ပါေမာကၡဦးေအးမြန္(ခြဲစိတ္အထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း)
ေမး. ကေလးေတြမွာေကာ အူအတက္ေရာင္တတ္ပါသလားဆရာ။
ေျဖ. အူအတက္ေရာင္တာက အသက္အရြယ္မေရြး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေမြးကင္းစကေလးကေန အသက္ရာေက်ာ္အထိ အူအတက္ေရာင္တာျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိပါတယ္။ အျဖစ္မ်ားဆံုးကေတာ့ လူလတ္ပိုင္းအရြယ္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အူအတက္ေရာင္တာက အသက္ ၁၀ ႏွစ္ကေန ၃၀ ႏွစ္အရြယ္အထိ အျဖစ္မ်ားဆံုးပါ။ ဒါေပမဲ့ သံုးလသား၊ ေလးလသားအရြယ္ကေန အသက္ ၁၀၀ ေက်ာ္အရြယ္အထိ အူအတက္ေရာင္တာကို ေတြ႕ဖူးပါတယ္။
ေမး. ကေလးေတြမွာ အူအတက္ေရာင္တဲ့အခါျဖစ္တဲ့ လကၡဏာေတြက လူႀကီးေတြမွာျဖစ္တဲ့ အူအတက္ေရာင္ တဲ့ လကၡဏာေတြနဲ႔ ဆင္တူပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ကေလးေတြမွာက်ေတာ့ အူအတက္ေရာင္တယ္ဆိုရင္ ပါးစပ္ကေနမေျပာတတ္ဘူး၊ ဗိုက္ဘယ္ေနရာ နာတယ္၊ ဘယ္လိုနာတယ္ စသျဖင့္ လူႀကီးလိုမေျပာႏိုင္ေတာ့ ကေလးေတြမွာဆိုရင္ ေရာဂါစမ္းရ နည္းနည္းခက္ပါတယ္။ ဆရာတို႔က လူနာလာျပရင္ ေရာဂါရာဇ၀င္ေမးရတယ္၊ စမ္းသပ္ရတယ္၊ ကေလးေတြက်ေတာ့ ေရာဂါရာဇ၀င္ေမးလို႔မရဘူး၊ ကေလး မိခင္ေလာက္ကပဲ အၾကမ္းဖ်င္းေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးပ်ဳိ႕ခ်င္သလိုျဖစ္တာ၊ ဖ်ားတာ . . ဒီေလာက္ပဲ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ကေလးက်ေတာ့ ေစာေစာစီးစီးသိဖို႔ ခဲယဥ္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စမ္းသပ္လိုက္ရင္ေတာသိပါတယ္။ ဒါကလည္း သံသယရွိမွ ဆရာ၀န္ဆီျပၿပီး စမ္းသပ္ျဖစ္တာမ်ဳိးဆိုေတာ့ သံသယမရွိရင္ ကေလးေတြ အူအတက္ေရာင္တာကို ေစာေစာမသိဘဲ လြတ္သြားတတ္ပါတယ္။
ေမး. ကေလးေတြမွာ အူအတက္ေရာင္တာလြတ္မသြားေအာင္ မိဘေတြအေနနဲ႔ ဘယ္လိုအခ်က္ေတြကို လိုက္နာသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. မိဘေတြက ကေလးကို ႐ိုး႐ိုးဗိုက္ေအာင့္တာပဲ၊ ေလထိုးတာပဲဆိုၿပီး ၀မ္းခ်ဴေနမယ္၊ ေလေဆးေတြေပးမယ္ . . အဲဒီလိုလုပ္ေနရင္ ေနာက္က်သြားတတ္ပါတယ္။ အဖ်ားေတြတက္ၿပီး အူအတက္ေပါက္သြားရင္ အသက္ အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။ အူအတက္ေရာင္တဲ့အခါ ၂၄ နာရီအတြင္း မခြဲႏိုင္ရင္ ဗိုက္ထဲအူအတက္ေပါက္ၿပီး ေသြးဆိပ္ျပန္႔သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိဘေတြအေနနဲ႔ ကေလးဗိုက္ေအာင့္တယ္ဆိုရင္ ကေလးဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသင့္ပါတယ္။ ကေလးဆရာ၀န္က စမ္းလိုက္လို႔ သံသယရွိရင္ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ကို