ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏိုင္ (အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
ေမး. အမ်ဳိးသားေတြမွာ ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါက ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါက လိင္ဆက္ဆံရာက ကူးစက္တတ္တဲ့ ေရာဂါထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ပိုးရွိသူနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံရာက ဘက္တီးရီးယားပိုးဟာ ခႏၶာကိုယ္ထဲ ၀င္ေရာက္ၿပီး ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါ ခံစားရတတ္ပါတယ္။
ေမး. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါျဖစ္ရင္ ဘယ္လို လကၡဏာေတြ ေတြ႕ရတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါ လကၡဏာက ေရာဂါအဆင့္ေပၚ မူတည္ၿပီး မတူညီတဲ့ လကၡဏာေတြ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ Primary၊ Secondaryနဲ႕ Tertiary ဆိုၿပီး ေရာဂါအဆင့္ သံုးမ်ဳိးရွိတဲ့အနက္ Primary အဆင့္ဆိုရင္ ေရာဂါပိုးနဲ႔ထိေတြ႕တဲ့ ခႏၶာကိုယ္အေရျပားမွာ အနာျဖစ္လာတယ္။ အမ်ဳိးသားဆိုရင္ လိင္တံမွာ အဓိက အနာျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တျခား လွ်ာ၊ ပါးေစာင္၊ စအို၀၊ အမ်ဳိးသမီးအဂၤါ၊ ေမြးလမ္းေၾကာင္း၊ သားအိမ္ေခါင္း စတဲ့ လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါ ထိေတြ႕မႈရွိတဲ့ ေနရာေတြမွာလည္း အနာျဖစ္တတ္ပါတယ္။
အနာအဖု ေသးေသးေလးကေန ႏႈတ္ခမ္းသားထူၿပီး အတြင္းဘက္ကို လႈိက္စားတဲ့ အနာလိုပံုစံ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ အဲဒါကို ရွန္ကာလို႔ ေခၚပါတယ္။ အဲဒီ အနာကမနာပါဘူး။ မနာေတာ့ အမ်ဳိးသားတခ်ဳိ႕က ေဆးခန္းကို သြားမျပဘဲ ဒီအတိုင္းပဲ ေနလိုက္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕လည္း ေဆးကုတတ္ပါတယ္။ ေဆးကုသည္ျဖစ္ေစ၊ ေဆးမကုဘဲထားသည္ျဖစ္ေစ အဲဒီအနာက ၂ ~ ၄ ပတ္အတြင္းမွာ သူ႔အလိုလို ေပ်ာက္သြားတတ္ပါတယ္။
သံုးလေလာက္ၾကာတဲ့အခါမွာ ဒုတိယအဆင့္ (Secondary Syphilis) ဆိုၿပီး ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ လကၡဏာအေနနဲ႔ အေရျပားမွာ ယားနာလို ေတြ႕ရတတ္ျပီး ထူးျခားတာက ဘယ္ညာအတူတူ တြဲျဖစ္တတ္ပါတယ္။ လက္ဆိုရင္လည္း ဘယ္ညာ လက္ႏွစ္ဖက္လံုး၊ ေက်ာဆိုရင္ ေက်ာႏွစ္ဖက္လံုး အေရျပားမွာ အနာဖုေလးေတြ ေပါက္တတ္ပါတယ္၊ ယားလည္း ယားတတ္ပါတယ္။ အဲဒါကို သတိမမူဘဲ ထားလိုက္ရင္ ၂ ~ ၄ ပတ္အတြင္းမွာ သူ႔အလိုလို ေပ်ာက္သြားႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာဆိုရင္ အဲဒီ အေရျပားအနာနဲ႔ တျခားသူရဲ႕ ေပါက္ၿပဲေနတဲ့ အေရျပားထိေတြ႕ရာက ကူးစက္ႏိုင္ေျခမ်ားပါတယ္။
ဒုတိယအဆင့္ ေပၚၿပီးခ်ိန္မွာေတာ့ ၾကားထဲမွာ ၂ ~ ၁၀ႏွစ္ေလာက္အထိ ဘာလကၡဏာမွ မေပၚဘဲနဲ႔ ေတာက္ေလွ်ာက္ငုပ္ေနတတ္တယ္။ ဒါကို Latent Syphilis လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီလို လူေတြမွာဆိုရင္ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ေသြးစစ္တဲ့အခါ VDRLက Positive ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီလို ငုပ္ေနခ်ိန္မွာေတာ့ တျခားသူကို ကူးစက္ႏႈန္းနည္းပါတယ္။
