ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏိုင္
အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးႏွင္႕ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး ။ အသက္ႀကီးလာရင္ဘယ္လိုကင္ဆာေရာဂါေတြအျဖစ္မ်ားပါသလဲဆရာ။
ေျဖ။ကင္ဆာရဲ႕သေဘာတရားအရအသက္ႀကီးလာတာနဲ႔အမွ် ကင္ဆာအမ်ဳိးအစားမ်ဳိးစံုက ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အရင္ကဆိုရင္ ကင္ဆာကို သက္ႀကီးေရာဂါ (Aging Disease)လို႔ ေခၚခဲ့ၾကပါတယ္။အသက္ႀကီးေလကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခပိုမ်ားလာေလပါပဲ။ကမၻာ့ကုလသမဂၢ (United Nation)၊ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕(WHO)တို႔ရဲ႕သတ္မွတ္ခ်က္အရ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အသက္၆၀နဲ႔၆၅ႏွစ္အထက္ကို အသက္ႀကီးသူေတြလို႔ သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။ အဲဒီအရြယ္ေတြမွာကင္ဆာျဖစ္ႏႈန္းကလည္းမ်ားလာပါတယ္။သက္ႀကီးအမ်ဳိးသားေတြမွာဆိုရင္ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ၊ အူမႀကီးကင္ဆာ၊ အဆုတ္ကင္ဆာ၊ ဆီးအိမ္ကင္ဆာနဲ႔ အစာအိမ္ကင္ဆာေတြ အျဖစ္မ်ားတယ္။ သက္ႀကီးအမ်ဳိးသမီးေတြမွာဆိုရင္ ရင္သားကင္ဆာ၊ အဆုတ္ကင္ဆာ၊ အူမႀကီးကင္ဆာ၊ သားအိမ္ကင္ဆာ၊ သားဥအိမ္ကင္ဆာေတြ အျဖစ္မ်ားတယ္။
ေမး ။သက္ႀကီးအမ်ဳိးသားဆိုရင္ဘယ္လိုကင္ဆာစစ္ေဆးမႈေတြကိုလုပ္သင့္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ။သက္ႀကီးအမ်ဳိးသားေတြမွာအျဖစ္မ်ားဆံုးကင္ဆာျဖစ္တဲ့ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာအတြက္ဆီးထဲမွာPSAဆိုတဲ့ဓာတ္ကိုစစ္လို႔ရပါတယ္။ဆီးက်ိတ္ႀကီးတဲ့လကၡဏာရွိေနရင္စအိုထဲကိုလက္ေခ်ာင္းသြင္းၿပီးစစ္ေဆးတဲ့နည္းနဲ႔ Tumor Markerစစ္ေဆးမႈႏွစ္ခုေပါင္းၿပီးစစ္ေဆးလိုက္ရင္ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာကိုေစာေစာစီးစီး ေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။သက္ႀကီးအမ်ဳိးသားေတြမွာ အူမႀကီးကင္ဆာစစ္ေဆးမႈအတြက္၀မ္းထဲမွာ Fecal Occult Blood Test လို႔ ေခၚတဲ့မျမင္ႏိုင္တဲ့ ေသြးစပါ၊ မပါႏွ စ္စဥ္ စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ ကိုယ့္ေဆြမ်ဳိးထဲမွာ အူမႀကီးကင္ဆာမ်ဳိး႐ိုးရွိရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔တိုင္ပင္ၿပီး အူမႀကီးကိုမွန္ေျပာင္း( Colonoscope)ၾကည့္ၿပီး စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။သက္ႀကီးအမ်ဳိးသားေတြမွာႀကိဳတင္စစ္ေဆးလို႔မရတဲ့ကင္ဆာကေတာ့အဆုတ္ကင္ဆာပါ။ ျဖစ္ေစတဲ့ ေဆးလိပ္ေရွာင္တာမ်ဳိးနဲ႔ ကာကြယ္သင့္ပါတယ္။ အဆုတ္ကင္ဆာစစ္ေဆးဖို႔ ဓာတ္မွန္ပံုမွန္႐ိုက္ပါဆိုတဲ့ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ဳိးမရွိပါဘူး။
