၊ ဇြန္ခိုင္ဦး ၊ (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္)
ကမာၻတစ္၀န္းမွ ကင္ဆာကြၽမ္းက်င္သူေတြက ကင္ဆာကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ ႐ိုးစင္းတဲ့ နည္းလမ္းေတြကို လိုက္နာ သင့္ေၾကာင္း ေျပာၾကားထားပါတယ္။
ကယ္လီဖိုးနီးယား ကင္ဆာစင္တာမွ က်န္းမာေရး ဒါ႐ိုက္တာ ဟိုေမရြန္းဆာနာတီ၏ အႀကံျပဳခ်က္
– သၾကားနဲ႔ အဆင္သင့္အစာ အလြန္အမင္း မစားသင့္ . . .
“သၾကားအလြန္အမင္းစားတာနဲ႔ အဆင္သင့္အစာကို အလြန္အမင္းစားတာေၾကာင့္ အသည္းမွာ အဆီစုပံုေစႏိုင္ၿပီး အသည္းထိခိုက္မႈ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ႏႈန္းကို ျမင့္တက္ေစ ႏိုင္ပါတယ္။ အယ္လ္ကိုေဟာေၾကာင့္ မဟုတ္တဲ့ အသည္းအဆီဖံုးေရာဂါက အသည္းကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့အခ်က္လို႔ ခန္႔မွန္းထားၾကပါတယ္”
အေမရိကန္ကင္ဆာစင္တာမွ သုေတသန တြဲဖက္ဒါ႐ိုက္တာ ေအမီလိ၏ အႀကံျပဳခ်က္
– စိတ္ဖိစီးမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ပါ . . .
“ကိုယ္ခံအားစနစ္က အေကာင္းဆံုးအေျခအေနမွာ ရွိေနမွ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြကို ဖ်က္ဆီးပစ္မွာပါ။ စိတ္တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းတဲ့ ဘ၀ေနထိုင္မႈပံုစံရွိတာက ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို ပိုသန္မာအားေကာင္းေစပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈနည္းၿပီး တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းတဲ့ ဘ၀ရွိရင္ ကိုယ္ခံအားစနစ္ဟာ အနာက်က္ႏိုင္စြမ္း ေကာင္းမြန္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားေနရင္ ခႏၶာကိုယ္တြင္းစနစ္ေတြ ကေမာက္ကမျဖစ္ၿပီး ကိုယ္ခံအားစနစ္ ေလ်ာ့က်ကာ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြကို တြန္းလွန္ႏိုင္စြမ္း နည္းသြားတတ္ပါတယ္”
ေအာ္စတင္ကင္ဆာစင္တာမွ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး မက္သ႐ူး၏ အႀကံျပဳခ်က္
– ေျမထဲပင္လယ္ေဒသအစာ စားပါ . . .
“သံလြင္ဆီပါ၀င္တဲ့ ေျမထဲပင္လယ္ေဒသအစာ စားတာေၾကာင့္ ကင္ဆာကို ကာကြယ္ႏိုင္တယ္လို႔ ေလ့လာမႈအမ်ဳိးမ်ဳိးအရ သိရပါတယ္။ ပန္းေဂၚဖီစိမ္း၊ နႏြင္းနဲ႔ ၾကက္သြန္ျဖဴတို႔ပါ၀င္တဲ့ အပင္ထြက္ အစာေတြကို မ်ားမ်ားစားၿပီး သၾကားျဖဴ၊ တိရစာၦန္ထြက္ ျပည့္၀ဆီ၊ အဆိပ္သင့္ဓာတုပစၥည္းေတြနဲ႔ ပိုးသတ္ေဆးဖ်န္းထားတဲ့ အစာေတြကို တတ္ႏိုင္သမွ်ေရွာင္ပါ”
အေရျပားကင္ဆာအထူးကုဆရာ၀န္ ဂ်က္စတင္၏ အႀကံျပဳခ်က္
– ပံုမွန္ စစ္ေဆးမႈ ခံယူပါ . . .
