ပါေမာကၡဦးကိုကို (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး။ ။ လူတစ္ေယာက္က အ၀လြန္ေနၿပီ ဆိုတာကို ဘယ္လိုသိႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ BMIအတိုင္းအတာကို သိေအာင္ အရပ္ကို တိုင္းရမယ္၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို တိုင္းရမယ္။ ၿပီးရင္ BMI တြက္နည္းအတိုင္း တြက္ခ်က္ၾကည့္ရမယ္။
BMI တြက္နည္း =ကိုယ္အေလးခ်ိန္(ေပါင္) / အရပ္အေမာင္း(လက္မ)၂
WHO(ကမၻာ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕)ရဲ႕ အဆိုအရ BMI က ၁၈ ဒသမ၅ ေအာက္ဆိုရင္ ကိုယ္အေလး ခ်ိန္နည္းတယ္၊ ၁၈ ဒသမ ၅ နဲ႔ ၂၄ ဒသမ ၉ ၾကား ဆိုရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကပံုမွန္ပဲ။ ၂၅နဲ႔ ၂၉ ဒသမ ၉ ၾကားဆိုရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားေနၿပီ၊ ၃၀နဲ႔ ၃၄ ဒသမ ၉ ၾကားဆိုရင္ အ၀လြန္ေနၿပီ၊ ၃၅နဲ႔ ၃၉ ဒသမ ၉ ၾကားဆိုရင္ အလြန္အ၀လြန္ေနၿပီ၊ ၄၀ အထက္ ဆိုရင္ အလြန္႔အလြန္၀ေနၿပီလို႔ ဆိုထားပါတယ္။
အာရွမွာေတာ့ ၁၈ဒသမ၅ နဲ႔ ၂၃ ၾကားဆိုရင္ ပံုမွန္ကိုယ္အေလးခ်ိန္ရွိတယ္လို႔ သတ္မွတ္တယ္။ ၂၃နဲ႔ ၂၉ ဒသမ၉ ၾကားဆိုရင္ ပံုမွန္ထက္မ်ားေနၿပီ လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ရလဒ္ေတြကေတာ့ WHO မွာနဲ႔ အတူတူပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဒီ BMI ရလဒ္အ တိုင္းဆံုးျဖတ္တာက ၁၀၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမမွန္ပါဘူး။
လူေတြမွာ၀ပံု၀နည္းက အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိေတာ့ ဘယ္ လို၀သလဲဆိုတဲ့အခ်က္ကို ထည့္ၿပီးစဥ္းစားရပါတယ္။ ၀တာကတစ္ကိုယ္လံုး၀တာလား၊ Central Obesity လို႔ ေခၚတဲ့ ခႏၶာကိုယ္အလယ္ပိုင္းက ဗိုက္နဲ႔ ခါးေတြ မွာ၀ေနတာလား၊ Peripheral လို႔ေခၚတဲ့ ေဘးဘက္ ေတြမွာ ၀ေနတာလားဆိုတဲ့ ခႏၶာကိုယ္မွာ အဆီေတြ ကဘယ္ေနရာမွာစုေနတာလဲကို ၾကည့္ဖို႔လိုပါတယ္။
အဆီေတြက အလယ္မွာစုၿပီး ဗိုက္ပူခါးတုတ္ ေနတယ္ဆိုရင္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ေလျဖတ္တာ၊ အဆီမ်ားတာနဲ႔ ကင္ဆာေရာဂါေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
တကယ္လို႔မ်ား အဆီေတြက ေဘးဘက္မွာ စုေနတယ္၊ (ဥပမာ-အမ်ဳိးသမီးဆိုရင္ ရင္ဘတ္၊ တင္ပါးေတြမွာ အဆီေတြကစုေနတယ္) ခါးေတာ့မတုတ္ဘူး။ ခါးက သိမ္ေနတယ္။ ဒီလိုဆိုရင္ ၀ေတာ့၀ေပမယ့္ က်န္းမာေရးေတာ့ မထိခိုက္ေစပါဘူး။
BMI တစ္ခုတည္းကိုၾကည့္လို႔မရဘူး။ ခါးကို ပါတိုင္းၾကည့္ဖို႔လိုတယ္။ ခါးအတိုင္းအတာက အာရွလူမ်ဳိးေတြမွာ အမ်ဳိးသားဆိုရင္ ၃၆လက္မထက္မ ေက်ာ္ရဘူး။ အမ်ဳိးသမီးဆိုရင္ ၃၁ လက္မထက္မ ေက်ာ္ရဘူး။ လူတစ္ေယာက္က ၀သလား၊ မ၀ဘူးလားတိုင္းတာတဲ့အခါ တခ်ဳိ႕လူေတြမွာ၀ေတာ့၀တယ္၊ က်န္းမာတယ္။ ဒါကို Metabolically Obese and healthy လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ၀ေပမယ့္ က်န္းမာေရးေလ့က်င့္ခန္းေတြ ပံုမွန္လုပ္ေနတာေၾကာင့္ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးၾကည့္လိုက္ရင္ အဆီ လည္းမတက္ဘူး၊ ေသြးတိုးလည္းမရွိဘူး၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါလည္းမရွိဘူး။ ဒါဆိုရင္ Metabolically Healthy ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
