသႏိုင္သလဲ ဆရာ၊ ဂ်ိမ္းအတြက္ ကြၽန္မတို႔ဘယ္လို ေဆာင္ရြက္ေပးရမလဲ ”
ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါကို ကုသျခင္း
“ ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါကို ကုသတဲ့အခါ အဲဒီေရာဂါမွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ အဓိကေရာဂါလကၡဏာတစ္ ခုခ်င္းကိုဦးစားေပး ကုသပါတယ္။ ပထမအခ်က္ကေတာ့ လူမႈဆက္ဆံေရးခ်ဳိ႕ယြင္းတာကို ျပဳျပင္ေပးဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္”
“ ရွင္းျပပါ ဆရာ”
“ ဂ်ိမ္းဟာ တျခားသူေတြ ေျပာတာကို ဂ႐ုတစိုက္ နားမေထာင္တတ္ဘူး။ ေနာက္ၿပီး အလြယ္တကူ နားမလည္ႏိုင္ဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ ဂ်ိမ္းနဲ႔ စကားေျပာတဲ့အခါ သတိထားရမယ့္ အခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္”
“ ဘာမ်ားလဲ ဆရာ”
“ သူနဲ႔ စကားေျပာရင္ လြယ္ကူတဲ့ စကားလံုးေ၀ါဟာရကို သံုးရမယ္။ သာမန္ေလသံနဲ႔ ေႏွးေႏွးေၿပာရမယ္။ စကားကို ျဖတ္ၿပီး ေျပာရမယ္။ တစ္ႀကိမ္ မွာ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကိုသာ ေျပာရမယ္။ တိတိ က်က်၊ တိုတိုတုတ္တုတ္ေျပာရမယ္။ ပါးစပ္နဲ႔ေျပာတာ အျပင္ ႐ုပ္ပံုကားခ်ပ္ေတြကို အသံုးျပဳၿပီး ဆက္သြယ္ ေျပာဆိုရမယ္”
“ ဂ်ိမ္းနဲ႔ စကားေျပာရင္ ကြၽန္မသတိထားရမယ့္ အခ်က္ေတြေပါ့ေနာ္”
“ ဟုတ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး လူေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေပါင္းသင္းတဲ့အခါ အသံုးျပဳရမယ့္ ေ၀ါဟာရစကား လံုးေတြကိုလည္း သင္ၾကားေပးရမယ္။ လူေတြကို ႏႈတ္ဆက္စကားေျပာတာ၊ အျပန္အလွန္ ေျပာဆို ဆက္ဆံတာေတြကို ေလ့က်င့္ေပးရမယ္။ ကစားစရာအ႐ုပ္ေတြနဲ႔ ကစားကြက္ဆင္ၿပီး သင္ၾကားေပးႏုိင္ပါတယ္။ တျခားကေလးေတြအခ်င္းခ်င္း ပူးေပါင္းက စားပံုေတြကို အတုခိုးတတ္ေအာင္ သင္ၾကားေပးရပါတယ္။ ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါ ခံစားေနရတဲ့ ကေလးေတြဟာ လူေတြနဲ႔ေရာေရာေႏွာေႏွာ မေနခ်င္ဘူး၊ စကားေျပာမတတ္ဘူး၊ ဆက္ဆံေရး ေျပျပစ္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့စိတ္ခံစား တုန္႔ျပန္တတ္မႈလည္း ခ်ဳိ႕ယြင္းေနပါတယ္”
“ ဂ်ိမ္းဟာ ဒီအတိုင္းပါပဲ ဆရာ”
“ ဒီေတာ့ စိတ္ခံစားတုန္႔ျပန္မႈ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေစဖို႔ ေလ့က်င့္ေပးရပါမယ္”
“ ရွင္းျပပါ ဆရာ”
