ေဒါက္တာဦးေဇာ္စိန္လြင္ (ေဆး႐ံုအုပ္ႀကီး-ၿငိမ္း) စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးမွ ေျဖၾကားေပးပါသည္။
ေမး. စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါအေၾကာင္း သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ. Schizophreniaကို ဆရာႀကီး တကၠသိုလ္ဘုန္းႏိုင္က အႏုပညာရသေျမာက္ေအာင္ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါဆိုၿပီး နာမည္ေပးခဲ့တာပါ။ ဆရာတို႔စိတ္က်န္းမာေရး ဆရာ၀န္ေတြကေတာ့ စကီဇိုဖရန္းနီးယား (Schizophrenia)ဆိုၿပီးပဲ ေ၀ါဟာရသတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါက ေရွးဦးကတည္းကရွိခဲ့တယ္ဆိုတာ သမိုင္းေၾကာင္း အေထာက္အထားေတြအရ သိရပါတယ္။
အရင္တုန္းကေတာ့ ၀ိဥာဥ္ေလာကေတြ၊ တျခား အယူအဆေတြေၾကာင့္ဆိုၿပီး ဒီေရာဂါကိုထင္ခဲ့ၾကေပမယ့္ ဒီေရာဂါကို ၁၈ ရာစုႏွစ္အေက်ာ္မွာ အဂၤလန္ႏိုင္ငံက စိတ္ပညာရွင္ဘ႐ိုင္လာက ေရာဂါအမည္တပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေရာဂါလကၡဏာေတြကို စုစည္းၿပီး စကီဇိုဖရန္းနီးယား (Schizophrenia) ေရာဂါလို႔ တိတိက်က်ထုတ္ေဖာ္ခဲ့ ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက ဒီေရာဂါဘာေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကိုေတာ့ ေဖာ္ထုတ္လို႔မရခဲ့ေသးပါဘူး။
ဒါေပမဲ့ စိတ္ပညာရွင္ ဆစ္ဂမန္ဖ႐ိုဒ္ကစၿပီး စိတ္ပညာရွင္ေတြက ဘာကိုေတြ႕ရွိလာသလဲဆိုေတာ့ ငယ္ငယ္တုန္းက စိတ္ရဲ႕ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈျဖစ္စဥ္ေတြမွာ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ေတြ၊ စိတ္ဒဏ္ရာေတြရွိလာရင္ အသက္ႀကီးလာတဲ့အခါ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ အျပဳအမူေတြနဲ႔ ခံစားခ်က္ေတြရွိလာတယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ ကိုယ္ရည္ ကိုယ္ေသြးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈျဖစ္စဥ္မွာ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ေတြ၊ ထိခိုက္မႈေတြရွိလာရင္ ႀကီးလာတဲ့အခါ စံခ်ိန္မီကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးမျဖစ္ေတာ့ဘူး၊ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔ လက္ေတြ႕ဘ၀ကြာဟတဲ့အခါ သူရဲ႕ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးက အရာရာကို အံ၀င္ခြင္က်ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္စြမ္းမရွိေတာ့ဘဲ ပံုမွန္ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးနဲ႔ ပံုမမွန္ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးကို ခြဲခြဲျခားျခား မဆံုးျဖတ္ႏိုင္ေတာ့တဲ့အတြက္ ဒီအေျခအေနကို စကီဇိုဖရန္းနီးယား (Schizophrenia)လို႔ သတ္မွတ္ခဲ့တယ္။ လူတစ္ေယာက္တည္းမွာ စိတ္က ဟိုဘက္ေရာက္လိုက္၊ ဒီဘက္ေရာက္လိုက္ျဖစ္ေနတဲ့ ႏွစ္စိတ္နဲ႔တစ္ကိုယ္၊ တခ်ဳိ႕မွာ သံုးစိတ္နဲ႔တစ္ကိုယ္ အေျခအေနကို စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါလို႔ ဆရာႀကီး တကၠသိုလ္ဘုန္းႏိုင္က အမည္ေပးခဲ့တယ္။
