ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
(၁) ေဆးထိုးအပ္နဲ႔ ေဆးထိုးကိရိယာေတြ မသန္႔ရွင္းတာေၾကာင့္ (Unsterilized Syringes And Needles) ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ပိုးမသတ္ဘဲ တစ္ဦးသံုးၿပီးသားအပ္နဲ႔ တျခားသူေတြကို သံုးမိလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေဆးရည္တစ္ပုလင္းထဲက ေဆးကို အမ်ားအတြက္သံုးရရင္ ထိုးၿပီးသားအပ္နဲ႔ ေဆးစုပ္ယူမိတာေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရာဂါပိုးေတြကူးစက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အပ္ကို တစ္ဦးတည္း တစ္ႀကိမ္တည္းမသံုးဘဲ ျပန္သံုးမယ္ဆိုရင္ ပိုးေသေအာင္သတ္ဖို႔ အပ္ေတြ၊ ျပြန္ေတြကို နာရီ၀က္ျပဳတ္မွ စိတ္ခ်ရပါတယ္။ ကမာၻေပၚမွာ တစ္ႏွစ္လံုးမွာ မလံုၿခံဳတဲ့ (unsafe injection) ေၾကာင့္ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာလူေတြမွာ အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီပိုးနဲ႔ စီပိုးေတြ ကူးစက္ခံခဲ့ရတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အလားတူ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ႏွစ္စဥ္ လူႏွစ္သိန္းခြဲေလာက္ဟာ HIV ခုခံအားက်ဆင္းတဲ့ ပိုးကူးစက္ခံရတယ္လို႔ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕က ဆိုပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲသူေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေတြက တစ္ခါသံုးအပ္ မသံုးၾကလို႔ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါသံုးအပ္သံုးတာေၾကာင့္ ဒါေတြေလ်ာ့သြားေစပါတယ္။ အမ်ားဆံုးေဆးထိုးေလ့ရွိခဲ့တဲ့ နယ္ေတြက လူနာေတြမွာ အသည္းေရာင္အသည္း၀ါပိုး၊ အထူးသျဖင့္ စီပိုးအမ်ားဆံုးျဖစ္တာကို ဆရာ၀န္ေတြ အသိဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ ေဆးထိုးစနစ္နဲ႔ ေဆးထိုးကိရိယာေတြ၊ တစ္ခါသံုး ေဆးထိုးအပ္ေတြသံုးဖို႔ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။
ေဆးထိုးလို႔ ေဆးမတည့္ရင္ ေသာက္တာထက္ ျမန္ဆန္ျပင္းထန္တတ္ၿပီး အသက္ကယ္ေဆးမရွိရင္ အေတြ႕အႀကံဳမရွိသူ လက္ထဲမွာဆိုရင္ မိနစ္ပိုင္းအတြင္း အသက္ေသဆံုးသြားႏိုင္ပါတယ္ . . .
(၂) ေဆးထိုးလို႔ ေဆးမတည့္ရင္ ေသာက္တာထက္ ျမန္ဆန္ျပင္းထန္တတ္ၿပီး အသက္ကယ္ေဆးမရွိရင္ အေတြ႕အႀကံဳမရွိသူ လက္ထဲမွာဆိုရင္ မိနစ္ပိုင္းအတြင္း အသက္ေသဆံုးသြားႏိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆးေတြ၊ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး၊ အားေဆးေတြမတည့္ရင္ ေသြးေပါင္ ခ်က္ခ်င္းက်ေစတတ္ပါတယ္။ (Shock) ဒါေၾကာင့္ ေဆးထိုးေပးရင္ ဒါမွမဟုတ္ ေဆးထိုးခံယူရင္ မေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္တဲ့ ေဆးမတည့္တဲ့ Shock ျဖစ္ခဲ့ရင္ ျပန္ကယ္ဖို႔ ေဆးေတြအဆင္သင့္ အၿမဲရွိရပါမယ္၊ ေဆာင္ထားရပါမယ္။
