ေဒါက္တာေဒၚဇင္ဇင္ႏြယ္ (ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး၊ အစားေသာက္ႏွင္႕ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးဦးစီးဌာန)
ေမး။. ဆရာမတို႔ FDAအေနနဲ႔ ေက်ာင္းေတြမွာ သြားေရာက္ၿပီး အစားအေသာက္အႏၲရာယ္ကင္းရွင္းဖို႔ လိုက္လံ ပညာေပးေဟာေျပာေနတာ သိရပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းေလးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သိပါရေစ။
ေျဖ။. ဆရာမတို႔က စားသံုးသူေရးရာဦးစီးဌာနနဲ႔ တြဲၿပီး ၂၀၁၄ခုနစ္ကတည္းက ေက်ာင္းေတြမွာ လိုက္လံပညာ ေပးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္၊ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ ပညာေပးလက္ကမ္းစာေစာင္ေတြေ၀တယ္၊ Boardေတြလည္းေထာင္ထားတယ္ အေတာ္ေလး က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔လုပ္ခဲ့ပါတယ္။
ေမး။ ေက်ာင္းေတြမွာ ပညာေပးတဲ့အခါ ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမေတြကို အဓိကထားပညာေပးတာလား၊ ကေလးေတြကို အဓိကထား ပညာေပးတာ လား ဆရာမ။
ေျဖ။ ေက်ာင္းေတြကို သြားေရာက္ပညာေပးတဲ့အခါ ဆရာ၊ဆရာမေတြကိုလည္း အဓိကထားသလို ကေလး ေတြကိုလည္း အဓိကထားၿပီး ပညာေပးပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဆရာ၊ ဆရာမေတြသိမွကေလးေတြကို ျပန္လည္ပညာေပးလို႔ရမွာျဖစ္သလို ကေလးေတြသိမွလည္းသူတို႔မိဘေတြကို ျပန္ပညာေပးလို႔ရ မွာ ျဖစ္တာေၾကာင့္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာ၊ဆရာမေကာ ကေလးေတြကို Targetထားၿပီး ပညာေပးခဲ့တာပါ။
အဓိကက အစားအေသာက္ေတြကို ေဘးအႏၲရာယ္ကင္းေအာင္ ဘယ္လိုေရြး၀ယ္စားသံုးမလဲ၊ အလွကုန္၊ ေဆး ၀ါးေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္လိုေရြးခ်ယ္၀ယ္ယူ မလဲ စတာေတြကို ပညာေပးျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အစားအ ေသာက္ကို အဓိကထားေျပာျဖစ္ပါတယ္။ အစားအေသာက္မွာ ဆိုးေဆးဆိုးထားရင္ ဘယ္လို အႏၲရာယ္ရွိသလဲ၊ အစားအေသာက္မွာ ေရာဂါပိုးပါႏိုင္တာေတြ ရွင္းျပတယ္။ ထုပ္ပိုးပံုအေနနဲ႔ အမွတ္တံဆိပ္မွာ လိပ္စာပါရမယ္၊အစားအေသာက္ထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ ပစၥည္းေတြကို ေဖာ္ျပထားရမယ္၊ အဓိကကေတာ့ သက္တမ္းကုန္မယ့္ရက္စြဲ ( Expired Date)ကို ေသခ်ာၾကည့္ရမယ္ဆိုၿပီး ကေလးနဲ႔ ဆရာ၊ဆရာမေတြ ကို ေျပာျပပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေသာက္ေရသန္႔လုပ္ငန္းကလြဲရင္ စားေသာက္ကုန္လုပ္ငန္းေတြအားလံုး FDAေထာက္ခံခ်က္ရမွ ထုတ္လုပ္ရမယ္လို႔ သတ္မွတ္ထား တာမရွိပါဘူး။ ေထာက္ခံခ်က္ရၿပီးသား လုပ္ငန္းေတြကေတာ့ အမွတ္တံဆိပ္မွာ FDAေထာက္ခံခ်က္ အမွတ္ကိုထည့္သြင္း ေဖာ္ျပေလ့ရွိတယ္ (ဥပမာ-စ၁/၁၁၁၆၃ /ထလ)။
အစားအေသာက္တိုင္းမွာ FDAရဲ႕ ေထာက္ခံခ်က္ရၿပီးသားလား၊ မရေသးဘူးလားဆိုၿပီး ၾကည့္လို႔မရဘူးေလ။ ဒီ အစားအေသာက္အကုန္လံုးကFDAမွာ လာေလွ်ာက္ရမယ္ဆိုၿပီး ဥပေဒနဲ႔သတ္မွတ္ထားတာမရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ တခ်ဳိ႕က သူတို႔သေဘာနဲ႔ သူတို႔လာေလွ်ာက္ၾကတယ္၊ ေလွ်ာက္ၿပီး ခြင့္ျပဳထားတဲ့ အစာဆိုရင္ေတာ့ FDAက ဘယ္လိုအမွတ္တံဆိပ္ေတြ ထည့္သြင္းေပးထားတယ္ဆိုတာေတြကို နားလည္ေအာင္ရွင္းျပပါတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ FDAရဲ႕ ေထာက္ ခံခ်က္ပါတဲ့ အစားအေသာက္ေတြက စလံုးနဲ႔ စတယ္၊ စ-၁၊ စ-၂ဆိုၿပီး မ်ဳိးစံုရွိတယ္၊ ၿပီးရင္ ဂဏန္းပါမယ္၊ ၿပီးေတာ့“ထလ”(ထုတ္လုပ္)ပါမယ္၊ ေရသန္႔ဘူးေတြ၊ မုန္႔ထုပ္တခ်ဳိ႕ေတြယူသြားၿပီး လက္ေတြ႕ျပပါတယ္၊ မုန္႔ထုပ္ေလးေတြမ၀ယ္ခင္ ဒီလိုေလးေတြၾကည့္ရမယ္ဆိုတာမ်ဳိး ေဟာေျပာတဲ့အခါမွာလည္း ထည့္ေျပာပါတယ္။ FDAမွာတင္ၿပီး ခြင့္ျပဳထားတဲ့ အစားအေသာက္ဆိုရင္ ဘယ္လိုမ်ဳိးဆိုတာရွင္းျပတယ္၊ မုန္႔ေတြမွာ အဂၤလိပ္စာလံုးပါရမယ္၊ ျမန္မာလိုပါရင္ အေကာင္းဆံုးေပါ့၊ အထူးသျဖင့္ သက္တမ္းကုန္ရက္စြဲ (Expired Date )က အဓိကပဲ၊ ေက်ာ္ရင္ လံုး၀မစားသင့္ဘူး . .
အစားအေသာက္မွာ အိမ္တြင္းလုပ္ငန္းေသးေသးေလးေတြက ထုတ္ထားတဲ့ အစာေတြရွိတယ္၊ အဲဒါေတြက်ေတာ့ FDAေထာက္ခံခ်က္မရွိဘူး၊ အဲဒီအစာေတြ က်ေတာ့ အနံ႔ကို နမ္းၾကည့္ရမယ္၊ ထုပ္ပိုးပံုေကာင္းရဲ႕လား ၾကည့္ရမယ္၊ Expired Date မပါတဲ့အစာေတြဆိုရင္ေတာ့ တင္ကိုမေရာင္းသင့္ဘူး။
ဆိုးေဆးပါတဲ့ အစာဆိုတာကေတာ့ မ်က္စိနဲ႔ ၾကည့္လို႔ မသိႏိုင္ဘူးေလ၊ ေက်ာင္းေတြမွာ ေရာင္းတဲ့တခ်ဳိ႕ အစာ ေတြက်ေတာ့ ဆိုးေဆးေတြပါမွန္းသိသာတယ္၊ ဒါေပမဲ့ ဆိုးေဆးပါတယ္ဆိုၿပီး သြားသိမ္းလို႔လည္းမျဖစ္ပါဘူး၊ဒါ က ခြင့္ျပဳဆိုးေဆးလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္ေလ၊ တကယ္ေတာ့ဆိုးေဆးေတြက ဓာတုေဗပစၥည္းျဖစ္ တာေၾကာင့္ ေဆးဆိုးထားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြကိုေတာ့၀ယ္မစားသင့္ေၾကာင္း၊၀ယ္စားမယ္ဆိုရင္လည္းသတင္းစာထဲ ေၾကညာထားတဲ့ အစာေတြကို မစား သင့္ေၾကာင္း ေျပာျပရတယ္။ Board ေပၚမွာ မစားသင့္ေၾကာင္း ေၾကညာထားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြကို ဓာတ္ပံု႐ုိက္ၿပီး တံဆိပ္ပါျမင္ရေအာင္ ကပ္ျပထား တယ္၊သတင္းစာထဲမွာေၾကညာထား တာေတြကို စာလံုးႀကီးႀကီးနဲ႔ ကပ္ထားလိုက္တယ္။
ေဆး၀ါးနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ ႏိုင္ငံျခားေဆးမွန္သမွ် FDAမွာ မွတ္ပံုတင္ (Registration) ထားရမယ္၊ အဲဒီေတာ့ FDA ခြင့္ျပဳထားရင္ Registration No.ပါကိုပါရမယ္၊ မပါတဲ့ဟာေတြဆိုရင္ တရားမ၀င္ေဆး၀ါးလို႔ သတ္မွတ္ရ မယ္၊ အဲဒီလိုေဆးေတြကို ေရာင္းခ်ခြင့္လည္းမရွိဘူး၊ ဒီလိုေဆးေတြက အာမခံခ်က္ မရွိတာေၾကာင့္ ၀ယ္မသံုးဖို႔ ေျပာျပရပါတယ္၊ ေဆးေတြဆိုတာ အႏၲရာယ္ရွိတဲ့အတြက္ FDA မွာမွတ္ပံုတင္ရမယ္၊ မွတ္ပံုတင္မထားတဲ့ ေဆးေတြဆိုရင္ လံုး၀ကို ၀ယ္မသံုးသင့္ပါဘူး။