ေမး ။ သက္ႀကီးအမ်ဳိးသမီးဆိုရင္ဘယ္လိုကင္ဆာစစ္ေဆးမႈေတြကိုလုပ္သင့္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ။ကင္ဆာစစ္ေဆးမႈလုပ္တဲ့အခါအၾကမ္းဖ်င္းေျပာမယ္ဆိုရင္ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။တစ္မ်ဳိးကကင္ဆာကနဦးလကၡဏာေတြကိုလိုက္ၿပီးစစ္ေဆးတာပါ။ ေနာက္တစ္မ်ဳိးကဘာေရာဂါလကၡဏာမွမရွိတဲ့သူေတြကိုစစ္ေဆးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာေနတဲ့ သက္ႀကီးအမ်ဳိးသမီးေတြဆိုရင္ ရင္သားကင္ဆာနဲ႔ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ႀကိဳတင္စစ္ေဆးမႈလုပ္သင့္ပါတယ္။ ရင္သားကင္ဆာစစ္ေဆးမႈအတြက္ရင္သားဓာတ္မွန္ (Mammogram) ကို တစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ -ႏွစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ေလာက္႐ိုက္သင့္တယ္ဆိုၿပီး အဂၤလန္ႏိုင္ငံကအႀကံျပဳထားပါတယ္။ လစဥ္မိမိရင္သားကို မိမိႀကိဳတင္စမ္းသပ္စစ္ေဆးနည္းနဲ႔ ႀကိဳတင္ စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။
အိမ္ေထာင္ရွိတဲ့ သက္ႀကီးအမ်ဳိးသမီးေတြအေနနဲ႔ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာအတြက္ သားအိမ္ေခါင္းအခြၽဲစယူစစ္ေဆးမႈ (PapSmear)ကို သံုးႏွစ္တစ္ႀကိမ္ စစ္ေဆးသင့္တယ္လို႔ အဂၤလန္ႏိုင္ငံကဆိုပါတယ္။ အသက္၄၀အရြယ္အမ်ဳိးသမီးေတြဆိုရင္တစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္စစ္သင့္ၿပီး ေတြ႕ရွိခ်က္ေပၚမူတည္ကာ လိုရင္လိုသလို စစ္သင့္ပါတယ္။တျခားအျဖစ္မ်ားတဲ့ သားအိမ္ကင္ဆာနဲ႔ သားဥအိမ္ကင္ဆာတို႔ကိုလည္း တစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ အာထရာေဆာင္း႐ိုက္ၿပီး စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ အူမႀကီးကင္ဆာကေတာ့ သက္ႀကီးအမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕၀မ္းထဲမွာ Fecal Occult Blood Test လို႔ ေခၚတဲ့မျမင္ႏိုင္တဲ့ ေသြးစပါ၊မပါႏွစ္စဥ္ စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ ကိုယ့္ေဆြမ်ဳိးထဲမွာ အူမႀကီးကင္ဆာမ်ဳိး႐ိုးရွိရင္ဆရာ၀န္နဲ႔တိုင္ပင္ၿပီးအူမႀကီးကိုမွန္ေျပာင္း (Endoscope) ၾကည့္ၿပီးစစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ ဒီက်န္းမာေရး စစ္ေဆးမႈေတြကို ဘယ္ေလာက္တစ္ႀကိမ္ လုပ္သင့္သလဲဆိုတာကေတာ့ ကိုယ္ရဲ႕ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခအေပၚမူတည္ၿပီးစစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။
ေမး ။ အသက္ႀကီးလာတဲ့အခါကင္ဆာေရာဂါမျဖစ္ ေအာင္ဘယ္လိုကာကြယ္သင့္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ။အသက္ႀကီးတဲ့အခါကင္ဆာမျဖစ္ေစဖို႔ဆိုရင္ငယ္စဥ္ကတည္းကကာကြယ္သင့္ပါတယ္။ငယ္ငယ္ကတည္းကႀကိဳတင္ကာကြယ္ထားမွအသက္ႀကီးလာတဲ့အခါကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ကာကြယ္ၿပီးသား ျဖစ္မွာပါ။က်န္းမာေရးနဲ႔ညီၫြတ္တဲ့အစားအေသာက္စားမယ္၊က်န္းမာတဲ့လူေနမႈပံုစံေနမယ္၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို က်န္းမာေအာင္ထိန္းထားမယ္၊ ေဆးလိပ္-အရက္-ကြမ္းစတဲ့ အႏၲရာယ္ေပးႏိုင္တဲ့အရာေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္မယ္ဆိုရင္ အသက္ႀကီးလာတဲ့အခါ ကင္ဆာအားလံုးရဲ႕၃၀ရာခိုင္ႏႈန္းက မျဖစ္ပါဘူး။ အသက္ႀကီးမွဆင္ျခင္မယ္ဆိုရင္လည္း ေနာက္မက်ပါဘူး။ ေဆးလိပ္-အရက္-ကြမ္းစတာေတြကို သံုးစြဲခဲ့သူေတြက အခုခ်ိန္မွာ ေရွာင္ၾကဥ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ ေရွာင္လိုက္တဲ့အခ်ိန္ကစၿပီးအက်ဳိးရွိပါတယ္။ ေကာင္းတဲ့အမူအက်င့္ေတြကိုလိုက္နာရာမွာေနာက္က်သြားၿပီဆိုတာမရွိပါဘူး။
ေမး ။ အသက္ႀကီးသူေတြမွာကင္ဆာေရာဂါျဖစ္တဲ့အခါဘယ္လိုလကၡဏာေတြ ျပတတ္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ ။ ကင္ဆာတစ္မ်ဳိးခ်င္းစီအလိုက္မွာအေစာပိုင္းအစပ်ဳိးလကၡဏာေလးေတြရွိတတ္ပါတယ္။အဲဒါေတြကေတာ့ ဆီးသြားတဲ့အေလ့အထေတြ ေျပာင္းသြားတယ္၊ဒါကဆီးအိမ္ကင္ဆာနဲ႔ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာေတြမွာ ေတြ႕ရတတ္တာပါ။၀မ္းသြားတဲ့အေလ့အထေတြ ေျပာင္းသြားတယ္၊ဒါကအူမႀကီးကင္ဆာမွာ ေတြ႕ရတတ္တာပါ။အမ်ဳိးသမီးေတြဆိုရင္ရင္သားမွာအလံုး၊အဖု၊အက်ိတ္စမ္းသပ္မိတယ္ (ဒါကရင္သားကင္ဆာမွာ ေတြ႕ရတတ္တာပါ)အမ်ဳိးသားေတြမွာ ေ၀ွးေစ့မွာအလံုး၊အဖု၊အက်ိတ္ေတြစမ္းသပ္မိတယ္ (ဒါက ေ၀ွးေစ့ကင္ဆာမွာ ေတြ႕ရတတ္တာပါ)အေရျပားေပၚကမွဲ႔ရဲ႕အရြယ္အစား၊ပံုစံ ၊အေရာင္အဆင္း ေျပာင္းလဲလာတယ္ (ဒါကမွဲ႔ကင္ဆာမွာ ေတြ႕ရတတ္တာပါ)အနာတစ္ခုျဖစ္လို႔က်က္သင့္တဲ့အခ်ိန္မွာမက်က္ဘူး၊အနာကမနာဘူး (ဥပမာေျပာရရင္အမ်ဳိးသား ေတြမွာ ျဖစ္တဲ့ လိင္တံကင္ဆာဆိုရင္ လိင္တံမွာအနာျဖစ္ေပမယ့္ မနာဘူး၊အနာမက်က္ဘူး)ကြမ္းစားတဲ့သူေတြမွာ ျဖစ္တဲ့ခံတြင္းအနာဆိုရင္မနာဘူး၊မက်က္ဘူး . .