ပါေမာကၡေဒၚရင္ရင္ထြန္း (ဥကၠဌ၊ ေရႊေရာင္ႏွင္းဆီ ကင္ဆာေဖာင္ေဒးရွင္း)
ေမး။ ။ ရင္သားကင္ဆာအေၾကာင္း သိပါရေစဆရာမ။
ေျဖ။ ။ ရင္သားအတြင္းက ဆဲလ္ေတြပံုသဏၭာန္ေျပာင္းလဲရာမွ ရင္သားကင္ဆာစတင္ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ႀကီးရဲ႕ ၂၀၁၄ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာထုတ္ျပန္တဲ့ သတင္းမွတ္တမ္းေတြအရ ၂၀၁၂ခုႏွစ္က အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ ရင္သားကင္ဆာေရာဂါဟာ ကမၻာတစ္၀န္းလံုးမွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုး၊ ေသဆံုးမႈအမ်ားဆံုးေရာဂါျဖစ္တယ္လို႔ သိရွိရပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ရတာက ေတြ႕တာ ေနာက္က်လို႔၊ ေနာက္က်ေတာ့ ကုရခက္သြားလို႔ စတဲ့ အေၾကာင္းေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ရင္သား ကင္ဆာေရာဂါက အျဖစ္အမ်ားဆံုး ေရာဂါပဲျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တုန္းကေတာ့ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာက အျဖစ္အမ်ားဆံုးျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ အခုေတာ့ရင္သားကင္ဆာက အျဖစ္အမ်ားဆံုးျဖစ္သြားပါတယ္။
ေမး။ ။ ရင္သားကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္းကို ဘယ္လို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ။ ။ ရင္သားကင္ဆာေရာဂါကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္လို႔ မရႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါကို ေစာေစာစီးစီး ေတြ႕ရွိတာကသာ အေကာင္းဆံုးကာကြယ္နည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေစာေစာရွာေဖြေတြ႕ရွိရင္ ရင္သားကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္မွာပါ။ ေစာေစာစီးစီးေတြ႕ရွိတာ၊ ေရာဂါအဆင့္ႏုခ်ိန္ (အဆင့္ ၁၊၂)မွာေတြ႕ရွိတာ၊ ေတြ႕ရွိတာနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာဆရာ၀န္ထံ အခ်ိန္မီလႊဲေျပာင္းကုသေစတာ၊ လူနာကလည္း ေရာဂါရွာေဖြေဆးကုသမႈကို ထိေရာက္တဲ့ အထိခံယူတာ စတဲ့ အခ်က္ေတြက ရင္သားကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးႏႈန္းကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္တဲ့အခ်က္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ရင္သားကင္ဆာက မ်ဳိး႐ိုးဗီဇနဲ႔ဘယ္လိုဆက္စပ္ေနပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ။ ။ ရင္သားကင္ဆာက မ်ဳိး႐ိုးဗီဇနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ မ်ဳိး႐ိုးဗီဇ HER2(Human Epidermal Growth Factor Receptor 2) က ရင္သားကင္ဆာဆဲလ္ပြားမ်ားေစတာနဲ႔ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနလို႔ ရင္သားကင္ဆာမ်ဳိး႐ိုးရွိရင္ အဓိက စစ္ေဆးသင့္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေနတဲ့ အမ်ဳိးသမီး ငါးဦးအနက္ တစ္ဦးက HRE2 မ်ဳိး႐ိုးဗီဇမ်ားေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
ေမး။ ။ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အခ်က္ေတြကို သိပါရေစ ဆရာမ။