လူတစ္ေယာက္က ပိန္ေပမယ့္ သူ႔ကို စစ္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေသြးတိုးလည္း ရွိတယ္၊ ဆီးခ်ဳိလည္း ရွိတယ္၊ ေသြးတြင္းအဆီေတြလည္း မ်ားေနတယ္၊ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါေတြလည္း ျဖစ္ေနတယ္၊ ဒါဆိုရင္ ပိန္ေပမယ့္ Metabolically Unhealthy လို႔ဆိုႏိုင္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၀တိုင္းလည္း ေရာဂါထူတယ္လို႔ မထင္ပါနဲ႔။ ၀ေပမယ့္ က်န္းမာေရး ေလ့က်င့္ခန္းေတြ ကို မွန္မွန္လုပ္ေနရင္ Fit ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ က်န္း မာေရးေကာင္းေနပါလိမ့္မယ္။ ၀တိုင္းလည္း စိတ္ဓာတ္မက်ပါနဲ႔၊ ေလ့က်င့္ခန္းေတြလုပ္၊ အစားအေသာက္ေတြ ေရွာင္သင့္တာေရွာင္မယ္ဆိုရင္ က်န္းမာေနပါလိမ့္မယ္လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။
လူတစ္ေယာက္ အ၀လြန္၊ မလြန္ဆိုတာသိႏိုင္ဖို႔ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ နံပါတ္တစ္က BMI နဲ႔ သိႏိုင္တယ္။ နံပါတ္ႏွစ္က ခါးတိုင္းၿပီး သိႏိုင္ပါတယ္။ ခါးတိုင္းနည္းက ေအာက္ဆံုးနံ႐ိုးထိပ္နဲ႔ ခါး႐ိုးၾကား မ်ဥ္းတားၿပီး အလယ္ကို ယူပါတယ္။ အဲဒီအလယ္ကေန ေပႀကိဳးနဲ႔တိုင္းပါတယ္။ အ၀လြန္၊ မလြန္ကို BMI နဲ႔အၾကမ္းဖ်ဥ္းသိႏိုင္တယ္။ က်န္းမာေရးထိခိုက္မႈရွိ၊ မရွိကို ခါးအတိုင္းအတာနဲ႔ သိႏိုင္ပါတယ္။ ခါးတုတ္ ဗိုက္ပူေနရင္ေတာ့ က်န္းမာေရးအတြက္ အႏၲရာယ္ရွိ ပါတယ္။ အ၀လြန္တာက မ်ဳိး႐ိုးလိုက္တတ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အ၀လြန္တာေၾကာင့္ ဘယ္လို ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးေတြျဖစ္ေစႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အ၀လြန္တာေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္တဲ့ ေနာက္ဆက္ တြဲ ဆိုးက်ဳိးေတြကေတာ့-
(၁) Metabolic Syndrome လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးတိုး ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ၊ ေသြးတြင္းအဆီမ်ားတာ၊ ေကာင္းတဲ့အဆီ (HDL)ေလ်ာ့နည္းတာ၊ မေကာင္းတဲ့အဆီ ထ႐ိုင္ဂလစ္စ႐ိုက္တက္တာေတြကို ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါတယ္။
(၂) ကင္ဆာ၊ အထူးသျဖင့္ အူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္ ႏႈန္းမ်ားတယ္။
(၃) ညဘက္ ညဘက္ ေဟာက္ၿပီး အသက္႐ွဴရပ္သြားလိုက္၊ ျပန္ေဟာက္လိုက္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါ (Obstructive Sleep Apnea) ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္တဲ့ သူေတြက ေနာက္ တစ္ေန႔က်ရင္ အိပ္ငိုက္ၿပီး ေခါင္း မၾကည္တာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