“ စိတ္ခံစားမႈ အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ေဖာ္ျပတဲ့စကားလံုး ေ၀ါဟာရေတြကို သင္ၾကားေပးရမယ္၊ တျခားသူရဲ႕ စိတ္ခံစားမႈကို သိရွိနားလည္တတ္ေအာင္၊ “ ဖတ္” တတ္ေအာင္ သင္ၾကားေပးႏုိင္တယ္။ ဥပမာ- ႐ုပ္ပံု၊ ဓာတ္ပံု၊ ပန္းခ်ီကားခ်ပ္ေတြကို ျပၿပီး ေပ်ာ္ရႊင္တဲ့မ်က္ႏွာ၊ ေဒါသထြက္ေနတဲ့မ်က္ႏွာ၊ စိတ္ညစ္ေနတဲ့ မ်က္ႏွာစသျဖင့္ ခြဲျခားေျပာဆိုတတ္ေအာင္ ေလ့ က်င့္ေပးႏိုင္တယ္။ လူေတြရဲ႕ ကိုယ္အမူအရာ၊ ႏႈတ္အမူအရာကိုၾကည့္ၿပီး သူတို႔ရဲ႕ စိတ္ခံစားမႈကို နားလည္သိရွိႏိုင္ေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးရမယ္”
“ ဒီလိုေနရာမွာ ကြၽန္မသမီးႀကီးကေတာ့ အကင္းပါးလိုက္တာလြန္ေရာဆရာ”
“ ဟုတ္မွာပါ။ ဒါေပမဲ့ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါရွင္ ကေလးေတြမွာ အဲဒီလိုျဖစ္မလာဘူး၊ ေနာက္က်က်န္ေနခဲ့တယ္။ ဂ်ိမ္းဟာ သူရဲ႕စိတ္ခံစားမႈကို သိရွိနားလည္ ေျပာျပတတ္ေအာင္လည္း သင္ၾကားေပးဖို႔လိုပါတယ္”
“ ဘယ္လိုမ်ားလဲ ဆရာ”
“ ဥပမာ- ဂ်ိမ္းမွာ မ်က္ႏွာအမူအရာ ေျပာင္းလဲသြားတာေတြ႕ရင္ သူဘယ္လို စိတ္ခံစားမႈ ရွိသလဲဆိုတာ ေမးၾကည့္ပါ၊ ၾကမ္းတမ္းတဲ့ အမူအရာကိုၿပရင္ ဂ်ိမ္း ဘယ္လိုခံစားရသလဲ၊ စိတ္တိုေနသလားလို႔ ေမးၾကည့္ပါ။ သူ႔စိတ္ခံစားမႈကို ဖြင့္ဟေျပာဆိုခိုင္းပါ။ ဂ်ိမ္းဟာ သူ႔စိတ္ခံစားမႈကိုသူ႔ကိုယ္တိုင္ျပန္ၿပီး `ၾကည့္’တတ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးရပါမယ္။ ကာတြန္းဇာတ္ လမ္းေတြကိုျပၿပီး သူဘယ္လို စိတ္ခံစားမႈ ျဖစ္ေပၚလာသလဲလို႔ ေမးျမန္းၿပီး ေလ့က်င့္ေပးႏိုင္ပါတယ္”
“ ေဒါက္တာေျပာတာကို ကြၽန္မသေဘာေပါက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လက္ေတြ႕လုပ္ၾကည့္ဖို႔ေတာ့ အခက္အခဲရွိမယ္ ထင္ပါတယ္”
“ မွန္ပါတယ္ ဘက္တီ၊ ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါရွင္ ကေလးေတြကို ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ဖို႔ အိမ္ပတ္၀န္းက်င္၊ ေက်ာင္းပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ ပညာရွင္ေတြ ကုသေပးတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ေဆာင္ရြက္ရပါတယ္။ လိုအပ္တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းေတြကိုတစ္စိုက္မတ္မတ္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ သင္ၾကားေပးရပါတယ္။ ပါ၀င္ကူညီႏိုင္တဲ့ ပညာရွင္ေတြကေတာ့ စိတ္က်န္းမာေရး အထူးကု ဆရာ၀န္အျပင္ မိသားစုဆရာ၀န္၊ စိတ္ပညာရွင္၊ စကားေျပာေ၀ဒနာကုပညာရွင္ (Speech Therapist) တို႔ ျဖစ္ပါတယ္”