တခ်ဳိ႕လူေတြက်ေတာ့လည္း ဆစ္ဖလစ္ျဖစ္ေစတဲ့ ဘက္တီးရီးယားပိုးက တျခားအေျခအေနေတြ (ဥပမာ ဖ်ားတာ၊ နာတာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးတာ) ေၾကာင့္ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆး ေသာက္လိုက္တဲ့အခါ ေသသြားတတ္ပါတယ္။ ဒီၾကားကာလမွာ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆးကို အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ေသာက္ျဖစ္လိုက္တဲ့သူေတြက တတိယအဆင့္အထိ မခံစားရေတာ့ဘဲ ေပ်ာက္ကင္းသြားႏိုင္ပါတယ္။
ေမး. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါ တတိယအဆင့္မွာဆိုရင္ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြ ေတြ႕ရတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ၾကားကာလမွာ မေပ်ာက္ဘဲ တတိယအဆင့္အထိ ျဖစ္တဲ့သူေတြက ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ေရာဂါပိုး အလံုး အက်ိတ္ျဖစ္ၿပီး Neurosyphilis အေနနဲ႔ လာတတ္သလို ႏွလံုးေသြးေၾကာအထြက္မွာ အလံုး အက်ိတ္ျဖစ္ၿပီး Cardiovascular Syphilis အေနနဲ႔ လာတတ္ပါတယ္။ အေရျပား၊ ႐ိုးတြင္းျခင္ဆီေတြမွာ အလံုးအက်ိတ္အေနနဲ႔ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။
ေမး. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါရွိေနသူက တျခားသူကို မကူးစက္ေစဖို႔ ဘယ္လို အျပဳအမူေတြကို လိုက္နာသင့္ပါ သလဲ ဆရာ။
ေျဖ. လိင္အဂၤါကေန လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ ကူးစက္တာက အဓိကဆိုေပမယ့္ နမ္း႐ႈံ႕တာ၊ ကိုယ္တြင္း အရည္ေတြ ထိေတြ႕တာကေနလည္း ကူးစက္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ေရွာင္ၾကဥ္ရမယ္။ ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါရွိသူ ေဆးကုေနခ်ိန္မွာ သူရဲ႕လိင္ဆက္ဆံေဖာ္ကိုလည္း တစ္ခါတည္း ကုသမႈေပးရပါမယ္။
ေမး. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါက အျဖစ္မ်ားပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. အရင္ကေတာ့ လိင္တံအနာျဖစ္တဲ့ ပထမအဆင့္ ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါေတြကို ေတြ႕ဖူးတယ္၊ ႏိုင္ငံျခားမွာ အလုပ္သြားလုပ္ဖို႔ ေဆးစစ္ရင္း ဒုတိယအဆင့္ ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါျဖစ္ေနတာကို မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ေတြ႕ရတဲ့ လူနာေတြလည္း ေတြ႕ဖူးပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါေတြ႕ရတာ နည္းလာပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ၾကားကာလမွာ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆးကိုေသာက္မိလိုက္တဲ့အတြက္ အျဖစ္နည္းသြားတယ္လို႔ပဲ ယူဆရပါတယ္။ အေရျပားကုဌာနနဲ႔ လိင္အဂၤါအနာဆိုင္ရာ ကုဌာနေတြမွာ အနည္းအက်ဥ္းေလာက္ပဲရွိပါေတာ့တယ္။
ေမး. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါငုပ္ေနခ်ိန္မွာ အိမ္ေထာင္သားေမြးလုပ္လိုက္ရင္ ေနာက္ဆက္တြဲ ဘယ္လို ဆိုးက်ဳိးေတြ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆစ္ဖလစ္ပိုးရွိသူအမ်ဳိးသမီးတစ္ဦး ကေလးေမြးလိုက္ရင္ မ်က္လံုး၊ သြား စတဲ့ အစိတ္အပိုင္းမွာ ထူး ျခားတာေတြလည္း ပါလာတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ေတြကို က်န္းမာေရး ေစာင့္ ေရွာက္မႈေပးတဲ့အခါ VDRLကို အၿမဲ စစ္ေဆးေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီမွာ Positive ျဖစ္ေနရင္ ကုသမႈကို တစ္ခါတည္း ေပးလိုက္တဲ့အတြက္ ေနာက္ဆက္တြဲ ကေလးမွာ ထိခိုက္မႈႏႈန္း က်ဆင္းသြားပါတယ္။