(ဒါကခံတြင္းကင္ဆာေတြမွာ ေတြ႕ရတတ္တာပါ)အစားအေသာက္ပ်က္တယ္၊ ပ်ဳိ႕ခ်င္သလိုလိုျဖစ္တယ္၊ အစာမေၾကဘူး၊ ပိန္သြားတယ္ဆိုရင္ အစာအိမ္ကင္ဆာ၊ အသည္းကင္ဆာ၊ သားဥအိမ္ကင္ဆာစတာေတြရဲ႕အေစာပိုင္းလကၡဏာေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။ေခ်ာင္းဆိုးတာကတာရွည္ျဖစ္ၿပီး ေသြးပါလာတယ္ဆိုရင္ အဆုတ္ကင္ဆာရဲ႕ အေစာပိုင္းလကၡဏာျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ လကၡဏာေတြက နည္းနည္းေလးၾကာလာတယ္ဆိုရင္ ကင္ဆာလားဆိုတာ သံသယ၀င္ၿပီး ဆရာ၀န္နဲ႔တိုင္ပင္ ေဆြးေႏြးသင့္ပါတယ္။
ေမး ။အသက္ႀကီးလာခ်ိန္မွာကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ဘယ္လိုေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံေတြကိုလိုက္နာသင့္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ ။ အသက္ႀကီးလာခ်ိန္မွာကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ ေဆးလိပ္၊အရက္၊ကြမ္းေရွာင္ရပါမယ္။ အဆီ၊အခ်ဳိစတာေတြစားရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ပံုမွန္ထက္မ်ားလာၿပီးအ၀လြန္တာေၾကာင့္ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့အတြက္အဆီ၊အခ်ဳိေတြ ေလွ်ာ့စားသင့္ပါတယ္။အသီးအရြက္၊ငါးကိုစားသင့္ၿပီးအနီေရာင္အသား (ေျခေလးေခ်ာင္းသား)ကိုတစ္ပတ္မွာအမ်ားဆံုးႏွစ္ႀကိမ္ပဲစားသင့္ပါတယ္။တစ္ေန႔ခပ္သြက္သြက္လမ္းေလွ်ာက္တာကိုမိနစ္၃၀ေလာက္လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ငယ္ငယ္ကေနအသက္ႀကီးတဲ့အထိကိုယ္အေလးခ်ိန္ကိုပံုမွန္ (BMI ၂၅ ေအာက္) ထိန္းထားရပါမယ္။
ေမး ။အသက္ႀကီးလာခ်ိန္မွာကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္စိတ္ကိုဘယ္လိုႏွလံုးသြင္းသင့္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ ။ စိတ္နဲ႔ကင္ဆာကလည္းဆက္ႏႊယ္မႈရွိပါတယ္။စိတ္ပူပင္ေသာကမ်ားတယ္၊အရာရာကိုအလိုမက် ျဖစ္ေနတယ္ဆိုရင္ ခႏၶာကိုယ္တြင္းမွာရွိတဲ့ ဇီ၀ကမၼ ေဖာက္ျပန္မႈ ျဖစ္တတ္ပါတယ္၊ဆဲလ္ပြားတဲ့ဒီအင္န္ ေအမွာလည္း ေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္တတ္ပါတယ္၊ အဲဒီအခါ ဆဲလ္အလြန္အကြၽံပြားၿပီး ကင္ဆာဆိုတာျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးပူပင္မႈေတြေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္သလို