ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
ေက်ာင္းေျပးတဲ့ အျပဳအမူ (Trauncy)လို႔ ေခၚဆိုႏိုင္ဖို႔အတြက္ ေအာက္ပါအဂၤါရပ္ေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားလူငယ္ဟာ စာသင္ခန္းမွျဖစ္ေစ၊ ေက်ာင္းပရ၀ုဒ္အတြင္းမွျဖစ္ေစ ခြင့္ျပဳမႈမရရွိဘဲ မိမိ သေဘာအေလ်ာက္ ထြက္ခြာသြားျခင္း၊ ေက်ာင္းမတက္ျခင္း။ အဲဒီလိုျပဳလုပ္ဖို႔အတြက္ ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္မရရွိျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ အသက္ ၁၅ႏွစ္အထက္ ေက်ာင္းသား လူငယ္ေတြထဲမွာ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ဟာ အနည္းဆံုး တစ္ပတ္မွာ တစ္ႀကိမ္ ေက်ာင္းေျပးတဲ့ အျပဳအမူရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေက်ာင္းသားလူငယ္ ၂၁ ဒသမ ၈ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ တစ္လအတြင္း တစ္ႀကိမ္ ဒါမွမဟုတ္ တစ္ႀကိမ္ထက္ပိုၿပီး ခြင့္ျပဳမႈမရရွိဘဲ ေက်ာင္းေျပးျခင္းရွိေၾကာင္း သိရပါတယ္ . . .
အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ အသက္ ၁၅ႏွစ္အထက္ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြထဲမွာ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ဟာ အနည္းဆံုး တစ္ပတ္မွာတစ္ႀကိမ္ ေက်ာင္းေျပးတဲ့ အျပဳအမူရွိပါတယ္။ အာဖရိကတိုက္ႏိုင္ငံေတြမွာ အထက္တန္းေက်ာင္းသား ၂၁ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ဟာ တစ္လအတြင္း အနည္းဆံုး တစ္ႀကိမ္ ေက်ာင္းေျပးတတ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေက်ာင္းသားလူငယ္ ၂၁ ဒသမ ၈ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ တစ္လအတြင္း တစ္ႀကိမ္ ဒါမွမဟုတ္ တစ္ႀကိမ္ထက္ပိုၿပီး ခြင့္ျပဳမႈမရရွိဘဲ ေက်ာင္းေျပးျခင္းရွိေၾကာင္း သိရပါတယ္။ (ေဒါက္တာထြန္းေအာင္၊ WHO၊ Myanmar Global School-based Student Health Survey, 2008)
ေက်ာင္းသားလူငယ္ ဘာေၾကာင့္ ေက်ာင္းေျပးသလဲ
ေက်ာင္းေျပးတဲ့ အျပဳအမူ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို အုပ္စုသံုးမ်ဳိး ခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။ မိသားစုအေျခအေန၊ စာသင္ေက်ာင္း အေျခအေန၊ ေက်ာင္းသားလူငယ္ရဲ႕ အေျခအေနေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
(က) မိသားစုအေျခအေန
မိသားစုအတြင္းမွာ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အေျခအေနေတြရွိရင္ ေက်ာင္းသားလူငယ္ ေက်ာင္းေျပးႏႈန္း ပိုမိုမ်ားျပားလာပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ မိဘပညာအရည္အခ်င္းနိမ့္က်ျခင္း၊ ေက်ာင္းတက္ ေက်ာင္းဆင္းခ်ိန္တြင္ မိသားစုအတြင္း၌ ေက်ာင္းသားလူငယ္ကို ကြပ္ကဲထိန္းခ်ဳပ္မႈမရွိျခင္း၊ မိခင္ ဒါမွမဟုတ္ ဖခင္တစ္ဦးတည္းနဲ႔သာ ေနထိုင္ရျခင္း၊ မိဘအုပ္ထိန္းသူက သားသမီးပညာေရးတြင္ စိတ္ပါ၀င္စားမႈနည္းျခင္း၊ မိသားစုအတြင္း မၾကာခဏ ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြားျခင္း၊ မိသားစုအတြင္း ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္မႈရွိျခင္း၊ မိဘအုပ္ထိန္းသူထဲတြင္ အရက္စြဲ၊ မူးယစ္ေဆးစြဲေ၀ဒနာရွိျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ မိသားစုစီးပြားေရး အခက္အခဲရွိရင္ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြဟာ တစ္ဖက္တစ္လမ္းက ၀င္ေငြရရွိေအာင္ မိဘကို ကူညီေနၾကရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေက်ာင္းပ်က္တဲ့ရက္ေတြ မ်ားျပားလာႏိုင္ပါတယ္။