ေျဖ။ ။ အသက္ႀကီးလာတာနဲ႔အမွ် ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခကမ်ားလာပါတယ္။ အေမ၊ ညီမ၊ အေဒၚအရင္း စတဲ့ ေဆြမ်ဳိးအရင္းေတြမွာ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခပိုမ်ားပါတယ္။ ေဆြမ်ဳိးအရင္းေတြမွာ တစ္ဦးထက္ပိုျဖစ္ရင္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုျမင့္တက္လာပါတယ္။ မ်ဳိး႐ိုးဗီဇရွိတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြက တစ္ဘ၀လံုးအတြက္ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခဟာ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ျမင့္တက္သြားပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္အေနနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးေတြက ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခ အမ်ားဆံုးဆိုေပမယ့္ အမ်ဳိးသားေတြလည္း ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဆရာမရဲ႕အေတြ႕အႀကံဳအရ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္တဲ့ အမ်ဳိးသားသံုးေယာက္ေလာက္ ေတြ႕ဖူးပါတယ္။
ေမး။ ။ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့ အခ်က္ေတြကိုလည္း ေျပာျပေပးပါ ဆရာမ။
ေျဖ။ ။ မိခင္၊ ညီအစ္မ၊ အဘြားနဲ႔အေဒၚေတြမွာရင္သား ကင္ဆာျဖစ္ဖူးသူ၊ အသက္ ၁၂ ႏွစ္မတိုင္မီ ေစာ စီးစြာ ရာသီစလာသူ၊ အသက္ ၅၅ ႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွ ေသြးဆံုးသူ၊ အမ်ဳိးသမီးေဟာ္မုန္းေတြကို ငါးႏွစ္ အထက္ အသံုးျပဳသူ၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ မ်ားလြန္းသူ၊ အ၀လြန္သူနဲ႔ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူေတြက ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားပါတယ္။ သတိျပဳရမယ့္ အခ်က္က ဘယ္လို ျဖစ္ႏိုင္ေျခမွ မရွိေပမယ့္လည္း ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ အသက္ ၄၀ေက်ာ္လာေလ၊ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားႏႈန္းမ်ားလာေလ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို သတိျပဳၿပီး ေစာေစာရွာေဖြသင့္ပါတယ္။ ေစာေစာေတြ႕ရွိေလ၊ ကုသမႈေအာင္ျမင္ႏိုင္ေလျဖစ္လုိ႔ပါ။
ေမး။ ။ ရင္သားကင္ဆာရဲ႕ သံသယျဖစ္ဖြယ္ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို သိပါရေစ ဆရာမ။
ေျဖ။ ။ ရင္သားနဲ႔ ခ်ဳိင္းေနရာမွာ အလံုး၊ အက်ိတ္ေပၚလာတာ၊ ရင္သား အေရျပား ေရာင္ရမ္းတာ၊ အေရာင္ေျပာင္းလာတာ၊ ရင္သားအရြယ္အစား၊ ပံုသ႑ာန္ေျပာင္းလဲသြားတာ၊ ရင္သားအေရျပား ခ်ဳိင့္၀င္တာ၊ ႏို႔သီးယားယံတာ၊ ႏို႔သီး အနာေဖးတက္တာ၊ ႏို႔သီးေခါင္းက အတြင္းကို ခ်ဳိင့္၀င္သြားတာ၊ ႏို႔သီးေခါင္းကေန အရည္နဲ႔ ေသြးထြက္တာ၊ ရင္သားတစ္ေနရာတည္းမွာ တင္းတာ၊ နာတာ စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ရင္သားအေပၚ အျပင္ဘက္မွာ အလံုး၊ အက်ိတ္ေတြ႕ရင္ အထူးသတိထားၿပီး စစ္ေဆးဖို႔လိုပါတယ္။
ေမး။ ။ ရင္သားမွာ ပံုမမွန္တဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြကို သတိျပဳႏိုင္ေအာင္ ဘယ္လို လုပ္သင့္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ။ ။ မိမိရင္သားကို မိမိဘာသာ စမ္းသပ္တာက စရိတ္စကလည္းမရွိဘဲ လြယ္ကူ႐ိုးစင္းၿပီး ထိေရာက္တဲ့ နည္းျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ ၂၀ေက်ာ္ခ်ိန္ကစၿပီး မိမိရင္သား မိမိကိုယ္တိုင္ စမ္းသပ္မႈကို စတင္လုပ္ေဆာင္သင့္ပါတယ္။ လစဥ္ရာသီလာေနတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြအေနနဲ႔ ရာသီေပၚတဲ့ ေန႔ရက္ကေန တစ္ပတ္အၾကာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို စမ္းသပ္ၿပီး ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ အသြင္အျပင္၊ ခံစားမႈ၊ ရင္သားေျပာင္းလဲမႈ မွန္သမွ် သတိျပဳမိတာနဲ႔ ဆရာ၀န္ထံ ခ်က္ခ်င္းအသိေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