၁၉၅၀ ေက်ာ္လာေတာ့ ေဆးပညာတိုးတက္လာတဲ့အတြက္ ဦးေႏွာက္ထဲမွာရွိတဲ့ ဓာတုပစၥည္းတစ္မ်ဳိး ေဖာက္ျပန္မႈဟာ ဒီလိုေရာဂါလကၡဏာ ျဖစ္ေစတယ္လို႔ ေတြ႕ရွိခဲ့ရတယ္။ ဒီေတြ႕ရွိခ်က္ေၾကာင့္ ဒီဓာတုပစၥည္းေလ်ာ့ေစတတ္တဲ့ ေဆး၀ါးတစ္မ်ဳိးကိုထုတ္ေဖာ္ၿပီး ကုထံုးေတြရလာခဲ့တယ္။ ၁၉၅၀ ေနာက္ပိုင္း တိုးတက္တဲ့ ေဆး၀ါးေတြေပၚလာေတာ့ အရင္တုန္းကလိုကုမရဘူးဆိုတဲ့ ဒီေရာဂါက အခုဆိုရင္ ၆၀-၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ လက္ေတြ႕က်က် ကုသႏိုင္လာၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကလည္း တျခားကုသနည္းေတြနဲ႔ တြဲဖက္ကုသလိုက္တဲ့အခါ ေအာင္ျမင္မႈကအေတာ္မ်ားမ်ားရလာပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္တုန္းက ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖြဲ႕က ဒီလူနာေတြကိုဦးတည္ၿပီး “ရဲ၀ံ့ၾကင္နာေစာင့္ ေရွာက္ပါ” (Dare To Care) ဆိုၿပီး ေဆာင္ပုဒ္အေနနဲ႔ ကုသမႈအမ်ားႀကီးေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ ကမာၻ႕စိတ္က်န္းမာေရးေန႔ျဖစ္တဲ့ ေအာက္တိုဘာ ၁၀ ရက္ေန႔တိုင္းမွာ ဒါကိုလႈံ႔ေဆာ္ၿပီး အဓိကလုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေဆး၀ါးတင္မကဘဲ ျပည္သူလူထုက လက္ခံဖို႔၊ သူတို႔ကို၀ိုင္းမပယ္ဖို႔၊ သူတို႔ကိုေနရာေပးဖို႔၊ သူတို႔ေတြရဲ႕ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးနဲ႔ သူတို႔ေရာဂါေတြကိုလည္း နားလည္ဖို႔ Campaign ေတြ အမ်ားႀကီးေဆာင္ရြက္ၿပီး ေစာင့္ေရွာက္ေပးခဲ့ပါတယ္။
ေမး. စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါျဖစ္တဲ့သူက မ်ားပါသလားဆရာ။
ေျဖ. ဆရာတို႔ သုေတသနျပဳခ်က္ေတြအရ ကမာၻ႕စံႏႈန္းနဲ႔ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္လိုက္ရင္ ဘယ္ႏိုင္ငံကမွ ပိုျဖစ္တယ္ဆိုတာမရွိပါဘူး။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေျပာမယ္ဆိုရင္ လူတစ္ေထာင္မွာ ခုနစ္ေယာက္က ျဖစ္တတ္တယ္ဆိုတာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ကုသတဲ့ လူက ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ပဲ ရွိပါတယ္။
ေမး. စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါျဖစ္ရင္ ဘယ္လိုကုသမႈေပးေလ့ရွိပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. ၁၉၁၂ သူ႐ူးဥပေဒအရ Schizophrenia အပါအ၀င္ စိတ္ေဖာက္ျပန္ျခင္း (Psychosis) ရွိသူအားလံုး လူနာေတြကို ေထာင္ထဲထည့္ၿပီး ေဆးကုတာမဟုတ္ဘဲ ထိန္းသိမ္းခဲ့တယ္။ ကုဖို႔ေဆးကလည္း မေပၚေသးဘူးေလ။ ၁၉၅၀ ေနာက္ပိုင္းက်မွ ေဆး၀ါးေတြေပၚလာသလို စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရး ကုထံုးေတြေပၚလာတဲ့အတြက္ ဒီေရာဂါရွင္ေတြက လူၾကားထဲမွာ သူလိုငါလိုေနႏိုင္လာၾကပါတယ္။
စိတ္က်န္းမာေရးေဆး႐ံုႀကီးမွာ ဆရာရွိကတည္းကလုပ္ခဲ့တဲ့ ကုထံုးေတြကေတာ့ သူတို႔ေတြကို အသိအမွတ္ျပဳတယ္၊ သူတို႔ေတြမွာရွိေနတဲ့ အရည္အခ်င္းေတြကို ဆရာတို႔ထုတ္ေဖာ္တယ္၊ အဆိုေတာ္ ေဒၚေကဂ်ာႏူးဦးေဆာင္တဲ့ ခရစ္ယာန္ေတးသံရွင္မ်ား မိတ္သဂၤဟအဖြဲ႕နဲ႔ေပါင္းၿပီး ဒီလူနာေတြကိုပါ ေတးသီခ်င္းေတြ သီဆိုခိုင္းခဲ့ပါတယ္။ ဆရာမႀကီး ေဒၚသန္းျမင့္ေအာင္တို႔နဲ႔ပူးေပါင္းၿပီး ပန္းခ်ီ၊ ဘာသာေရး သင္တန္းေတြ ေပးခဲ့တယ္။