ကင္ဆာေၾကာင့္လည္း စိတ္ဓာတ္က်ရာက အသက္အႏၲရာယ္ကို ျမန္ျမန္ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။စိတ္ပူပင္ေသာကမ်ားတယ္၊စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားတယ္၊စိတ္အလိုမက်ဘူးစတဲ့ခံစားမႈေတြျဖစ္ရင္ ကင္ဆာတင္မက ကူးစက္မဟုတ္တဲ့ေရာဂါေတြ (ဥပမာ- ေသြးတိုး၊ဆီးခ်ဳိ၊ႏွလံုးေရာဂါ)ေတြကိုလည္း ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့စိတ္ေအးေအးထားပါ၊ အေကာင္းျမင္၀ါဒ လက္ကိုင္ထားပါ . . ဒါဆိုရင္ကင္ဆာတင္မကတျခားကူးစက္မဟုတ္တဲ့ေရာဂါေတြရဲ႕ ျဖစ္ႏႈန္းကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ေမး ။ကင္ဆာမျဖစ္ေသးေပမယ့္ကင္ဆာျဖစ္မွာစိုးေၾကာက္ေနတတ္တဲ့အသက္ႀကီးသူေတြကိုဘယ္လို ေျဖသိမ့္ေပးခ်င္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ။အသက္ႀကီးလာၿပီဆိုရင္ကိုယ္ျဖတ္သန္းလာတဲ့ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္မွာအစားအေသာက္၊အေနအထိုင္စတဲ့လူေနမႈပံုစံေတြကက်န္းမာတဲ့ပံုစံနဲ႔ ေနလာတယ္ဆိုပါစို႔ . . ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခနည္းလို႔သိပ္စိုးရိမ္မေနပါနဲ႔လို႔အႀကံေပးခ်င္ပါတယ္။အဲဒီလိုမဟုတ္ဘဲ ကင္ဆာမ်ဳိး႐ိုးလည္းရွိတယ္၊ ငယ္ငယ္က ေဆးလိပ္လည္း ေသာက္ခဲ့တယ္. . စသ ျဖင့္က်န္းမာေရးနဲ႔မညီၫြတ္ဘဲ ေနထိုင္စားေသာက္ခဲ့တယ္ဆိုရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔တိုင္ပင္ၿပီးကိုယ့္အတြက္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့ ကင္ဆာေတြကို ႀကိဳတင္စစ္ေဆးလို႔ရပါတယ္။ ဥပမာ အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီပိုး၊စီပိုးရွိသူေတြ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္မွာေၾကာက္တယ္ဆိုရင္ ေစာေစာစီးစီးသိေအာင္ အာထရာေဆာင္း႐ိုက္တာ၊ AFP စစ္တာတို႔ လုပ္သင့္ပါတယ္။အေျဖက ေကာင္းတယ္ဆိုရင္စိတ္ေအးေအးေနသင့္ပါတယ္။ကင္ဆာျဖစ္မွာ စိတ္ပူေနေပမယ့္ ႀကိဳတင္စစ္ ေဆးမႈမခံယူဘူးဆိုရင္ကင္ဆာ ျဖစ္လာရင္ေတာင္ ေနာက္က်မွသိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ကင္ဆာျဖစ္ေနမလား သံသယ၀င္ေနရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔တိုင္ပင္ပါ၊ စစ္ေဆးပါလို႔ပဲအႀကံေပးခ်င္ပါတယ္။နယ္ကလာျပတဲ့ လူနာအမ်ဳိးသမီးတစ္ေယာက္ သူ႔အစ္မအရင္းကအူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္ၿပီးဆံုးသြားတာ မၾကာေသးဘူး၊ဒါနဲ႔” ကြၽန္မ ေဆးစစ္ခ်င္တယ္ဆရာရယ္ . . ကြၽန္မအစ္မအူမႀကီးကင္ဆာနဲ႔ ဆံုးသြားတာမၾကာေသးဘူး” ဆိုၿပီး အေထြေထြက်န္းမာေရးစစ္ေဆးမႈ လုပ္တဲ့အခါ ကင္ဆာကိုဦးစားေပးၿပီးစစ္ေဆးေပးပါလို႔ ေတာင္းဆိုလာပါတယ္။ သာမန္အားျဖင့္ လကၡဏာမရွိဘဲ အူမႀကီးမွန္ေျပာင္း ၾကည့္စစ္ေဆးမႈ (Colonoscope) လုပ္ေလ့မရွိပါဘူး။” အူမႀကီးမွန္ေျပာင္းၾကည့္စစ္ေဆးမႈလုပ္ခ်င္သလား” ဆိုေတာ့လကၡဏာမရွိေတာ့” မစစ္ေဆးခ်င္ေသးဘူး” လို႔ဆိုပါတယ္။
အဲဒါနဲ႔၀မ္းထဲမွာမျမင္ႏိုင္တဲ့ ေသြးပါ၊မပါစစ္ ေဆးၾကည့္ဖို႔လိုမယ္ဆိုၿပီး၀မ္း(မစင္) စစ္ေဆးမႈလုပ္ခိုင္းလိုက္ပါတယ္။အဲဒီမွာ ေသြးထဲမွာ အူမႀကီးကင္ဆာနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္တဲ့ ဓာတ္ကမရွိဘူး၊ ဒါေပမဲ့၀မ္းထဲမွာမျမင္ရတဲ့ ေသြး ( Fecal Occult Blood ) ကpositive ျဖစ္ေနပါတယ္။
ဒီလူနာနဲ႔ပတ္သက္လာရင္အစ္မျဖစ္သူကလည္းအူမႀကီးကင္ဆာရွိတယ္၊သူကိုယ္တိုင္ကလည္းအူမႀကီးကင္ဆာကိုစိုးရိမ္ေနတယ္ . . ၀မ္းထဲမွာလည္းအူမႀကီးကင္ဆာနဲ႔ဆက္ႏႊယ္တဲ့လကၡဏာက ျပေနတယ္ . .ဆိုေတာ့ အူမႀကီးမွန္ေျပာင္းၾကည့္စစ္ေဆးမႈ လုပ္ဖို႔ၫႊန္လိုက္ရပါတယ္။ အဲဒီလိုၾကည့္လိုက္ေတာ့ ဘာလကၡဏာမွမျပေပမယ့္ အူမႀကီးမွာအနာေတြ႕ၿပီး ကင္ဆာဆိုတာသိလိုက္ရပါတယ္။
ေစာေစာစီးစီး ေတြ႕လိုက္ရတဲ့အတြက္ ေစာေစာကုသေပ်ာက္ကင္းသြားခဲ့ပါတယ္။ဒီသေဘာတရားကို အေျခခံၿပီး ေျပာရရင္ ေစာေစာစီးစီးေတြ႕ရင္ ကင္ဆာ၉၀ရာခိုင္ႏႈန္းက ေပ်ာက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကင္ဆာေၾကာက္ရင္စစ္ေဆးပါ၊ ေစာေစာေတြ႕ရင္၉၀ရာခိုင္ႏႈန္းက ေပ်ာက္ပါတယ္၊ ေၾကာက္တယ္ဆိုၿပီး မစစ္ဘဲမေနပါနဲ႔လို႔အႀကံျပဳလိုပါတယ္။
ေမး ။ အသက္ႀကီးသူေတြမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ကင္ဆာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးအမ်ားျပည္သူကိုပညာေပးလိုတာရွိရင္သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ ။ ငယ္ငယ္ကတည္းကက်န္းမာေရးနဲ႔ညီၫြတ္တဲ့ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံကို လိုက္နာသင့္တယ္။ အရင္တုန္းကမသိခဲ့ရင္လည္း အခုအခ်ိန္မွာ ကိုယ့္အေတြ႕အႀကံဳကိုအေျခခံၿပီး ငယ္ရြယ္တဲ့သူေတြကို မေကာင္းတဲ့အျပဳအမူေတြ ေရွာင္ၿပီး ေကာင္းတဲ့အမူအက်င့္ေတြ လိုက္နာဖို႔ ပညာေပးသင့္ပါတယ္။ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္လည္း လိုက္နာၿပီးစိတ္ေအးေအး ေနဖို႔လည္း အႀကံေပးခ်င္ပါတယ္။