“ကင္ဆာအမ်ားစုကို ေစာေစာေတြ႕ရွိတဲ့အခါ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္သလို ပိုေကာင္းမြန္တဲ့ ေအာင္ျမင္မႈရလဒ္ကို ရရွိေစပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အိမ္မွာ မိမိဘာသာ ပံုမွန္စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ေပးပါ။ အိမ္မွာ ကိုယ့္ခႏၶာကိုယ္ကို စစ္ေဆးရင္း မသကၤာဖြယ္ရာေတြ႕ရွိရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔တိုင္ပင္ၿပီး က်န္းမာေရး စစ္ေဆးမႈ ခံယူပါ”
တက္ဆက္ကင္ဆာစင္တာမွ ပါေမာကၡအဲရစ္၏ အႀကံျပဳခ်က္
– ကာကြယ္ေဆး ထိုးပါ . . .
“တခ်ဳိ႕ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြက ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တယ္ဆိုတာ လူအမ်ားစုက သတိမမူမိခဲ့ၾကပါဘူး။ လိင္အဂၤါၾကြက္ႏို႔ပိုး (သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖစ္ေစႏုိင္) ကာကြယ္ေဆး (HPV Vaccine) ထိုးထားသင့္ပါတယ္။ အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီ ကာကြယ္ေဆး ထိုးထားသင့္ပါတယ္”
အိုဟိုင္းအိုးျပည္နယ္ကင္ဆာစင္တာမွ ကင္ဆာကာကြယ္ေရးသုေတသီ ပီတာ၏ အႀကံျပဳခ်က္
– ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို က်န္းမာေရးနဲ႔အညီ ထိန္းပါ . . .
“အ၀လြန္တာနဲ႔ ကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားတာက ကင္ဆာအမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္ေျခနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိပါတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ေကာင္းေကာင္းထိန္းႏိုင္ေအာင္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ၊ အိပ္ေရး၀၀ အိပ္ပါ၊ ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခနည္းတဲ့ အစာေတြကိုေရြးခ်ယ္စားပါ၊ မိသားစုနဲ႔အလုပ္ကို ဟန္ခ်က္ညီမွ်ေအာင္ အလုပ္လုပ္ပါ”
အေမရိကန္ကင္ဆာစင္တာမွ သုေတသန တြဲဖက္ဒါ႐ိုက္တာ ေအမီလိ၏ အႀကံျပဳခ်က္
– သစ္ပင္စိုက္ပ်ဳိးပါ . . .
“သဘာ၀နဲ႔ ဆက္သြယ္တာက တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းတဲ့ ဘ၀ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ၿပီး ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို ေကာင္းမြန္ေစကာ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြကို ေကာင္းေကာင္းတြန္းလွန္ႏိုင္ပါတယ္။ ဥယ်ာဥ္စိုက္ပ်ဳိးတာေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးမႈကို တြန္းလွန္ႏိုင္တဲ့အျပင္ ဥယ်ာဥ္ကေန လတ္ဆတ္တဲ့ သစ္သီး၀လံနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြ စားရတဲ့အတြက္ အင္တီေအာက္ဆီးဒင့္ ရရွိေစပါတယ္”
၀ႈိက္ပလိန္းေဆး႐ံု ကင္ဆာစင္တာမွ ဓာတ္ေရာင္ျခည္အထူးကု ဂ်က္ဖရီ၏ အႀကံျပဳခ်က္
– ေဆးလိပ္ကို လူမႈေရးအရေတာင္ မေသာက္ပါနဲ႔ . . .
“ေဆးရြက္ႀကီးထုတ္ကုန္ေတြက အဆုတ္၊ ဦးေခါင္း၊ လည္ပင္း၊ အစာေရမ်ဳိျပြန္၊ ပန္ကရိယ၊ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးအိတ္၊ အူမႀကီးနဲ႔ အစာေဟာင္း အိမ္ကင္ဆာေတြအပါအ၀င္ ကင္ဆာအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ေဆးရြက္ႀကီးထုတ္ကုန္ေတြဟာ ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးႏိုင္ေျခကို အနည္းဆံုး ၃၀ ရာခုိင္ႏႈန္းရွိပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ ေဆးရြက္ႀကီးနဲ႔ အဓိက ဆက္စပ္ေနတဲ့ ကင္ဆာက အဆုတ္ကင္ဆာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးရြက္ႀကီးနဲ႔ ေဆးလိပ္ကို ေရွာင္သင့္ပါတယ္”
ဦးေႏွာက္ကင္ဆာစင္တာမွ ေဒးဗစ္၏ အႀကံျပဳခ်က္
– ဦးေႏွာက္ကို တက္ၾကြေစပါတယ္ . . .