(ခ) စာသင္ေက်ာင္းအေျခအေန
စာသင္ေက်ာင္းပတ္၀န္းက်င္မွာ ေအာက္ပါအေျခအေနေတြရွိရင္ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေက်ာင္းေျပး ဖို႔အလားအလာ ပိုမိုမ်ားျပားလာႏိုင္ပါတယ္။ အတန္းထဲမွာ ေက်ာင္းသားဦးေရ မ်ားျပားလြန္းရင္ ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမေတြက ထိထိေရာက္ေရာက္ ႀကီးၾကပ္ႏိုင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ေက်ာင္းသားတစ္ဦးစီကို ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမက ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် ဂ႐ုစိုက္ၾကည့္႐ႈႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေက်ာင္းသားလူငယ္ရဲ႕စိတ္ထဲမွာ မိမိကို တန္ဖိုးမထားဘူး၊ မိမိကို မလိုလားဘူးလို႔ ထင္ျမင္ယူဆႏိုင္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားလူငယ္နဲ႔ ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမ ဆက္ဆံေရး မေျပလည္တာ၊ စည္းကမ္းႀကီးလြန္းတဲ့ ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမရဲ႕ ဒဏ္ကိုမခံခ်င္တဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ဟာ စာသင္ခန္းထဲကို ၀င္ရမွာေၾကာက္ၿပီး ေက်ာင္းေျပးတဲ့အက်င့္ ေပၚေပါက္လာႏိုင္ပါတယ္။
ေက်ာင္းသားအခ်င္းခ်င္း အႏိုင္က်င့္တာကိုခံရတဲ့ ေက်ာင္းသားဟာ ေက်ာင္းတက္ရမွာကို ေၾကာက္လာတတ္ပါတယ္။ မိဘအုပ္ထိန္းသူကိုလည္း မေျပာရဲေတာ့ အိမ္ကေက်ာင္းတက္ဖို႔ ထြက္လာေပမယ့္ ေက်ာင္းကို အေရာက္မသြားဘူး၊ တစ္ေနရာမွာ ခိုေအာင္းၿပီး အခ်ိန္ျဖဳန္းေနတတ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းပ်က္တဲ့ ေက်ာင္းသားကို အေရးယူတဲ့ မူ၀ါဒေက်ာင္းမွာမရွိရင္ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေက်ာင္းေျပးတာကို ကာကြယ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ေက်ာင္းသားလူငယ္ ေက်ာင္းပ်က္တာနဲ႔ မိဘအုပ္ထိန္းသူကို အသိေပး ေမးျမန္းတဲ့စနစ္၊ ေက်ာင္းသားကို ေတြ႕ဆံုစစ္ေဆး အႀကံေပးတဲ့စနစ္ရွိရင္ ေက်ာင္းသားလူငယ္ ေက်ာင္းေျပးႏႈန္းကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။
(ဂ) ေက်ာင္းသားလူငယ္၏ အေျခအေန
ေက်ာင္းသားလူငယ္ ခံစားေနရတဲ့ စိတ္ေ၀ဒနာေၾကာင့္ ေက်ာင္းေျပးတဲ့အက်င့္ ေပၚေပါက္လာႏိုင္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြထဲမွာ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ စိတ္ေ၀ဒနာခံစားရပါတယ္။ ေက်ာင္းေျပးတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြထဲမွာ ၂၅ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔က စိတ္ေ၀ဒနာရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။ စိတ္က်ေ၀ဒနာ၊ စိတ္ဖိစီးမႈေ၀ဒနာ၊ ဆိုးသြမ္းတဲ့ အျပဳအမူေ၀ဒနာ (Conduct Disorder) နဲ႔ အရက္၊ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲတဲ့ အေလ့အထေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းေျပးတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြထဲမွာ ၃၁ ရာခုိင္ႏႈန္းက အရက္ေသာက္တတ္ပါတယ္။ ၃၃ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ေဆးလိပ္ေသာက္တတ္ပါတယ္။ ၃၇ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ေဆးေျခာက္႐ွဴတဲ့အက်င့္ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မိမိကုိယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈနည္းပါးတဲ့ ေက်ာင္းသား၊ ဘ၀ေရွ႕ေရးအတြက္ ရည္မွန္းခ်က္မထားတဲ့ ေက်ာင္းသားနဲ႔ ေက်ာင္းစာညံ့ဖ်င္းတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြထဲမွာ ေက်ာင္းေျပးႏႈန္း ပိုမိုမ်ားျပားပါတယ္။ ဆိုးသြမ္းတဲ့ အျပဳအမူေ၀ဒနာရွိတဲ့ သူငယ္ခ်င္း၊ ေက်ာင္းေျပးေလ့ရွိတဲ့ သူငယ္ခ်င္းေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈေၾကာင့္ ေက်ာင္းေျပးတတ္တဲ့အက်င့္ ရရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ အတုျမင္ အတတ္သင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေက်ာင္းေျပးျခင္း၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးမ်ား
မၾကာခဏ ေက်ာင္းေျပးတတ္တဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ရဲ႕ ဘ၀ေနာင္ေရးဟာ မေခ်ာေမြ႕ပါဘူး။ ၄င္းတို႔ ေတြ႕ႀကံဳရတဲ့ ဆိုးက်ဳိးေတြကေတာ့ ေက်ာင္းစာညံ့ဖ်င္းၿပီး စာေမးပြဲက်ျခင္း၊ ေက်ာင္းထုတ္ခံရျခင္း တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းေျပးေလ့ရွိတဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြထဲမွာ အရြယ္မေရာက္ခင္ ေက်ာင္းထြက္ရတဲ့ႏႈန္းက ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၅၀ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ရွိပါတယ္။
ဆိုးသြမ္းလူငယ္ဘ၀ ေရာက္ရွိသြားျခင္း၊ အေပါင္းအသင္းမွားၿပီး ရာဇ၀တ္မႈအမ်ဳိးမ်ဳိး က်ဴးလြန္တဲ့ အက်င့္ဆိုးေတြ ရရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ ေက်ာင္းေျပးတဲ့ အက်င့္ရွိတဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြ အရြယ္ေရာက္လာတဲ့အခါ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ အက်ဥ္းခ်ခံရတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳရွိပါတယ္။ ေက်ာင္းေျပးတဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြထဲမွာ အရက္စြဲ၊ မူးယစ္ေဆးစြဲ ေ၀ဒနာျဖစ္ႏႈန္း မ်ားျပားမႈရွိပါတယ္။ ေက်ာင္းေျပးတဲ့ ေက်ာင္းသူေတြထဲမွာ မရည္ရြယ္ဘဲ ကိုယ္၀န္ရွိလာႏႈန္း ပိုမိုမ်ားျပားတာ၊ ေက်ာင္းေျပးတဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြ အရြယ္ေရာက္လာရင္ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္ႏႈန္း၊ စိတ္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏႈန္းနဲ႔ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ေသေၾကာင္းႀကံတဲ့ႏႈန္းေတြလည္း ပိုမိုမ်ားျပားလာပါတယ္။
ေက်ာင္းသားလူငယ္ ေက်ာင္းေျပးအျပဳအမူ ေလ်ာ့နည္းေစရန္