ျပန္လႊဲေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္က သိပ္ေသခ်ာရင္ ခြဲၿပီး အူအတက္ကို ထုတ္လိုက္မွာျဖစ္ပါတယ္။ သိပ္မေသခ်ာရင္ အစာပိုက္သြင္းထားၿပီး ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆးေပးကာ ေစာင့္ၾကည့္ေနမွာပါ။ ေဆးေပးလိုက္လို႔ သက္သာသြားရင္ မခြဲေတာ့ပါဘူး။ ေဆးေပးၿပီး မသက္သာဘူးဆိုမွ ခြဲစိတ္ကုသမႈေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး. အူအတက္ေရာင္တဲ့အေျခအေနကို သိဖို႔ ဘယ္လုိေရာဂါရွာေဖြသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. အူအတက္ေရာင္တဲ့ အေျခအေနအတြက္ အေကာင္းဆံုး ေရာဂါရွာေဖြနည္းက ဆရာ၀န္က လက္နဲ႔စမ္းသပ္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ကမၻာလံုးမွာ လက္ခံထားတဲ့အခ်က္ပါ။ ေသြးစစ္ေဆးတာ (ေသြးျဖဴဥမ်ား၊ မမ်ား စစ္တာ)၊ အာထရာေဆာင္း႐ိုက္တာ၊ CT Scan ႐ိုက္တာတို႔ကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္။ အာထရာေဆာင္း႐ိုက္တာက အလြယ္တကူ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္။ အာထရာေဆာင္း ႐ိုက္မယ္ဆိုရင္ အူအတက္ ေသးေသးေလးေရာင္တာကို ရာႏႈန္းျပည့္ မသိႏိုင္ပါဘူး။ အူအတက္ေရာင္လို႔ ျပည္တည္ေနၿပီ၊ ခဲေနၿပီဆိုရင္ သိႏိုင္ပါတယ္။ အာထရာေဆာင္းရဲ႕ ေကာင္းတဲ့အခ်က္က အူအတက္ေရာင္တာနဲ႔ လြဲမွားႏိုင္တဲ့ တျခားေရာဂါေတြကို ခြဲျခားသိႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံေတြဆိုရင္ အထူးသျဖင့္ Laparoscopy နည္းနဲ႔ ၾကည့္ၿပီး စစ္ေဆးေလ့ရွိပါတယ္။
ေမး. ကေလးေတြမွာ အူအတက္ေရာင္တာက ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ကေလးပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လူႀကီးပဲျဖစ္ျဖစ္ အူအတက္ေရာင္တာက အတိအက်မသိႏိုင္ပါဘူး။ အူအတက္ဆိုတာ ေသးေသးေလးပဲ၊ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ အူအတက္ ပိတ္ဆို႔မႈရွိရင္ ေရာင္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးတစ္ခုခုေၾကာင့္ အူအတက္ေရာင္ႏိုင္ပါတယ္။ နည္းနည္းအသက္ႀကီးတဲ့သူေတြမွာ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿပီး ၀မ္း (Fecal Matter)က အူအတက္မွာ သြားပိတ္ၿပီး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ရွားရွားပါးပါး ျဖစ္တတ္တာက ကင္ဆာအက်ိတ္ ပိၿပီး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အျဖစ္မ်ားတာက ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး၀င္တာေၾကာင့္ အူအတက္ေရာင္တာနဲ႔ အေစ့အဆန္တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးပိတ္တာေၾကာင့္ အူအတက္ေရာင္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတေလ ရွားရွားပါးပါး သန္ေကာင္ပိတ္ၿပီး ျဖစ္တာေတြ႕ရပါတယ္။
ေမး. အူအတက္ေရာင္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကေလးေတြ အူအတက္ေရာင္တဲ့အခါ မိဘေတြက ဘယ္လိုမ်ဳိး ေခၚလာေလ့ရွိပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆရာတို႔ အေတြ႕အႀကံဳအရ ကေလးေတြ အူအတက္ေရာင္တာက ကေလးဆရာ၀န္ကၫႊန္လို႔ လာျပတာ မ်ားပါတယ္။ အူအတက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ကေလးဆရာ၀န္ကလႊဲလိုက္ရင္ မွားခဲပါတယ္၊ သူတို႔က ေသြးလြန္တုပ္ေကြးနဲ႔ တျခားေရာဂါေတြ ဟုတ္၊ မဟုတ္ စစ္ၿပီးမွ လႊဲလိုက္တာျဖစ္လို႔ မွန္တာမ်ားပါတယ္။ သူတို႔ လႊဲလိုက္ေပမယ့္ သံသယရွိရင္ အစာေကြၽးၿပီး ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆးေပးကာ တစ္ရက္ေလာက္ ေစာင့္ၾကည့္ရပါ တယ္။
အဲဒီအခ်ိန္မွာ ေလမလည္ဘူး၊ ဗိုက္ေဖာင္းတယ္၊ ဖ်ားတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ခြဲလိုက္တာမ်ားပါတယ္။ အူအတက္ေရာင္တာက ၂၄ နာရီအတြင္း မခြဲရင္ အသက္အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။ အူအတက္ေရာင္တာကို အခ်ိန္မီမခြဲျဖစ္ရင္ ကေလးေတြနဲ႔ အသက္ႀကီးတဲ့ အဘိုး၊ အဘြားေတြက အသက္အႏၲရာယ္ ပိုထိခိုက္တတ္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔က ကိုယ္ခံအားစနစ္က အားနည္းလို႔ပါ။
ေမး. အူအတက္ေရာင္တာေၾကာင့္ ေသဆံုးသူဦးေရ ျမင့္မားပါသလားဆရာ။
ေျဖ. တစ္ကမၻာလံုးမွာဆိုရင္ အူအတက္ေရာင္တာေၾကာင့္ ေသဆံုးသူက တစ္ႏွစ္-တစ္ႏွစ္မွာ ခုနစ္ေသာင္း ေလာက္ရွိပါတယ္။ အူအတက္ေရာင္ၿပီး ၄၈ နာရီအတြင္း မခြဲဘဲထားရင္ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္က ေပါက္ထြက္ သြားတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ကေလးေတြနဲ႔ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါနဲ႔ ႏွလံုးေရာဂါရွိတဲ့သူေတြမွာ အသက္အႏၲရာယ္ ထိခိုက္တာမ်ားပါတယ္။ အေမရိကန္မွာဆိုရင္ အူအတက္ေရာင္တာကို အေရးေပၚကုသမႈ အမ်ားဆံုးေပးရတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။
ေမး. အူအတက္ေရာင္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြက အေတာ္ေလးနားလည္လာေနၿပီလား ဆရာ။
ေျဖ. ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ပညာတတ္လူတန္းစားေတြက အူအတက္ေရာင္တာကို သိလာၾကပါၿပီ။ အစားမွားလုိ႔ ဗိုက္ေအာင့္ရင္ ခ်က္အေပၚပိုင္းေတြမွာျဖစ္ၿပီး ခ်က္၀န္းက်င္နဲ႔ ဗိုက္ညာဘက္ေအာက္ပိုင္းေတြမွာျဖစ္ရင္ ေဆးခန္း/ေဆး႐ံုကို အျမန္ဆံုးျပသင့္ပါတယ္။ ဒါေတြကို သိတာလည္း မ်ားလာပါၿပီ။