“ဦးေႏွာက္ကို အၿမဲအသံုးခ်တာက ဘယ္အသက္အရြယ္မဆို လန္းဆန္းတက္ၾကြေနေစပါတယ္။ သြားတိုက္တာကို မသန္တဲ့လက္နဲ႔ တိုက္တာမ်ဳိး၊ မသန္တဲ့လက္နဲ႔ စာေရးတာမ်ဳိးစတဲ့ ေသးငယ္တဲ့လုပ္ ေဆာင္မႈေတြက ဦးေႏွာက္ထဲက ႏ်ဴရြန္ေတြၾကား ဆက္သြယ္မႈအဆင့္ကို တိုးျမင့္ေစပါတယ္။ ေန႔စဥ္ ေလ့လာမႈအသစ္ေတြ ရွာမီွးတာေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ က်န္းမာေစပါတယ္။
ဆန္ေဒးဂိုးျပည္နယ္မွ အေရျပားကင္ဆာ အထူးကု ဟူးဘာ့တ္၏ အႀကံျပဳခ်က္
– ေနကာခရင္မ္လိမ္းပါ . . .
“ေနကာခရင္မ္က အေရျပားကို အႏၲရာယ္ရွိတဲ့ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ မက်ေရာက္ေအာင္ ပထမဆံုး ကာကြယ္ေပးတဲ့ အရာပါ။ အျပင္ထြက္တိုင္း ေနကာခရင္မ္လိမ္းပါ၊ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ ေနကာမ်က္မွန္တပ္ပါ၊ အပူဆံုးအခ်ိန္ေတြမွာ အျပင္မထြက္ပါနဲ႔”
ကယ္လီဖိုးနီယားကင္ဆာေလ့လာမႈဓာတ္ခြဲခန္းမွ အေရျပားအထူးကု ဒယ္လ္ဖီေဂ်၏ အႀကံျပဳခ်က္
– ေလ့က်င့္ခန္း ပံုမွန္လုပ္ပါ . . .
“ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ လုပ္ေဆာင္သူေတြက အသက္ရွည္ၿပီး ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေလျဖတ္ေရာဂါ၊ အမ်ဳိးအစား (၂) ဆီးခ်ဳိေရာဂါ၊ စိတ္က်ေရာဂါနဲ႔ ကင္ဆာေရာဂါတခ်ဳိ႕ ျဖစ္ႏႈန္းကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ အ၀လြန္တာနဲ႔ အထိုင္မ်ားတဲ့ ဘ၀ေနထိုင္စားေသာက္မႈ ပံုစံရွိတာေၾကာင့္ ရင္သားကင္ဆာနဲ႔ အူမႀကီးကင္ဆာအပါအ၀င္ ကင္ဆာေတြနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိပါတယ္”
ဦးေႏွာက္ကင္ဆာစင္တာမွ ေဒးဗစ္၏ အႀကံျပဳခ်က္
– ေပ်ာ္ရႊင္တဲ့အရာကို လုပ္ပါ . . .
“ဘ၀မွာ က်န္းမာဖို႔အျပင္ ေပ်ာ္ရႊင္မႈရဲ႕ အေရးပါပံုကိုလည္း ထည့္တြက္သင့္ပါတယ္။ ေပ်ာ္ရႊင္မႈရွိသူေတြက ကင္ဆာျဖစ္ႏႈန္း ေလ်ာ့က်တဲ့အျပင္ ဘ၀မွာ ေက်နပ္ေနတတ္ပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈ ေလ်ာ့က်ၿပီး ေပ်ာ္ရႊင္ေစတဲ့ အရာေတြလုပ္တာက ေကာင္းေကာင္းစားတာနဲ႔ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာေတြလိုပဲ အေရးပါပါတယ္”