ေက်ာင္းေျပးတဲ့ေက်ာင္းသားကို ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေပးဖို႔အတြက္ ႀကီးတဲ့အမႈကို ေသးငယ္ေစ၊ ငယ္တဲ့အမႈကို ပေပ်ာက္ေစဆိုတဲ့ မူ၀ါဒ၊ ဒဏ္ေပးျခင္းထက္ ဆုေပးျခင္းကို အားေပးတဲ့ မူ၀ါဒ၊ ေက်ာင္းေျပးတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြကို ေလ့လာရွာေဖြၿပီး ေလ်ာ့နည္းေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့ မူ၀ါဒ၊ ေက်ာင္းေျပးတဲ့ ေက်ာင္းသားကို ပံ့ပိုးကူညီတဲ့ မူ၀ါဒေတြကို ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ရင္ ပိုမိုထိေရာက္ပါတယ္။
ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ က်င့္သံုးတဲ့ မူ၀ါဒတခ်ဳိ႕ကို နမူနာအျဖစ္ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
ေက်ာင္းတက္တာ၊ ေက်ာင္းပ်က္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တိက်တဲ့မူ၀ါဒ ခ်မွတ္က်င့္သံုးျခင္း၊ ေက်ာင္းသားလူငယ္ စာသင္ခန္းထဲမွာ မရွိရင္ အတန္းပိုင္ ဆရာ၊ ဆရာမက ခ်က္ခ်င္းစံုစမ္းအေရးယူတဲ့ မူ၀ါဒရွိျခင္း၊ ေက်ာင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရာရွိနဲ႔ အတန္းပိုင္ ဆရာ၊ ဆရာမ ခြင့္ျပဳခ်က္မရွိဘဲ ေက်ာင္းသားလူငယ္ ေက်ာင္းပ်က္ရင္ မိဘအုပ္ထိန္းသူကို ခ်က္ခ်င္း ဆက္သြယ္တိုင္ၾကား အသိေပးျခင္း၊ ေက်ာင္းတက္၊ ေက်ာင္းပ်က္ႏႈန္းကို တိတိက်က် မွတ္တမ္းျပဳထားျခင္း၊ ေက်ာင္းတက္၊ ေက်ာင္းပ်က္ႏႈန္းကိုတိတိက်က် မွတ္တမ္း ျပဳထားျခင္း၊ မိဘအုပ္ထိန္းသူက ေက်ာင္းသားလူငယ္ ေက်ာင္းပ်က္ျခင္းကို အေလးမထားရင္ ၄င္းတို႔နဲ႔ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း၊ လိုအပ္တဲ့ အကူအညီရရွိေအာင္စီစဥ္ေပးျခင္း၊ ေက်ာင္းပ်က္တဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ကို ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းဖို႔ “အႀကံဥာဏ္ေပး ကူညီသူ” (Mentor)စနစ္ ထားရွိျခင္း၊ ေက်ာင္းေျပးတဲ့ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းျပန္တက္ရင္ လႈိက္လႈိက္လွဲလွဲ ႀကိဳဆိုလက္ခံတဲ့ အစီအစဥ္ရွိျခင္း၊ ေက်ာင္းသားလူငယ္ရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ ေက်ာင္းပတ္၀န္းက်င္က မိမိကို လိုလိုလားလား လက္ခံေနတယ္ဆိုတဲ့ အသိ၀င္လာေအာင္ကူညီျခင္း၊ ေက်ာင္းတက္ခ်ိန္မွာ ေက်ာင္းပရ၀ုဏ္တစ္ခုလံုး “ဂိတ္”ပိတ္(တံခါးပိတ္)တဲ့ မူ၀ါဒရွိျခင္း၊ ေက်ာင္းမွာ ေခတၱခဏအေရာင္ျပၿပီး ေက်ာင္းလစ္တတ္တဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြကို တားဆီးဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။
ေက်ာင္းသားလူငယ္ ေက်ာင္းေျပးတဲ့အက်င့္ ေလ်ာ့နည္းပေပ်ာက္ဖို႔အတြက္ စာသင္ေက်ာင္းတစ္ခုတည္းက ေဆာင္ရြက္႐ံုနဲ႔ မေအာင္ျမင္ႏိုင္ပါဘူး။ ေက်ာင္းအဖြဲ႕အစည္းေပါင္းစံု၊ ဌာနေပါင္းစံု ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမ၊ ေက်ာင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ မိဘအုပ္ထိန္းသူ၊ ေက်ာင္းက်န္းမာေရး၀န္ထမ္း၊ ကေလးသူငယ္ စိတ္က်န္းမာေရး၀န္ထမ္း၊ ရဲအရာရွိ၊ လူမႈ၀န္ထမ္းအရာရွိ စတဲ့ ပညာရွင္ေပါင္းစံု စုေပါင္းေဆာင္ရြက္တဲ့ အစီအစဥ္လည္း ရွိပါတယ္။
See More
ေက်ာင္းပ်က္တဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ (၁)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