ေမး. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါရွိသူ အမ်ဳိးသားနဲ႔ သူ႕သူငယ္ခ်င္းက အတြင္းခံ ေဘာင္းဘီ အတူ၀တ္ရင္ေကာ ကူးႏိုင္ပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. လိင္မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္တတ္တဲ့ ေရာဂါေတြထဲမွာ ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါပိုးထက္ ပိုကူးစက္လြယ္တာက ဂႏို ပိုးကူးစက္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက ဂႏိုပိုးေၾကာင့္ ဆီးက်ဥ္ေခ်ာင္းနံရံေတြေရာင္ၿပီး ျပည္ေတြဆင္းတာ (Gonorroea) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္နဲ႔ သားငံရည္ဆင္းတဲ့အတြက္ အတြင္းခံမွာ စြန္းေနမယ္၊ ကိုယ့္လိင္အဂၤါမွာ ပြန္းပဲ့ေနတာနဲ႔ သြားၿပီး တိုက္ဆိုင္မယ္ဆိုရင္ ပြန္းေနတဲ့ အေရျပားထဲ လိင္အဂၤါအရည္၀င္ၿပီး ရွားရွားပါးပါး ပိုးကူးႏိုင္ပါတယ္။
ေမး. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါရွိေနခ်ိန္မွာ ဘယ္လိုေနထိုင္ စားေသာက္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါရွိေနခ်ိန္မွာ လိင္ဆက္ဆံမႈကို တတ္ႏိုင္သမွ် မလုပ္ရပါဘူး။ မေရွာင္ႏိုင္ရင္ ေဆးကုသမႈ ခံယူေနခ်ိန္အတြင္းမွာ လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါ ကြန္ဒံုးသံုးရပါမယ္။ ကိုယ္ခံအားက်ေစႏိုင္တဲ့ ေဆးလိပ္၊ အရက္ေရွာင္ၿပီး က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ အစားအေသာက္ကို စားေပးရပါမယ္။
ေမး. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ လိင္တံအနာက တျခားဘာေရာဂါနဲ႔ မွားတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါက ရွန္ကာလို႔ေခၚတယ္၊ တျခားလိင္အဂၤါမွာ ဘက္တီးရီးယားပိုး၀င္တာေၾကာင့္ ရွန္ခ႐ြိဳက္လို႔ေခၚတဲ့ အနာျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္၊ အဲဒါနဲ႔ မွားႏိုင္ပါတယ္။ အနာအခ်င္းခ်င္းက ပံုစံခ်င္းဆင္တယ္၊ ဒါေပမဲ့ ရွန္ခ႐ြိဳက္က နာတယ္ . . ဆစ္ဖလစ္ရဲ႕ ထူးျခားခ်က္က အနာကသာႀကီးတာ၊ ကိုင္လည္းမနာ၊ ထိလည္း မနာဘူး၊ အလိုလို ေပ်ာက္သြားတာပဲျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ဳိးသားေတြအေနနဲ႔ လိင္တံမွာ အနာျဖစ္တယ္၊ အမ်ဳိးသမီးေတြအေနနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံရင္ နာက်င္တယ္၊ အျဖဴဆင္းမ်ားတယ္ဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာ၀န္ေတြနဲ႔ျပၿပီး ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါရွိ၊ မရွိ စစ္ေဆးသင့္တယ္၊ ရွိခဲ့ရင္ စနစ္တက် ကုသမႈခံယူသင့္ပါ . . .
ေမး. ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ပညာေပးလိုတာရွိရင္ သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ. အမ်ဳိးသားေတြအေနနဲ႔ လိင္တံမွာ အနာျဖစ္တယ္၊ အမ်ဳိးသမီးေတြအေနနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံရင္ နာက်င္တယ္၊ အျဖဴဆင္းမ်ားတယ္ဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာ၀န္ေတြနဲ႔ျပၿပီး ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါရွိ၊ မရွိ စစ္ေဆးသင့္တယ္၊ ရွိခဲ့ရင္ စနစ္တက် ကုသမႈ ခံယူသင့္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ဒုတိယအဆင့္၊ တတိယအဆင့္ေတြကို မေရာက္ေတာ့ပါဘူး။ တတိယအဆင့္ျဖစ္ရင္ အသက္အႏၲရာယ္ထိခိုက္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ပထမအဆင့္နဲ႔ ဒုတိယအဆင့္ဆိုရင္ မေပါ့ဆဘဲ ဆရာ၀န္နဲ႔ျပၿပီး ေဆးကုသမႈ ခံယူသင့္ပါတယ္။