(၄) ဒူးနာတာ (Osteoarthritis) ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
(၅) အမ်ဳိးသမီးေတြမွာဆိုရင္ PCOS လို႔ေခၚတဲ့သား ဥအိမ္အရည္ၾကည္အိတ္ေပၚတဲ့ေရာဂါစုျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အ၀လြန္ေနၿပီဆိုရင္ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ဳိးေတြ မရွိေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္သင့္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ။ ။ ပထမဆံုးအဆင့္က ကိုယ့္မွာ အဆီမ်ားေနလား၊ ဆီးခ်ဳိ၊ ႏွလံုး၊ ေသြးတိုးစတဲ့ ေရာဂါေတြရွိလားစစ္ေဆး ရပါမယ္။ ရွိရင္ လိုအပ္သလို ကုသမႈခံယူရပါမယ္။
ဒုတိယအဆင့္က က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ေန ထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံ (Lifestyle)ကို လိုက္နာရပါမယ္။ အသီးမ်ားမ်ားစားရပါမယ္၊ အရြက္မ်ားမ်ား စားရပါမယ္၊ အဆီေတြကို ေလွ်ာ့စားရပါမယ္။ အထူးသ ျဖင့္ ျပည့္၀ဆီေတြျဖစ္တဲ့ ၀က္ဆီ၊ အမဲဆီ၊ စားအံုးဆီ ေတြကို ေလွ်ာ့စားရပါမယ္။ အသား ပံုမွန္ စားေပးရပါမယ္။ ခ်ဳိလြန္း၊ ငန္လြန္း၊ ဆိမ့္လြန္းတဲ့ အစာေတြကို ေရွာင္ရပါမယ္၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ေပးရပါမယ္၊ အ လြယ္ဆံုးနည္းက လမ္းေလွ်ာက္ေပးတာပါ။ တစ္ေန႔ မိနစ္ ၃၀ ေလာက္ ခပ္သြက္သြက္ ေလွ်ာက္ေပးရပါမယ္။ တစ္ၿပိဳင္တည္း မလုပ္ႏိုင္ရင္ေတာင္ တစ္ခ်ိန္မွာ ၁၀ မိနစ္နဲ႔ သံုးႀကိမ္လမ္းေလွ်ာက္ေပးရပါမယ္။ ဒီလို နည္းေတြကို လိုက္နာမယ္ဆိုရင္ အ၀မလြန္ေအာင္ ထိန္းထားႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အ၀လြန္ေနမွန္းသိေပမယ့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို က်ေအာင္ မေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္သူေတြဆိုရင္ ဘယ္လိုအ ခ်က္ေတြကို လိုက္နာသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ၀ေတာ့၀ေပမယ့္ Metabolically Healthy ျဖစ္ဖို႔လိုတယ္။ ေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီၫြတ္ေအာင္ ေနထိုင္စားေသာက္ ဖို႔လိုပါတယ္။ ေသြးတိုးမျဖစ္ေအာင္ အငန္ေလွ်ာ့စားဖို႔ လိုတယ္။ ကိုယ့္မွာ ေရာဂါေတြရွိေနသလားဆိုတာကို ပံုမွန္စစ္ေဆးၿပီး ေတြ႕ရင္ ကုသဖို႔လိုတယ္။ လက္ရွိ ၀တာထက္ ပိုမ၀ေအာင္ ထိန္းထားဖို႔ လိုပါတယ္။
ေမး။ ။ အ၀လြန္ေနသူတစ္ဦးက တျခားေရာဂါေတြလည္း တြဲၿပီး ရွိေနတယ္ဆိုရင္ ဘယ္အေျခအေနကို အရင္ ကုသမႈခံယူရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အတူတူပဲကုသရပါမယ္။ ၀တဲ့သူက ေသြးတိုး ရွိရင္ ေသြးတိုးကိုလည္း ကု၊ ၀တာကိုလည္း ကုသရ ပါမယ္။ ၀တဲ့သူက ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ တြဲ ရွိေနရင္ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းတာကိုလည္း ကု၊ ၀တာကိုလည္း ကုသရပါမယ္။