အရင္ေခတ္က ပင္နဆလင္ေဆး (Penicillin)ဟာ ထိုးေဆးအျဖစ္ပဲရွိခဲ့ဖူးလို႔ ေရွးလူႀကီးေတြ ငယ္စဥ္က လူတိုင္းနီးပါး ဒီေဆးကိုဖ်ားတာနဲ႔ အထိုးခံရဖူးပါလိမ့္မယ္။ ဒီေဆးကေတာ့ ဆရာ၀န္ေတြ အေၾကာက္ဆံုးထိုးေဆးတစ္ခုပါပဲ။ ေဆးမတည့္တဲ့ ျပႆနာရွိတတ္လို႔ပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ေဆးမဆို မတည့္တာျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အေရးေပၚျပန္ကယ္တဲ့ ေဆးမပါဘဲ လူနာအိမ္မွာ ေဆးသြင္းေပးတာကလည္း အႏၲရာယ္မကင္းေၾကာင္း ေရွ႕မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ လူနာေဒၚစမ္းရီရဲ႕ ခင္ပြန္းျဖစ္စဥ္ကိုၾကည့္ရင္ သိသာပါတယ္။
(၃) ေဆးခန္းေတြမွာ အသံုးမ်ားတဲ့ ထိုးေဆးေတြကိုၾကည့္ရင္ Diclofenec, Analgesin, Vitamin, Burplex, B12, B6, Vitamin C,25% နဲ႔ 50% Glucose, Calcium gluconate (ဒိုင္ကလိုဖန္နက္၊ အရင္ကဆို အင္နာဂ်က္စင္၊ ဗီတာမင္ေတြ-ဥပမာ- ဘားပလက္၊ ဘီတြဲလ္၊ ဘီစစ္၊ ဗီတာမင္စီ၊ ၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္းနဲ႔ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ဂလူးကို႔စ္၊ ကယ္လ္ဆီယမ္ဂလူကိုးနိတ္)စတာေတြကို အသံုးျပဳတာမ်ားပါတယ္။ ေစာေစာက အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္အရ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဒိုင္ကလိုနဲ႔ အနာဂ်က္ဆင္ဟာ အာနိသင္တူတဲ့ စားေဆးေတြရွိၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးထိုးရင္ ေ၀ဒနာျမန္ျမန္သက္သာေပမယ့္ စားေဆးနဲ႔ႏႈိင္းစာရင္ အာနိသင္ျပတာ မိနစ္ပိုင္းပဲ အခ်ိန္ကြာျခားပါတယ္။
ထိေရာက္မႈကလည္း မကြာလွပါဘူး။ ဒါဆို diclofenec ေဆးထိုးတာဟာ မလိုအပ္ဘဲ ေဆးထိုးရာ ေရာက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူနာအမ်ားကေတာ့ ေဆးထိုးၿပီး မိနစ္ပိုင္းမွာသက္သာသြားတာကို လိုခ်င္ၾကပါတယ္၊ ဆရာ၀န္ကလည္း လူနာရဲ႕ေ၀ဒနာကို ခ်က္ခ်င္းသက္သာေအာင္ လုပ္ေပးခ်င္တာေၾကာင့္ ေဆးထိုးေပးၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO)ရဲ႕ သတ္မွတ္ခ်က္အရဆိုရင္ေတာ့ ေသာက္ေဆးရွိလ်က္ ထိုးေဆးကို ေရြးခ်ယ္တာက မလိုအပ္ဘဲ ေဆးထိုးရာေရာက္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ လူနာကလည္း ေဆးထိုးဖို႔ လိုလားၾကတာလည္း ပါပါတယ္။
(၄) ေဆးဆိုတာ ေကာင္းက်ဳိးေတြ အနည္းနဲ႔အမ်ားရွိသလို ဆိုးက်ဳိးေတြလည္း အနည္းနဲ႔အမ်ား ရွိၾကပါတယ္။ သံုးသင့္တဲ့ ေနရာမွာသံုးလို႔ အသက္ကယ္ႏိုင္တဲ့အထိ အစြမ္းထက္သလို ဒီေဆးကိုပဲ မသံုးအပ္သူေတြမွာ သံုးမိတာ ဒါမွမဟုတ္ သိရက္နဲ႔ တျခားအက်ဳိးကို လိုခ်င္လို႔ (ဥပမာ- ခ်က္ခ်င္းသက္သာတာမ်ဳိး ျပသခ်င္လို႔) သံုးမိတာေၾကာင့္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ- အဖ်ားနဲ႔ ေရာင္ရမ္းမႈက်ေစတဲ့ ဒက္ဆာမီသာစုန္းဆိုတဲ့ ေဆးေတြျဖစ္ပါတယ္။ (Anti-inflammatory drugs) ဒါဟာလည္း မလိုအပ္ဘဲ ေဆးထိုးလိုျခင္းရဲ႕ ဆိုးက်ဳိးေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသာဓကကို ေရွ႕မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ လူနာေဒၚၾကည္နဲ႔ ကိုေအးျမင့္တို႔ကို ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။