ေက်ာင္းေတြမွာ ေဆးဘူးေပၚ Registration No.ကို ဘယ္လိုဖတ္ရသလဲ ဆိုတာေျပာျပပါတယ္။ ဗလို႔ပါရင္ တစ္ႀကိမ္ မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့ ေဆး၊ ဗဗ ဆိုၿပီးပါ ရင္ သက္တမ္းကုန္သြားလို႔ သက္တမ္းတိုးထားတဲ့ေဆးဆိုၿပီး မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့ေဆးကို ဘယ္လိုဖတ္ရတယ္ဆိုတာ ကေလးေတြေကာ ဆရာ၊ဆရာမေတြကိုပါ သင္ေပးတယ္။
ေမး။. အဲဒီလို သြားေရာက္ပညာေပးတဲ့အခါ ေက်ာင္းေစ်းတန္းေတြမွာ ေရာင္းခ်ေနတဲ့ မုန္႔ပဲသေရစာေတြနဲ႔ ပတ္ သက္ၿပီး စစ္ေဆးခဲ့တာ မ်ဳိးရွိပါသလားဆရာမ။
ေျဖ။. လိုက္ၾကည့္တာမ်ဳိးေတာ့ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ အေပၚယံၾကည့္ၿပီး မေရာင္းသင့္ဘူးဆိုၿပီး သိမ္းလို႔မရပါဘူး။ေသခ်ာဓာတ္ခြဲစမ္းသပ္ၿပီးမွ မေရာင္းသင့္တဲ့ မုန္႔ပဲသေရစာေတြေတြ႕မွ သိမ္းလို႔ရတာပါ။
ေမး။ ေက်ာင္းေစ်းတန္းေတြမွာ ခြင့္ျပဳခ်က္မရွိတဲ့ မုန္႔ေတြေရာင္းခ်ေနရင္ ဘယ္လို အေရးယူသြားဖို႔ရွိပါသလဲ ဆ ရာမ။
ေျဖ။ ခြင့္ျပဳခ်က္မရွိတဲ့ မုန္႔ေတြ ေရာင္းခ်ေနရင္ အေရးယူလို႔ရေပမယ့္ အခု ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ပညာေပး ကာလပဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ခြင့္ျပဳခ်က္မရွိတဲ့ မုန္႔ေတြေရာင္းေနရင္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္အေရးယူလို႔ရေအာင္ အခုရွိ ေနတဲ့ ဥပေဒကိုျပင္ဆင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ Networkingေကာ္မတီဖြဲ႕ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနတယ္။ အဲဒီအ ဖြဲ႕ဖြဲ႕ၿပီးရင္ေတာ့ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ အေရးယူသြားဖို႔ ရွိပါတယ္။
ေမး။. ေက်ာင္းေတြမွာ ဒီလို ပညာေပးတဲ့အတြက္ ဘယ္ေလာက္အထိ ထိေရာက္တယ္လို႔ ထင္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ။. ထိေရာက္မယ္လို႔ေတာ့ထင္ပါတယ္။ အခုဆို ဆရာ၊ဆရာမေတြက ေက်ာင္းေတြမွာ ဒီလိုမုန္႔ေတြ မေရာင္း သင့္ဘူးဆိုတာမ်ဳိး သိလာပါတယ္။ အရင္တုန္းက ေက်ာင္း၀င္းထဲမဟုတ္ေပမယ့္ ေက်ာင္း ၿခံစည္း႐ိုးမွာကပ္ၿပီး ေရာင္းတဲ့ ဆိုင္ခန္းေတြမွာ တ႐ုတ္စာေတြနဲ႔ ဘာမွန္းမသိတဲ့ မုန္႔ပဲသေရစာေတြကို ကေလးေတြက ၀ယ္စားေန တာေတြ ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီလို ဘာမွန္းမသိတဲ့ အစာေတြကိုစားတာက ကေလးေတြအတြက္ အေတာ္ေလး အႏၲရာယ္မ်ားပါတယ္။
ေမး။. ဒီလိုအစီအစဥ္ေတြကို ဆက္လုပ္သြားဖို႔ရွိပါသလား ဆရာမ။
ေျဖ။. ေနာက္ပိုင္းမွာ ပိုလုပ္သြားမယ့္ အစီအစဥ္ရွိပါတယ္။ အခုအငယ္ေတြကို Technical Sharingဆိုၿပီး တစ္ ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ပညာဖလွယ္ၾကတယ္၊ ႏိုင္ငံျခားမွာ ကိုယ္သင္ခဲ့ရတဲ့ ဘာသာရပ္ေတြကို ရွင္းျပၾကတယ္ ၊၊သူတို႔ကို အစားအေသာက္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘာေတြ ပညာေပးမလဲဆိုတာသင္ေပးတယ္၊ ၿပီးေတာ့ ေဆး၀ါးပညာ ရွင္(Pharmacist)ေတြကိုေဆး၀ါးနဲ႔ပတ္သက္ရင္ ဘယ္လိုပညာေပးမလဲဆိုတာေတြ လက္ေတြ႕ေျပာခိုင္းတယ္၊ သူတို႔ေတြလည္း အခုဆိုရင္ အေတာ္ေလးေျပာတတ္ေနပါၿပီ။