“ ဂ်ိမ္းဟာ လူေတြကို စိတ္မ၀င္စားဘဲ သူတစ္ဦးတည္း တစ္ခုခုကို ထပ္ျပန္တလဲလဲ လုပ္ေနတတ္တာကိုလည္း ေပ်ာက္ကင္းေစခ်င္တယ္ ဆရာ”
“ အဲဒီလို လကၡဏာကို အျပဳအမူကုထံုးနည္း ပရိယာယ္သံုးၿပီး ကုသႏိုင္ပါတယ္။ စိတ္ပညာရွင္နဲ႔ ေတြ႕ဆံုတဲ့အခါ ဘက္တီကိုသင္ၾကားျပသေပးပါ လိမ့္မယ္။ ထပ္တလဲလဲ ျပဳလုပ္တဲ့ အျပဳအမူအမ်ဳိး မ်ဳိးရွိပါတယ္။
(က) ေျခလက္ေတြကို လႈပ္ရမ္းတဲ့ အျပဳအမူ၊ ခႏၶာကိုယ္ကို ေရွ႕ေနာက္ ယိမ္းထိုးတဲ့ အျပဳအမူ၊
(ခ) တစ္ခုခုကို အႀကိမ္ႀကိမ္ စစ္ေဆးတတ္ ျခင္း၊ အႀကိမ္ႀကိမ္ လက္ေဆးျခင္းစတဲ့ အျပဳအမူ၊
(ဂ) အေျပာင္းအလဲ လုပ္တာကိုမႀကိဳက္တဲ့ အျပဳအမူ၊
(ဃ) အ႐ုပ္တစ္ခုခု၊ ပစၥည္းတစ္ခုခုကို စြဲစြဲၿမဲၿမဲ တပ္မက္တြယ္တာတဲ့ အျပဳအမူ၊
(င) ကိုယ္ခႏၶာကို ဒဏ္ရာရေစတဲ့ အျပဳအမူ၊ ဥပမာ- မ်က္လံုးကို လက္ေခ်ာင္းနဲ႔ထိုးတာ၊ အေရၿပားကို လက္သည္းနဲ႔ ဆိတ္ဖဲ့တာစတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ိမ္းမွာဘယ္လို ထပ္ျပန္တလဲလဲ လုပ္တတ္တဲ့ အျပဳအမူမ်ဳိး ရွိတယ္ဆိုတာကို ဘက္တီ မွတ္တမ္းျပဳၿပီး စာရင္းလုပ္ထားပါ။ ကုသမယ့္ပညာရွင္ နဲ႔ ေတြ႕တဲ့အခါ အဲဒီမွတ္တမ္းေပၚ မူတည္ၿပီး အျပဳ အမူကုထံုးကို ေဆြးေႏြးရမွာပါ”
“ ဟုတ္ကဲ့ပါဆရာ၊ စားေဆး မရွိဘူးလား”
“ ထပ္တလဲလဲ ျပဳလုပ္တတ္တဲ့ ေရာဂါလကၡဏာအတြက္ SSRI အႏႊယ္၀င္ စိတ္က်ေရာဂါကုသေဆးနဲ႔ ကုသတာရွိပါတယ္။ အေတာ္အသင့္အက်ဳိး ရွိပါတယ္။ စိတၱဇေရာဂါကုသေဆးတစ္မ်ဳိး ျဖစ္တဲ့ Risperidone ေဆးကို သံုးစြဲၾကည့္တာလည္းရွိပါတယ္။ အတက္ေရာဂါမွာ အသံုးျပဳတဲ့အတက္ေရာဂါ ကုသေဆးတစ္မ်ဳိး ျဖစ္တဲ့ Valporate ေဆးနဲ႔ လည္း စမ္းၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္”
“ ကေလးကို ေဆးေပးကုသတာေတာ့ ကြၽန္မမလုပ္ခ်င္ဘူး ဆရာ”
“ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဘက္ကလည္း အားမေပးပါဘူး၊ စိတ္ကုထံုးကုနည္းနဲ႔ အျပဴအမူကုထံုးေတြကို ဦးစြာအားထားကုသေပးပါတယ္။ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ လိုအပ္လာရင္သာ ေဆးေပးကုသမွာပါ”
“ ဘယ္လို အေၾကာင္းေတြလဲ ဆရာ”
“ ဥပမာ အျပဳအမူတစ္ခုက အလြန္အမင္းဆိုးရြားေနၿပီး တျခားကုထံုးေတြနဲ႔ ကုသဖို႔ခက္ခဲတဲ့အခါမ်ဳိးၿဖစ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကေလးေတြဟာ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ဒဏ္ရာရေစတဲ့ အျပဳအမူကို ထပ္တလဲလဲ တားဆီးလို႔မရေအာင္ ျပဳလုပ္ေနတတ္တယ္။ တခ်ဳိ႕ ကေလးေတြကေတာ့ ဂနာမၿငိမ္ျဖစ္တာ၊ တဇြတ္ထိုးလုပ္တတ္တာ၊ ၾကမ္းတမ္းတဲ့ အျပဳအမူကို ျပဳလုပ္ တတ္တာတို႔ ရွိပါတယ္။ အဲဒီလို အျပဳအမူေတြအတြက္ Risperidone ေဆးကို အသံုးျပဳႏိုင္တယ္လို႔ အေမရိကန္ အစားအစာနဲ႔ ေဆး၀ါးႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲ ေရးအဖြဲ႕ (USFDA)က ေထာက္ခံထားပါတယ္။ ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါရွိတဲ့ ကေလးေတြမွာ အတက္ေရာဂါ ျဖစ္ႏႈန္းလည္း မ်ားပါတယ္။ အဲဒီလိုအေျခအေနရွိရင္ အတက္ေရာဂါကုသေဆး ဠေူစသမေအနဟာ သင့္ေတာ္ပါတယ္။ တစ္ခ်က္ခုတ္ ႏွစ္ခ်က္ျပတ္သေဘာေပါ့”
“ ကြၽန္မ ေမးခ်င္တာ တစ္ခုရွိေသးတယ္။ ဂ်ိမ္းဟာ မၾကာခဏ ဗိုက္နာတတ္၊ ပ်ဳိ႕အန္တတ္တယ္၊ ၀မ္းပ်က္လိုက္၊ ၀မ္းခ်ဳပ္လိုက္လည္း ျဖစ္တတ္တယ္။ အဲဒါ အစားအစာနဲ႔ ဆိုင္သလား ဆရာ”
“ အဲဒီလို ေရာဂါလကၡဏာမ်ဳိးေတြက ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါရွင္ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္မွာၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းရင္းကိုေတာ့ မသိရေသးပါဘူး။ မတည့္တဲ့ အစားအစာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ပါ တယ္။ ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ ပူးတြဲလကၡဏာတစ္ခုလည္း ရွိေသးတယ္။ အိပ္ေရးပ်က္ တတ္တာပါပဲ”
“ ဂ်ိမ္းမွာလည္းရွိတယ္ ဆရာ၊ မၾကာခဏ အိပ္ေရးပ်က္တတ္တယ္၊ အိပ္ေဆးတိုက္ရင္ ေကာင္းမလားဆရာ”
“ အိပ္ေဆးေပးၿပီး ကုသတာကိုေတာ့ တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္သင့္ပါတယ္။ ညေနခင္းမွာ အျပင္ကိုထြက္ၿပီး ကစားဖို႔အားေပးပါ။ အခ်ိန္မွန္မွန္ အိပ္တဲ့အက်င့္လုပ္ေပးပါ၊ မအိပ္ခင္ ပံုျပင္ေျပာၿပီး ေျခလက္ေတြကို ႏွိပ္နယ္ေပးပါ။ မအိပ္ခင္ႏြားႏို႔တိုက္တာ၊ ငွက္ေပ်ာသီးေကြၽးတာေကာင္းပါတယ္”
“ ဂ်ိမ္းရဲ႕ ေရွ႕ေရးအတြက္ ကြၽန္မစိတ္မေအးဘူးဆရာ”
“ ဂ်ိမ္းရဲ႕ ပင္ကိုယ္ဥာဏ္ရည္သေကၤတ (IQ)က ၈၀ ေလာက္ရွိတယ္ဆိုေတာ့ အလားအလာမဆိုးပါဘူး။ အလုပ္အကိုင္တစ္ခု ရရွိၿပီး မိမိတစ္ဦးတည္း အကူအညီမလိုဘဲ ေနထိုင္ႏိုင္ဖို႔ အလားအလာ ၁၂ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ရွိပါတယ္။ ဥာဏ္ရည္အဆင့္ နိမ့္တဲ့ကေလးေတြကေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ တစ္ဦးဦးကို အရြယ္ေရာက္တဲ့အထိ မွီခို အားထားေနရတတ္ပါတယ္”
See More
ကေလးသူငယ္ႏွင့္ ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါ (၁)
Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။