(၅) ေဆးထိုးခံရသူေတြသာမကဘဲ ေဆးထိုးျခင္းျပဳလုပ္သူ ေဆး၀န္ထမ္းေတြမွာလည္း လူနာထိုးၿပီးသား အပ္မေတာ္တဆ စူးမိတာေၾကာင့္ ဒီေရာဂါပိုးေတြ ကူးစက္ခံရတာရွိပါတယ္။ ဒါက အကိုင္အတြယ္ေပါ့ဆလို႔ ဒါမွမဟုတ္ ကြၽမ္းက်င္မႈလိုအပ္ေသးလို႔ ျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ သံုးၿပီးသားအပ္ကို စနစ္တက်စြန္႔တတ္ဖို႔လိုပါတယ္။ အပ္အစြပ္ကိုျပန္စြပ္ဖို႔ ႀကိဳးစားစဥ္ မိမိလက္ကို စူးမိတာမ်ားပါတယ္။ အပ္ကို သီးသန္႔ဘူးတစ္ခုထဲမွာ ဒီအတိုင္းထည့္လိုက္ၿပီး စနစ္တက်စြန္႔ရပါမယ္။ သာမန္အမႈိက္ေတြထဲေရာၿပီး ပစ္လိုက္ရင္ အမႈိက္သိမ္းသူေတြစူးမိၿပီး ေရာဂါကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးထိုးရင္ရရွိတဲ့ အက်ဳိးေက်းဇူးနဲ႔ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြကို ခ်ိန္ဆၿပီးမွ မိမိရဲ႕လူနာေတြကို ေဆးထိုးေပးမယ္၊ ေဆးထိုးဖို႔ ေတာင္းဆိုမယ္ဆိုရင္ အက်ဳိးအမ်ားဆံုးရရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
နိဂံုးခ်ဳပ္အေနနဲ႔ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားၿပီး ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးနည္းေစဖို႔ မလိုအပ္ဘဲ ေဆးမထိုးပါနဲ႔။
ေဆးထိုးရင္လည္း လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရမႈမရွိတဲ့ ေဆးထိုးျခင္းစနစ္ (unsafe injection) ေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ ပိုးသန္႔ၿပီး တစ္ခါသံုးေဆးထိုးကိရိယာကိုပဲသံုးပါ။ တစ္ဦးကိုထိုးထားတဲ့အပ္နဲ႔ တျခားတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို မွ်ေ၀ကာ ျပန္မသံုးပါနဲ႔။ သံုးၿပီးသားအပ္နဲ႔ စူးရွႏိုင္တဲ့ ေဆးထိုးကိရိယာေတြကို မိမိကိုယ္တိုင္သာမက အမႈိက္သိမ္းသူေတြ မစူးမိေစဖို႔ စနစ္တက်စြန္႔ပစ္ပါ။
မတည့္တာျဖစ္တတ္တဲ့ ေဆးေတြကို စမ္းသပ္ၿပီးမွထိုးပါ။ မထင္မွတ္ဘဲ ႐ုတ္တရက္ ေရွာ့ခ္ျဖစ္လာမယ္၊ ေဆးမတည့္တာ ျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ အသက္ကယ္မယ့္ေဆး၀ါးေတြ လက္တစ္ကမ္းစာမွာ အဆင္သင့္ရွိေစရပါမယ္။ ေနာက္ဆံုးျဖစ္ႏိုင္ရင္ ထိုးတဲ့ေဆးရဲ႕ ေကာင္းက်ဳိးနဲ႔ဆိုးက်ဳိး ဘာေတြရွိတတ္သလဲဆိုတာ လူနာသိလိုရင္၊ သိသင့္ရင္ ႀကိဳတင္ရွင္းျပၿပီးမွ ထိုးေပးသင့္ပါတယ္။ လူနာေတြကလည္း ဒီေမးခြန္းကို ဆရာ၀န္၊ ဆရာမေတြ၊ ေဆးမွဴးေတြထံမွာ ေမးျမန္းပိုင္ခြင့္ရွိပါတယ္။
See More
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
