၊ လရိပ္ေမ ၊
အားလပ္ခ်ိန္မွာ သင္ဘယ္လို အခ်ိန္ျဖဳန္းသလဲဆိုတဲ့ အျပဳအမူေတြက သင့္ကိုသူငယ္ျပန္ မွတ္ဥာဏ္ ေလ်ာ့နည္းေရာဂါနဲ႔ အယ္လ္ဇိုင္းမား ေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ရာမွာ အေရးႀကီးတဲ့ က႑ကေန ပါ၀င္ေနပါတယ္။ ေလ့လာမႈေတြအရ အႏုပညာ သင္တန္းတက္တာ၊ ဘာသာစကားအသစ္ သင္ယူတာ စတဲ့ အျပဳအမူေတြကို အားလပ္ခ်ိန္မွာ လုပ္ေပးတာေၾကာင့္ ဘ၀ေန၀င္ခ်ိန္ေတြအထိ မွတ္ဥာဏ္ ထက္သန္ေနေစတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
(၁) သ႐ုပ္ေဆာင္သင္တန္း တက္ပါ
သ႐ုပ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႔ဆိုတာ မွတ္မိႏိုင္စြမ္း အမ်ားႀကီးရွိဖို႔လိုပါတယ္။ ေလ့လာမႈတစ္ခုအရ သ႐ုပ္ေဆာင္သင္တန္းေတြကို တစ္ပတ္ႏွစ္ႀကိမ္နဲ႔ ေလးပတ္ၾကာ သင္ယူခဲ့တဲ့ အသက္ႀကီးသူ ၁၂၂ ဦးဟာ မွတ္မိႏိုင္စြမ္း သိသိသာသာေကာင္းမြန္ၿပီး စကားလံုး စာရင္းျပန္မွတ္မိႏိုင္စြမ္း၊ ကိန္းဂဏန္းေတြ မွတ္မိႏိုင္စြမ္းနဲ႔ ပံုျပင္တို တစ္ပုဒ္ကိုဖတ္ၿပီး ျပန္မွတ္မိႏိုင္စြမ္းေတြမွာ သင္တန္းမတက္တဲ့ တျခားအသက္ႀကီးသူေတြထက္ သိသိသာသာ တိုးတက္မႈရွိတာကို ေတြ႕ရွိခဲ့ရပါတယ္။
(၂) စာသင္ေပးပါ
တစ္ပတ္မွာ ၁၅ နာရီခန္႔ တစ္ပါးသူကို ေစတနာနဲ႔ စာသင္ၾကားေပးခဲ့တဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ျပႆ နာ ေျဖရွင္းႏိုင္စြမ္းေကာင္းမြန္ၿပီး အာ႐ံုစူးစိုက္မႈနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ဦးေႏွာက္အစိတ္အပိုင္းေတြရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈ သိသိသာသာ ေကာင္းမြန္တာကို ေလ့လာ သိရွိခဲ့ရပါတယ္။
(၃) ဥာဏ္စမ္းပေဟဠိဂိမ္း ကစားပါ
အားလပ္ခ်ိန္မွာ ဥာဏ္စမ္းပေဟဠိဂိမ္းကို ပံုမွန္ကစားေလ့ရွိတဲ့ အသက္ႀကီးသူေတြဟာ မကစားသူေတြနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ ဦးေႏွာက္တစ္သွ်ဴး သန္စြမ္းၿပီး မွတ္ဥာဏ္နဲ႔ ေတြးေခၚႏိုင္စြမ္းေတြမွာ သိသိသာသာ ေကာင္းမြန္မႈရွိတယ္လို႔ လူ ၃၂၉ ဦးကို ေလ့လာမႈအရ သိရပါတယ္။ ဆုဒိုကု၊ က်ားကစားတာနဲ႔ ကတ္ကစားတာတို႔ လုပ္ေဆာင္ေပးရင္ မွတ္ဥာဏ္ ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။
(၄) ဂီတတူရိယာ တီးခတ္ပါ
အာ႐ံုစူးစိုက္ႏိုင္စြမ္း၊ မွတ္ဥာဏ္၊ အျမင္စြမ္းရည္နဲ႔ အၾကားစြမ္းရည္ စတဲ့ ေတြးေခၚဆင္ျခင္ႏိုင္စြမ္း အမ်ဳိးမ်ဳိး ေကာင္းမြန္ေအာင္ ေတးဂီတ တူရိယာေတြကို တီးခတ္ႏိုင္ဖို႔ သင္ယူေလ့လာပါ။ အမ္မိုရီတကၠသိုလ္ရဲ႕ ေလ့လာမႈအရ အသက္ ၇၀ အရြယ္ရွိသူေတြကို ၁၀ ႏွစ္ၾကာ ေလ့လာခဲ့တဲ့အခါ ေတးဂီတတူရိယာ တီးခတ္တတ္သူေတြက လူနာမည္နဲ႔ ႐ုပ္သြင္ေတြကို မွတ္မိႏိုင္စြမ္းပိုရွိတာကို ေတြ႕ရွိခဲ့ရပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ မွတ္ဥာဏ္နဲ႔ အာ႐ံုစူးစိုက္မႈ႕ ပိုေကာင္းလို႔ပါ။
(၅) ေဆးျခယ္ပါ၊ ပံုဆြဲပါ၊ ပန္းပုထုပါ
ပန္းခ်ီဆြဲတာလို အႏုပညာဆန္တဲ့ အျပဳအမူေတြ လုပ္ေဆာင္တာေၾကာင့္ အာ႐ံုစူးစိုက္ႏိုင္စြမ္း တိုးေစပါတယ္။ ဥပမာ ပန္းပြင့္တစ္ပြင့္ပံုဆြဲႏိုင္ဖို႔ ပန္းပြင့္အစစ္ကို အနီးကပ္ၾကည့္တာမ်ဳိး၊ ပန္းပြင့္ပံုကို ၾကည့္တာမ်ဳိး လုပ္ေဆာင္ရသလို ပြင့္ခ်ပ္၊ သစ္ရြက္နဲ႔ ႐ိုးတံေတြကို အနီးကပ္ ေလ့လာရပါတယ္။ အဲဒီလို အေသးစိတ္ေလ့လာရင္း အာ႐ံုစူးစုိက္မႈ႕ ပိုေကာင္းလာကာ မွတ္ဥာဏ္ ထက္သန္လာရတာပါ။
(၆) ဘာသာစကားအသစ္ သင္ယူေလ့လာပါ
ေလ့လာသူေတြက အယ္လ္ဇိုင္းမား ေရာဂါရွိသူေတြရဲ႕ ေနာက္ခံအေၾကာင္းရင္းေတြကို ဆန္းစစ္ ေလ့လာလိုက္တဲ့အခါ ဘာသာစကား ႏွစ္မ်ဳိးတတ္သူေတြက ဘာသာစကား တစ္မ်ဳိးတည္း ေျပာႏိုင္သူေတြထက္ အယ္လ္ဇိုင္းမားေရာဂါ ျဖစ္ႏႈန္း ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ၄ ဒသမ ၆ ႏွစ ္ေနာက္က်ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ရပါတယ္။
(Ref;RD)