အရင္တုန္းက ၀တဲ့သူ ပိန္ေအာင္လုပ္တာက လွခ်င္လို႔လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ အခု အဲဒီအယူအဆ ေျပာင္းသြားပါၿပီ။ သုေတသနေတြ႕ရွိခ်က္ေတြအရ ၀တာကို ေလွ်ာ့လိုက္ပါ။ ဒါဆိုရင္ ေသြးတိုးလည္း က်မယ္။ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ ျဖစ္ႏႈန္းလည္း က်မယ္၊ဒူးနာေ၀ဒနာလည္း သက္သာမယ္။ ကင္ဆာ ျဖစ္ႏႈန္းလည္း ေလ်ာ့က်မယ္လို႔ ေတြ႕ရွိလာရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၀တဲ့သူေတြ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့တာက လွခ်င္လို႔မဟုတ္ပါဘူး။ က်န္းမာေရးဆိုးက်ဳိးေတြမရ ေအာင္၊ အသက္အႏၲရာယ္မစိုးရိမ္ရေအာင္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အ၀လြန္တာက စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္မႈေတြကို ေကာျဖစ္ေစႏိုင္ပါသလားဆရာ။
ေျဖ။ ။ ၀တဲ့သူေတြက စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္တတ္ပါ တယ္။ အဓိက ျဖစ္တာက စိတ္ဓာတ္က်တယ္။ အမ်ား စုက ၀ေတာ့မလွလို႔ ဆိုၿပီး စိတ္ဓာတ္က်တယ္။ ဒါ့အျပင္ ၀တဲ့သူေတြက က်န္းမာေရးမေကာင္းတာေၾကာင့္ စိတ္ဓာတ္က်ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ လူထဲသူထဲ သြားရ မွာကို စိုးရိမ္တတ္ၾကပါတယ္။
ေမး။ ။ အ၀လြန္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ထပ္မံပညာေပးလိုတာရွိရင္ ေျပာျပေပးပါ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ၀ေနရင္ အသက္အႏၲရာယ္ေပးႏိုင္တဲ့ ေရာဂါေတြ ရွိမလားဆိုတာရွာေဖြၿပီး ရွိရင္ ကုသမႈခံယူသင့္ပါ တယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ မ၀ေအာင္ ထိန္းဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ၀ေနရင္ ၀ိတ္ကို ေလွ်ာ့ပါ။ ၀ိတ္ေလွ်ာ့ႏိုင္ေအာင္ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံက က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံကို လိုက္နာရပါ မယ္။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။
က်န္းမာခ်င္ရင္ တစ္ေန႔ မိနစ္ ၃၀ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ပါ။ ၀ိတ္ေလွ်ာ့ခ်င္ရင္ တစ္ေန႔ ၄၅မိနစ္ ေလ့ က်င့္ခန္း လုပ္ပါ။ လက္ရွိကိုယ္အေလးခ်ိန္ရဲ႕ ၅-၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက်ရင္ရပါၿပီ။ ဆိုလိုတာက ေပါင္ ၁၅၀ ရွိတဲ့သူဆိုရင္ ၁၅ ေပါင္ေလာက္က်ၿပီဆို ေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခေတြ ေတာ္ေတာ္က်သြားပါၿပီ။ ေလ့က်င့္ခန္းကို ေျခာက္လေလာက္ လုပ္ၾကည့္ပါ။
အဆီစားတာမ်ားလို႔ ၀တယ္လို႔ အမ်ားစုကယူဆ ၾကတယ္။ ဒါလည္း မွန္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္လို႔ေခၚတဲ့ ထမင္းကိုလည္း ေလွ်ာ့စားရပါမယ္။ အဆီနည္း၊ ကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္နည္းတဲ့ အစာကို စားရပါမယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