ေစာေစာ သိမယ္ဆိုရင္ Laparoscope ခြဲလို႔ရပါတယ္။ ေနာက္က်သြားၿပီဆိုရင္ေတာ့ အနာျပည္တည္တာ၊ ဗိုက္ကို အႀကီးႀကီးဟၿပီး ခြဲစိတ္ကုသရတာေတြျဖစ္တတ္တဲ့အတြက္ လူနာမွာလည္း အမ်ားႀကီးနစ္နာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အူအတက္ေရာင္တယ္လို႔ သံသယ၀င္တာနဲ႔ ဆရာ၀န္ဆီအျမန္ဆံုးျပသင့္ပါတယ္။
ေမး. အူအတက္ေရာင္တာနဲ႔ လြဲမွားတတ္တဲ့ေရာဂါေတြရွိရင္ သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ. ဗိုက္ေအာင့္ေစတဲ့ ေရာဂါအေျခအေနအားလံုးက အူအတက္ေရာင္တာနဲ႔ လြဲမွားတတ္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီး ေတြဆိုရင္ ကိုယ္၀န္ရွိတာ၊ သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္တာ ဆီးလမ္းေၾကာင္းေက်ာက္တည္၊ ပိုး၀င္တာ စတာေတြ နဲ႔မွားႏိုင္တယ္။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ၊ တီဘီေရာဂါစသျဖင့္ ဗိုက္ေအာင့္ေစတဲ့အေျခအေနေတြက အူအတက္ေရာင္တာနဲ႔ မွားႏိုင္ပါတယ္။
ဆရာ၀န္ျပဖို႔ အဆင္မေျပေသးရင္ အရည္ပဲေသာက္သင့္ပါတယ္၊ အဖတ္မေကြၽးသင့္ပါဘူး၊ ဗိုက္ကို မႏွိပ္ပါနဲ႔၊ ၀မ္းမခ်ဴရပါဘူး . . .
ေမး. အူအတက္ေရာင္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ထပ္မံပညာေပးလိုတာရွိရင္ သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ. အူအတက္ေရာင္တာကို အခ်ိန္မီမသိလိုက္ဘဲ အခ်ိန္ေက်ာ္မွသိရင္ ဗိုက္တစ္ျပင္လံုး ပိုးေတြျပန္႔ၿပီး ကိုယ္ခံအားနည္းတဲ့သူ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူနဲ႔ အသက္ႀကီးလြန္း/ငယ္လြန္းသူေတြမွာ အသက္အႏၲရာယ္ ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ အူအတက္ကို ျဖတ္ထုတ္လိုက္လို႔ ဘာမွအႏၲရာယ္မရွိတဲ့အတြက္ျဖစ္တာနဲ႔ ေစာေစာ ျဖတ္ထုတ္ပစ္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။
အူအတက္ေရာင္တာက ဘယ္အသက္အရြယ္မဆို ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တစ္ခါျဖစ္ၿပီး အူအတက္ကို ျဖတ္ထုတ္ၿပီး ၿပီဆိုရင္ ထပ္မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ခ်က္ပတ္၀န္းက်င္ ၀မ္းဗိုက္ညာဘက္ေအာင့္ေနရင္ အူအတက္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာ၀န္ကို အခ်ိန္မီျပဖို႔လိုပါတယ္။ ဆရာ၀န္ျပဖို႔ အဆင္မေျပေသးရင္ အရည္ပဲေသာက္သင့္ ပါတယ္၊ အဖတ္မေကြၽးသင့္ပါဘူး၊ ဗိုက္ကို မႏွိပ္ပါနဲ႔၊ ၀မ္းမခ်ဴရပါဘူး။ ၀မ္းမခ်ဳပ္ေအာင္ အမွ်င္ဓာတ္ပါ၀င္မႈမ်ားတဲ့ အသီးအႏွံဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားမ်ားစားရပါမယ္။ ၿပီးရင္ ၀မ္းခ်ဳပ္ မခံဘဲ ၀မ္းမွန္မွန္သြားေပးရပါမယ္။ သန္ခ်ေဆးကို မွန္မွန္ေသာက္ရပါမယ္။ ဒီလို လိုက္နာရင္ေတာ့ အူအတက္ ေရာင္တာ အျဖစ္နည္းပါတယ္။