ေဒၚေဒ၀ီခင္တို႔အဖြဲ႕နဲ႔ေပါင္းၿပီး လူမႈေရးကုထံုးေတြျဖစ္တဲ့ ဘုရားသြားတာ၊ သူတို႔နဲ႔အတူ စကားစျမည္ေျပာတာ၊ သူတို႔ေတြနဲ႔ ရင္းရင္းႏွီးႏွီးေနတာေတြလုပ္ၿပီး လူမႈအဖြဲ႕အစည္းထဲကို ျပန္လည္၀င္ဆန္႔ႏိုင္ေအာင္လုပ္ေဆာင္ေပးခဲ့ပါတယ္။ တျခားအႏုပညာရွင္ေတြ၊ ကာတြန္းပညာရွင္ေတြ၊ ပန္းခ်ီပညာရွင္ေတြနဲ႔ေပါင္းၿပီး၊ သူတိုရဲ႕လက္ရာေတြကို အႏုပညာနဲ႔ထုတ္ေဖာ္ၿပီး ျပပြဲေတြေတာင္ လုပ္ေပးခဲ့ပါတယ္။
ေဆး႐ံုမွာလည္း ႏွစ္စဥ္ေအာက္တိုဘာလေရာက္တိုင္း ျပခန္းေတြလုပ္ေတာ့ လာေရာက္ေလ့လာဖို႔ဖိတ္ေခၚပါတယ္။ တစ္ဆက္တည္းေျပာခ်င္တာကေတာ့ အဲဒီလိုစိတ္က်န္းမာေရးလူနာေတြကို အာဟာရဒါနအျပင္ စဥ္ဆက္မျပတ္ကူညီခဲ့သူအားလံုး စိုးမိုးေက်ာ္ႏွင့္ ၀ိုင္း၀ိုင္းလည္ထီဆုိင္မိသားစုအပါအ၀င္ ဒီေန႔အထိ ေငြအား၊ ေစတနာေမတၱာေတြနဲ႔ ကူညီခဲ့သူအားလံုးကို မွတ္တမ္းတင္ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္း ေျပာခ်င္ပါတယ္။
ေမး. မိသားစု၀င္ထဲမွာ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါရွင္ တစ္ဦးရွိေနရင္ မိသားစု၀င္ေတြက ဘယ္လိုမ်ဳိး ပံ့ပိုးေပးသင့္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. မိသားစု၀င္ထဲမွာ စာမလိုက္ႏိုင္တဲ့ ကေလးရွိေနခဲ့ရင္ စာမလိုက္ႏိုင္ဘူး၊ ေက်ာင္းထားရတာ စရိတ္ကုန္တယ္ . . ဆိုၿပီး ေက်ာင္းမထားဘဲထားမလား၊ အဲဒီလိုလုပ္လို႔ မျဖစ္ဘူးေလ၊ သူရဲ႕အခြင့္အေရး မကုန္ဆံုးေအာင္ လုပ္ေပးရပါမယ္။ ၿပီးေတာ့ သူ႔ကိုတစ္ခ်ိန္လံုး နင္စာညံ့လွခ်ည္လားဆိုၿပီး ဆူပူႀကိမ္း ေမာင္းေနလို႔လည္းမျဖစ္ပါဘူး။ ေက်ာင္းကိုေၾကာက္သြားမွာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ သူရဲ႕စြမ္းႏိုင္တဲ့ အရည္အခ်င္းေတြကို ထုတ္ေဖာ္ၿပီး သူမစြမ္းႏိုင္တဲ့ အရည္အခ်င္းေတြကို ေဖးမကူညီေပးရပါမယ္။
အလားတူပဲ Schizophrenia ေရာဂါသည္တစ္ဦးရွိေနရင္ မိသားစု၀င္ေတြက ေဖးမကူညီေပးရမယ္။ သူတို႔မွာသိမ္ငယ္စိတ္ရွိေနတဲ့အတြက္ အားငယ္တာ၊ သိမ္ငယ္တာမျဖစ္ေအာင္ အားေပးရပါမယ္၊ တစ္ခါတေလ သူရဲ႕အျပဳအမူမွားတာ၊ အေျပာအဆိုမွားတာေတြရွိေနရင္ နားလည္ေပးရပါမယ္။ အဓိကကေတာ့ ေႏြးေထြးမႈနဲ႔ ေမတၱာတရားထားၿပီး ကူညီေဖးမေပးလိုက္မယ္ဆိုရင္ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက အဲဒါနဲ႔သက္သာသြားပါလိမ့္မယ္။
ဆရာတို႔ ေဆးကုသမႈအေတြ႕အႀကံဳအရ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ တကယ့္လူကံုထံအသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ ဒီေရာဂါသည္ ရွိေနတာကို လူသိမခံဘဲ ေနာက္ေဖးမီးဖုိေခ်ာင္အခန္းေလးထဲ ေသာ့ပိတ္ၿပီးထားတဲ့ လူနာမ်ဳိးေတြလည္း ေတြ႕ဖူးပါတယ္။ ေရာဂါရွိတဲ့သူကနစ္နာတာမဟုတ္ပါဘူး၊ က်န္တဲ့သူေတြက ရက္စက္တာပဲျဖစ္ပါတယ္ . . .
ဆရာတို႔ ေဆးကုသမႈအေတြ႕အႀကံဳအရ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ တကယ့္လူကံုထံ အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာဒီေရာဂါသည္ ရွိေနတာကို လူသိမခံဘဲ ေနာက္ေဖးမီးဖုိေခ်ာင္အခန္းေလးထဲေသာ့ပိတ္ၿပီးထားတဲ့ လူနာမ်ဳိးေတြလည္းေတြ႕ဖူးပါတယ္။ ေရာဂါရွိတဲ့သူက နစ္နာတာမဟုတ္ပါဘူး၊ က်န္တဲ့သူေတြက ရက္စက္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။
